BENTZMANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
GOTTFRIED BENTZMANN (5 XII 1665 Gdańsk – 30 V 1734 Gdańsk), ► burmistrz Gdańska. Syn ► Petera Bentzmanna ► rajcy ► Głównego Miasta i Reginy, córki Cyriaka Bolsteina (Bottenstein). We wrześniu 1676 zapisany został do drugiej klasy ► Gimnazjum Akademickiego. M.in. pobierał u ► Stephana Jana Łaganowskiego lekcje języka polskiego i w nim jako uczeń publicznie przemawiał (w mowie chwalącej zacność Gdańska). Już w styczniu 1684 zapisał się na uniwersytet w Królewcu, ale odesłany na dalsze nauki, kończył je w gdańskim Gimnazjum 13 III 1687 pod opieką profesora i późniejszego burmistrza ► Joachima Hoppego dysputą o potędze kraju według Justyniana. Do wydanego drukiem tekstu swoje gratulacyjne wiersze dołączyli m.in. późniejszy burmistrz ► Salomon Gabriel Schumann, ► Gabriel Friedrich Schumann oraz Johann Gabriel (1663–1706), syna ławnika Ludwiga Schlieffa. 23 VII 1687, wraz z gdańszczaninem Johannem Christianem Schele, immatrykulował się na uniwersytecie we Frankfurcie nad Odrą, w połowie października 1691, w towarzystwie wspomnianych Johanna Gabriela Schlieffa oraz Salomona Gabriela Schumana, zapisał się na uniwersytet w Sienie. Po powrocie do Gdańska 5 XI 1693 uzyskał potwierdzenie kupieckiego ► obywatelstwa Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli) i zajmował się działalnością kupiecką, angażując kapitały w handel morski.
Od 1694 wchodził w skład ► Trzeciego Ordynku, reprezentował ► Kwartał Wysoki, którego od 1701 był kwatermistrzem. Od 1705 był ► ławnikiem, od 1710 seniorem tego gremium. Od 1712 był rajcą, w 1717 ► sędzią.
Od 1721 pełnił również funkcję przełożonego ► szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, w 1723 był jednym z tzw. "Panów Siedleckich" ("Schidlitzsche Herren"), czyli prowizorem zarządzającym w imieniu Rady Miejskiej ► Siedlcami, w latach 1722–1723 był protobibliotekarzem ► Biblioteki Rady Miejskiej. Od 1723 był burmistrzem (wyboru gratulował mu m.in. okolicznościowym utworem profesor Gimnazjum Akademickiego ► Johannes Sartorius). Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1724, 1728 i 1732, drugiego w 1723, 1727 i 1731 (będąc także administratorem szkarpawskich posiadłości miasta Gdańskich), trzeciego w 1726, 1730 i 1734, czwartego w 1725, 1729 i 1733. W 1726 i 1729 był ► burgrabią królewskim w Gdańsku. Jego imię jako burmistrza m.in. uwieczniono (obok burgrabiego Henricha Rennera i administratora szkarpawskich posiadłości miasta Gdańskich, rajcy ► Albrechta Rosenberga) na inskrypcji odlanego w 1732 dzwonu dla kościoła w Stegnie.
Jeszcze jako rajca angażował się na zlecenie ► Rady Miejskiej Gdańska w działalność dyplomatyczną związaną z toczącą się wojną północną (1701–1721), zręcznie lawirując pomiędzy mocarstwami biorącymi w niej udział, starając się przy tym o zachowanie niezależnego statusu miasta. Był członkiem delegacji gdańsko-polskiej (wraz z biskupem warmińskim Teodorem Potockim i podskarbim koronnym Janem Jerzym Przebendowskim) wysłanej na rozmowy 2 V 1716 z marszałkiem Borysem Szeremietiewem, dowódcą wojsk rosyjskich operujących w pobliżu Gdańska. Poselstwo dotyczyło żądań cara rosyjskiego Piotra I Wielkiego m.in. zerwania przez Gdańsk kontaktów handlowych ze Szwecją, kontroli ruchu statków w ► Wisłoujściu przez wojska rosyjskie oraz wystawienia floty kaperskiej przeciwko Szwedom.
Po raz pierwszy ożenił się w ► kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) 10 IX 1693 z Eleonorą (zm. 11 X 1710, pochowana w ► kościele św. Trójcy przy ojcu pod płyta nagrobną nr 32), córką kupca Johanna Rennera (zm. 1678), siostrą rajcy i burgrabiego królewsiego w Gdańsku Heinricha (1669–1734) i ciotkę późniejszego burmistrza gdańskiego ► Johanna Rennera. 23 II 1712 poślubił w kościele NMP Constantię, córkę kupca Johanna Michaela Coletusa (1635–1695), wdowę po poślubionym w 1693 Ernście Ludwigu Gutzlaffie (zm. 1709), rajcy (od 1704) ► Starego Miasta Gdańska. Z obu związków doczekał się pięciorga potomstwa, z czego czworga z pierwszego małżeństwa. W dzieciństwie zmarło dwóch synów o imieniu Gottfried (chrzczonych odpowiednio 2 VIII 1697 i 11 VII 1713) i córka Florentina (chrzest 24 IV 1665). Córka Eleonora (pochowana 15 X 1767 w wieku 73 lat) w 1715 została żoną Nathanaela Friedricha Pegelaua (stryja burmistrza ► Johanna Gottlieba Pegelaua). Najmłodszy syn ► Johann był ławnikiem (od 1728) i rajcą (od 1738).
Jego zasługi dla miasta wychwalał w specjalnym utworze ► Gottfried Lengnich (Herrn Gottfried Bentzmanns Burgermeister der Danziger Nerung Verwesers Schriftliches Ehrengedechtniss, Danzig 1734).
Bibliografia:
Aeltere Universitäts-Matrikeln. Universität Frankfurt a. O., hrsg. v. Ernst Friedländer, Bd. 2, Leipzig 1888, s. 201.
Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg, ed. Georg Ehler, Bd. 2, Leipzig 1911, s. 137.
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 403, VII, s. 410.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 233.
Tureczek Marceli, Leihglocken. Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 roku przechowywane na terenie Niemiec, Warszawa 2011, s. 232.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 47.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 28.
