BENEDYKTYNI
| < Poprzednie | Następne > |
BENEDYKTYNI w Świętym Wojciechu. Prepozytura benedyktynów w Świętym Wojciechu (ad Quercum – Przy Dębie) pod Gdańskiem powstała w 2. połowie XII lub w początku XIII wieku za sprawą nadań jednego z Sobiesławiców, przodków księcia gdańskiego Świętopełka. Podporządkowana była klasztorowi tego zakonu w Mogilnie (Wielkopolska). Zgodnie z definicją prepozytury była to osobna fundacja powołana do pieczy nad kościołem (parafią) i miejscem szczególnego kultu (w tym wypadku św. Wojciecha).
Nic nie wiadomo o liczebności konwentu benedyktynów, jednak obsada była na tyle nieliczna, że nigdy prepozytury nie przekształcono w osobny klasztor. Falsyfikat datowany na 1236, w pewnej mierze oparty jednak na faktach, informuje, że książę Świętopełk udzielił prepozyturze (apud Sanctum Adalbertum ad Quercum) wiele przywilejów, między innymi zatwierdził posiadanie wsi Pieleszewo (koło Redy), Trąbki oraz niezidentyfikowane Cosomino (Kemnade – Rotmankę?, Ostróżek?), kościół w niezidentyfikowanej miejscowości Słona, a także dwór wraz z karczmą i wolnym wyszynkiem w Gdańsku, przy okazji uwalniając nadane wsie od sądownictwa książęcego (w dopisanej w XIV wieku interpolacji jako posiadłość znalazła się też wieś Góra).
W 1306, po sprzedaniu wielkopolskiemu opactwu cysterskiemu w Lądzie części uposażenia prepozytury (w tym wsie Trąbki i Koźminino), uposażeniem prepozytury stała się wieś Święty Wojciech, przy czym ówczesny biskup włocławski Gerward nosił się z zamiarem odebrania kościoła benedyktynom, ostatecznie w 1315 przywracając jednak benedyktyńską prepozyturę wraz z jej uposażeniem (co potwierdziła także kolejna umowa 1360). Prepozytura nadal traciła swoje majątki ziemskie (Pieleszewo sprzedane Krzyżakom). Już pod koniec XV wieku opactwo z Mogilna zaprzestało kierowania swoich zakonników do prepozytury, a duszpasterstwo przeszło w ręce księży diecezjalnych. Formalny kres prepozyturze położyła wymiana dóbr między opactwem w Mogilnie a biskupami włocławskimi i przekazanie w 1541 wsi Święty Wojciech tym ostatnim.
