BAŃKOWSKA BARBARA, architek, urbanista
| < Poprzednie | Następne > |
BARBARA BAŃKOWSKA (ur. 19 III 1934 Warszawa), architektka–urbanistka. Córka Wiktora Fejge (1894–1982), przed 1939 policjanta i urzędnika ministerstwa, oraz Aleksandry z domu Korczyńskiej (1901–1974). Okupację spędziła w Warszawie. W jej rodzinnym mieszkaniu przy ul. Targowej 46 m 28 odbywały się tajne komplety, organizowane przez profesorów VIII Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Króla Władysława IV, oraz zajęcia szkoleniowe Szkoły Niższych Dowódców AK, w których uczestniczył jej brat Janek Fejge (1925–1986), pseudonim Szary II, walczący w powstaniu warszawskim w batalionie „Wigry”. Po wojnie ojciec ukrywał się na Ziemiach Odzyskanych, formalnie był sadownikiem. Wraz z rodziną zamieszkała w zachodniopomorskim Gryfinie. Po maturze w 1951 podjęła studia na Wydziale Architektury Szczecińskiej Szkoły Inżynierskiej, po reorganizacji szkolnictwa wyższego od 1952 do 1957 kontynuowała naukę na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej (PG).
Od 1957 pracowała w Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej (WPU) w Bydgoszczy. Pod okiem konsultantów warszawskich tworzyła pierwsze, pionierskie plany ogólne miast: Brodnicy, Tucholi, Jabłonowa, Wąbrzeźna i Żnina, prezentowane w 1964 w Warszawie na III Krajowym Przeglądzie Planów Zagospodarowania Przestrzennego. W latach 1962–1966 dokształcała się na Studium Urbanistyki przy Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Rozwijała specjalizacje w Krakowie, Szczecinie i w Wielkiej Brytanii oraz innych krajach europejskich w zakresie: historii rozwoju cywilizacji miejskiej Europy oraz miejskich struktur przestrzennych lokalnych i ponadlokalnych.
W latach 60. XX wieku związała się z głównym nurtem prac prowadzonych w Polsce, dotyczących analiz możliwości rozwoju i analiz progowych. Jako kierownik Zespołu Studialnego WPU w Bydgoszczy koordynowała prace nad analizami progowymi 58 miast ówczesnego województwa bydgoskiego. Za tą analizę, wspólnie z kierownikiem WPU Krzysztofem Millerem, otrzymała nagrodę resortową II stopnia. Od 1968, ze względów osobistych (rozwód) przyjęła propozycję objęcia stanowiska kierownika Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Koszalinie. Wraz z tamtejszym zespołem podejmowała prace nad studium kierunkowym tego miasta, a na zamówienie Instytutu Urbanistyki i Architektury w Warszawie prowadziła prace badawcze nad monografią urbanistyczną Koszalina. Wyniki badań opublikowane zostały w „Studiach i Materiałach Koszalińskiego Ośrodka Badań Naukowych” oraz w miesięczniku „Miasto” (nr 9, 1970).
Na początku lat 70. XX wieku powróciła do Bydgoszczy, na zlecenie Instytutu Geografii Polskiej Akademii Nauk przyjmując zaproponowaną koordynację badań nad aglomeracją bydgosko-toruńską w ramach tematu węzłowego „Rozwój obszarów metropolitalnych konurbacji przemysłowych”. Celem było ukierunkowanie dalszych prac badawczych i projektowych. W 1974 opublikowano wstępne wyniki w serii „Rozwój wielkich aglomeracji miejskich” (Konurbacja bydgosko–toruńska). W latach 1972–1975, jako generalny projektant aglomeracji bydgosko–toruńskiej, koordynowała prace projektowe ponad 100-osobowego zespołu, reprezentującego sześć jednostek organizacyjnych. Po wejściu w życie 1 VI 1975 ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa i zwiększeniu liczby województw z 17 do 49, prace nad aglomeracjami zostały przerwane. Mimo to resort wytypował „Założenia rozwoju aglomeracji bydgosko–toruńskiej” do ekspozycji na wystawie prac kobiet-architektek w Centrum Pompidou w Paryżu w 1978. Po reorganizacji, w Biurze Planowania Przestrzennego koordynowała prace projektowe nad planem nowego województwa bydgoskiego, otrzymując za to nagrodę resortową i publikując materiały w piśmie „Miasto” (nr 4-5, 1978).
Od 1978 generalna projektantka aglomeracji i województwa w Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego w Gdańsku. Jej głównym zadaniem było opracowanie Centralnego Pasma Usługowego aglomeracji gdańskiej, zawartego między śródmieściami Gdańska i Gdyni, oraz sporządzenie makiety metodycznej Gdańskiego Regionu Zurbanizowanego (za co otrzymała nagrodę ministra). Jako współautorka raportu Towarzystwa Urbanistów Polskich na temat „Ładu przestrzennego w Polsce”, była uczestnikiem Kongresu Kultury Polskiej, przerwanego 13 XII 1981 ogłoszeniem stanu wojennego. Na skutek jego wprowadzenia i zmian organizacyjnych zostały również przerwane prace projektowe.
W latach 80. XX wieku pracowała w oddziale gdańskim Instytutu Kształtowania i Ochrony Środowiska, prowadząc prace projektowo-badawcze w obszarach zagrożenia ekologicznego. Rozwijała problematykę ekopolityki i ekorozwoju w strefie nadmorskiej. Metody rozwiązywania konfliktów prezentowała w 1990 na Międzynarodowym Kongresie ISOCARP w Warszawie, na przykładzie zagrożeń ekologicznych miast Dolnej Wisły.
Po 1990 współtworzyła i prowadziła Instytut Problemów Ekorozwoju Fundacji Ecobaltic, w 2004 zorganizowała własny Instytut Projektowania Urbanistycznego. W okresie działalności zawodowej przeprowadziła w roli głównego projektanta lub koordynatora około 200 dużych prac projektowych i projektowo–badawczych, nagrodzonych 10 nagrodami resortowymi za osiągnięcia twórcze w dziedzinie planowania przestrzennego i w ochronie środowiska. Swoje doświadczenia podsumowała doktoratem Procesy strukturotwórcze w obszarach zurbanizowanych, obronionym w 2005 na Wydziale Architektury PG.
Autorka wielu artykułów publikowanych w periodykach fachowych oraz prac Urbanistyka i ja (2012), Od polis do metropolis: eseje urbanistyczne (2021), współautorka Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1910-2010), (razem z Maciejem Nowakowskim, 2013), Ekoregion Zalewu Wiślanego (razem z Tomaszem Parteką, 1995), była redaktorką opracowania Czarno-biały świat w fotografii Ildefonsa Bańkowskiego (2017).
Od 1967 członkini Towarzystwa Urbanistów Polskich, przez trzy kadencje prezes oddziału bydgoskiego, w latach 1978–1982 w Zarządzie Głównym, od 2000 członkini honorowa, w 2009–2015 w Radzie Zarządu Głównego. Od 2000 brała udział w tworzeniu Izby Urbanistów (powołanej w 2002).
W latach 1955–1968 żona Ildefonsa Bańkowskiego (1926–1982), architekta biorącego udział w odbudowie Gdańska i fotografika, matka Doroty (ur. 1959), w 1984 absolwentki Wydział Architektury PG.
