BELLWON MICHAŁ, działacz gdańskiej Polonii
| < Poprzednie | Następne > |
MICHAŁ BELLWON (Bełwon, Bullwan, Bulwan, Bullwahn) (22 IV 1869 Kozłowo, powiat grudziądzki – 6 VII 1948 Gdańsk), działacz społeczny. Syn rolnika Mikołaja i Marianny z domu Fabińskiej. Rozpoczął pracę zawodową w 1887 w urzędzie pocztowym w Łasinie, następnie pracował w Lubawie. W 1903, z powodu przynależności do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, karnie przeniesiony do Gdańska.
Aktywny działacz Tajnego Komitetu Nauczania Języka Polskiego w Gdańsku, jeden ze współzałożycieli i długoletni prezes Towarzystwa Ludowego „Jedność”. W latach 1918–1919 współzałożyciel pierwszego Związku Urzędników Pocztowych Polaków, obejmującego Gdańsk, Pomorze, Warmię i Mazury. 10 I 1920 witał jako członek delegacji Kazimierza Lenartowicza, przedstawiciela polskich władz pocztowych, pełniącego obowiązki komisarza przejmującego obszar Naddyrekcji Pocztowej w Gdańsku, późniejszego pierwszego prezesa Dyrekcji Poczt i Telegrafów Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku ( poczta).
10 II 1920 wchodził w skład delegacji gdańskiej na uroczystości zaślubin Polski z morzem w Pucku. Mianowany w 1920 przez władze polskie urzędnikiem pocztowym, współorganizator pierwszego polskiego urzędu pocztowego w Gdańsku. Otrzymał stanowisko kierownika ekspedycji w kancelarii głównej utworzonej Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów na Pomorzu w Gdańsku, następnie pełnił funkcję kierownika kancelarii Dyrekcji Poczt i Telegrafów RP w Gdańsku przy Heveliusplatz (pl. Obrońców Poczty Polskiej nr 1–2). Po uruchomieniu 5 I 1925 Polskiego Urzędu Pocztowo-Telekomunikacyjnego Gdańsk 1 został przeniesiony na stanowisko kierownika działu doręczeń przesyłek, który w warunkach walki politycznej o polskie skrzynki pocztowe organizował służbę doręczeń przez listonoszy na terenie miasta.
Od 1 V 1931 na emeryturze. Mieszkał w Gdańsku przy Mausegasse 6c (ul. Owsiana) i Gdańsku- Wrzeszczu przy Eschenweg 2 (ul. Jesionowa). Był długoletnim prezesem Towarzystwa Ludowego „Gwiazda” we Wrzeszczu i członkiem Zarządu Gminy Polskiej Związku Polaków, pełnił funkcję tzw. ławnika Towarzystwa Byłych Powstańców i Wojaków. Przypadkowo uniknął aresztowania 1 IX 1939, wyjechał do córki do Warszawy. Po powstaniu warszawskim przebywał w obozie dla ludności cywilnej w Pruszkowie.
Do Gdańska powrócił w marcu 1945 z pierwszą ekipą ministerstwa administracji publicznej. Zaangażował się w działalność społeczną na rzecz Polonii gdańskiej. W latach 1945–1946 zasiadał w Wojewódzkiej Komisji Weryfikacyjnej ( weryfikacja narodowościowa po II wojnie światowej). 1 XII 1946 został ojcem chrzestnym nowego sztandaru Koła Miejscowego Gdańsk pierwszego Związku Zawodowego Pracowników Poczt i Telekomunikacji, udekorowanego Krzyżem Virtuti Militari. 14 IX 1947 jako nestor Polonii gdańskiej został ojcem chrzestnym sztandaru Gdańskiego Pułku Artylerii Lekkiej. W 1947 był przewodniczącym sekcji emerytów przy Zarządzie Okręgowym Związku Zawodowego Pracowników Poczt i Telekomunikacji w Gdańsku.
Jego od 2 XI 1896 żona Balbina z domu Jaroszewska (22 III 1878 Lubawa – 20 I 1952 Gdańsk), aresztowana w Gdańsku 19 IV 1940, była do 1945 więźniarką KL Ravensbrück. Po uwolnieniu przewieziona na leczenie do Szwecji, wróciła do Gdańska 31 X 1945. Ojciec Wiktora (1897 Lubawa – 1940 KL Mauthausen); Marii (1899 Lubawa – 1 X 1950 Gdańsk, pochowana na cmentarzu Srebrzysko), żony Edmunda Waczyńskiego (ur. 1893); Heleny Michaliny, żony Alfonsa Jabłońskiego, urzędnika PKP; Łucji (1904 Gdańsk – 22 IV 1942 Toruń, zmarła na tyfus w tzw. obozie Szmalcówka), Edmunda (13 XI 1906 Gdańsk – 27 III 1944 Gdańsk), żonatego z Heleną z domu Wiśniewską (2 III 1911 – 23 IX 1988), pochowaną na cmentarzu Srebrzysko, ojca trojga dzieci; Stefana [właściwie Brunon Stefana) (29 VII 1912 Gdańsk – 27 V 1988); Antoniego Alfonsa (8 IX 1914 Gdańsk – 22 IX 1988 Gdańsk), żonatego z Urszulą Anielą z domu Czurłowską (ur. 31 VII 1918), ojca trojga dzieci, oraz Romana (7 II 1917 Gdańsk – 3 XI 1987 Gdańsk), piłkarza Gedanii, aresztowanego 1 IX 1939, więzionego w Victoriaschule, wysłanego do obozu Stutthoff, który dzięki przepustce otrzymanej wraz z matką na zmianę swoich zeznań 21 III 1940 w Gdańsku uniknął losu 67 innych Polaków z II WMG, rozstrzelanych następnego dnia (był wywoływany na apelu przed egzekucją), wrócił do obozu, przeżył także kolejne – w Grenzdorfie (Wieś Graniczna) i Sachsenhausen i wojnę, żonatego z Janiną Agatą z domu Grabik (5 II 1919 – 25 VI 2019 Gdańsk), członkinią Armii Krajowej (pseudonim „Bogna”), uczestniczką powstania warszawskiego, więźniarką KL Ravensbrück i Sachsenhausen, po wojnie pracownicą Biblioteki Gdańskiej PAN, ojca trojga dzieci, pochowanego wraz z żoną na cmentarzu Srebrzysko.
Pochowany z żoną i córką Heleną w grobie rodzinnym na cmentarzu Srebrzysko. Jego pogrzeb był też najpewniej ostatnią manifestacją gdańskich Polaków, którzy przeżyli II wojnę światową (wedle sprawozdania: „za trumną kroczył cały polski Gdańsk, który ocalał z pożogi wojennej”). 12 IX 2020 imieniem Balbiny i Michała Bellwonów nazwano tramwaj Pesa Jazz Duo 1058. 25 V 2022 odsłonięciem tablicy pamiątkowej na domu przy ul. Partyzantów 62 w Gdańsku, w którym mieszkali Roman i Janina Bellwonowie, zainaugurowano miejskie obchody 100-lecia powstania Klubu Sportowego Gedania.
