BIBLIA GRALATHÓW
| < Poprzednie | Następne > |
BIBLIA GRALATHÓW: Biblia, mit der Außlegung das ist: Die Gantze Heilige Schrift, Altes und Neues Testaments, D. Martini Lutheri… D. Lucae Osiandri…, Lüneburg, Cornelius Johann Stern 1711, 2 tomy. Zakupiona między 1711 a 1719 przez Johanna Ulricha Gralatha (1646–1736) z Regensburga (Ratyzbony), który w 1690 osiedlił się wraz z rodziną w Gdańsku. Przez około trzysta lat przechodziła z pokolenia na pokolenie w rodzinie Gralathów. W 1880 kolejny właściciel, Max Carl Georg von Gralath, wnuk Friedricha Wilhelma Gralatha, sprzedał majątek w Gdańsku oraz dobra podgdańskie i przeniósł się z bliskimi do Włoch, zabierając rodzinne pamiątki, m.in. portrety przodków oraz Biblię. Początkowo Gralathowie mieszkali w Rzymie, następnie we Florencji. Ostatni z żyjących przedstawicieli rodziny, wnuk Maxa Carla, Raffaele Donati von Gralath (zm. 2011), nie posiadając potomków, przekazał żonie Ariannie Sartori in Donati von Gralath ustny testament, którego mocą obrazy (11 portretów rodzinnych i portret króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego) oraz Biblia powinny wrócić do Gdańska. Obrazy jako dar, Biblia jako obiekt sprzedaży. Miasto Gdańsk Biblię kupiło za 25 000 euro po pozytywnej opinii eksperta z Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej (PAN BG), starszego kustosza dyplomowanego Ewy Ogonowskiej.
Do Gdańska Biblia i obrazy przybyły w czerwcu 2013. Obrazy znajdują się w Muzeum Narodowym w Gdańsku, Biblię prezydent miasta przekazał 11 IX 2013 roku w bezterminowy depozyt PAN BG.
Biblia stanowi wydanie specjalne, ekskluzywne, zawierające łącznie w obu tomach 253 znakomite ryciny miedziorytowe, rysowane przez Johanna i Caspra Luykenów, według których miedzioryty wykonał Christoph Weigl z Norymbergi. Zarówno Stary, jak i Nowy Testament sporządzony został na ręcznie czerpanym cienkim papierze o niskiej gramaturze. Wymiary Starego Testamentu wynoszą 460 × 320 × 142 mm; Nowego Testamentu – 460 × 300 × 86 mm. Oba tomy ważą łącznie 21 kilogramów. Biblia nie zawiera żadnych ubytków, uszkodzeń i defektów. Znakomity i ekskluzywny materiał ilustracyjny Biblii wpłynął na cenę publikacji już w momencie jej wydania. Kosztowała 150 guldenów. Dlatego zarówno w tamtym czasie, jak i obecnie Biblia ta jest unikatem.
Znajdują się w niej również elementy dodane, czyli rękopiśmienne uzupełnienia oraz odręczne zdobienia. Najcenniejszy dla historii Gdańska jest dokonany 25 marca 1719 w Gdańsku wpis ręką Johanna Ulricha Gralatha. Tekst tego wpisu, który znajduje się w Starym Testamencie, wskazuje spadkobiercom Johanna Ulricha Gralatha sposób przekazywania Biblii kolejnym pokoleniom. W obu tomach umieszczono malowane akwarelą herby rodziny Gralathów. Przedstawiają one tarczę czteropolową zawierającą w polach złotych dwie błękitne lilie, a w polach błękitnych dwie lilie złote (pola ułożone w szachownicę). W Starym Testamencie zamieszczono rozbudowaną wersję herbu, wzbogaconą o lwa stojącego w klejnocie herbu i trzymającego w łapach kostury. Ponadto na wyklejkach obu woluminów znajdują się barwne kompozycje kwiatowe, malowane akwarelą, zawierające elementy rycin klasycyzujących. Natomiast w Nowym Testamencie znajdują się karty z barwnymi sylwetkami ewangelistów z ich atrybutami (Łukasz z bykiem, Jan z orłem, Mateusz z aniołem, Marek z lwem). Miedzioryty ewangelistów sporządził August Vind na podstawie rysunków Johanna Christopha Haffnera. Bogato i precyzyjnie wykonano również oprawy obu tomów. Deski zostały obciągnięte jasnym pergaminem (świńska skóra) ze zdobnictwem renesansowym lub wykonane w tzw. manierze renesansowej. Zdobnictwo renesansowe, uchodzące za bardzo eleganckie, bywało stosowane do opraw o treści religijnej, a szczególnie do biblii, jeszcze w XVIII wieku.
Na rogach górnych i dolnych okładzin obu woluminów znajdują się mosiężne okucia, przy czym na okładzinach Starego Testamentu są to okucia ornamentalne, a na okładzinach Nowego Testamentu przedstawiają one czterech ewangelistów wraz z ich atrybutami. Umieszczone na tomie pierwszym okucie centralne przedstawia postać Mojżesza z atrybutem, czyli tablicą dziesięciu przykazań. Okucie centralne na tomie drugim ukazuje postać Chrystusa Zmartwychwstałego. Obie oprawy spinają również świetnie zachowane mosiężne klamry, zawierające bogactwo dekoracji i form typowych dla baroku.
W sumie, na bardzo kunsztownej oprawie obu woluminów zastosowano połączenie renesansowego zdobnictwa skóry z barokowym zdobnictwem elementów mosiężnych. Oba tomy zachowały się w doskonałym stanie.
