BONIFACIO D’ORIA, bibliofil, fundator Biblioteki Rady Miejskiej
| < Poprzednie | Następne > |
GIOVANNI BERNARDINO BONIFACIO D’ORIA (25 IV 1517 Neapol – 28 III 1597 Gdańsk), bibliofil, fundator Biblioteki Rady Miejskiej Gdańska. Syn Roberta i Lukrecji z domu Cicara. Ojciec w 1522 otrzymał od cesarza Karola V tytuł markiza i posiadłości w Apulii, z centrum w zamku Oria.
Po śmierci starszych braci dziedzic tytułu markiza Orii, gruntownie wykształcony, niezależny humanista, w młodości odbył podróż edukacyjną do Hiszpanii, Francji, przebywał w Rzymie. Nie czując się przygotowany do zarządzania majątkiem, w 1545 na ręce Karola V dokonał zrzeczenia się tytułu, zachowując dożywotnio dochody z majątków. W 1551 wycofał się z życia politycznego w Neapolu (po ojcu odziedziczył godność kanclerza miejscowego uniwersytetu), oddając się pracy naukowej i literackiej, pisał pod pseudonimem Laelius Lauraeus. Ścigany przez inkwizycję za poglądy kryptokalwińskie, w 1556 wyjechał do Wenecji, po otrzymaniu w 1557 nakazu stawienia się przed sądem inkwizycji opuścił Włochy i jako emigrant przebywał w różnych krajach europejskich (Szwajcaria, Niemcy, Francja, Anglia, Szkocja, Morawy, Konstantynopol, Litwa, Polska, Dania, Szwecja). Zgromadził pokaźny księgozbiór, z którym się nie rozstawał. W wieku 74 lat podjął decyzję o zamieszkaniu w Polsce. Podczas podróży morskiej z Anglii do Gdańska jego statek 25 VIII 1591, już po minięciu Wisłoujścia, wszedł na mieliznę, uratowany wraz z częścią książek. Po doznanym wstrząsie ociemniały, bez środków do życia, początkowo mieszkał u kupca Johanna Luchsena przy Hundegasse (ul. Ogarna), następnie zawarł umowę z władzami Gdańska, które zapewniły mu niewielką pensję i dożywotnie mieszkanie na Starym Przedmieściu, w dawnym klasztorze franciszkanów ( kościół i klasztor franciszkanów św. Trójcy), w zamian za ofiarowany miastu 28 IX 1591 księgozbiór (1190 tytułów w 1260 samodzielnych tomach). Dzięki darowiźnie 22 VI 1596 otwarta została Biblioteka Rady Miejskiej Gdańska.
Utrzymywał kontakty z gdańskimi uczonymi, w 1593, na zaproszenie rodziny Radziwiłłów, przebywał w Wilnie. Zmarł na zapalenie płuc, pochowany został w kościele św. Trójcy. Pośmiertnie ukazał się zbiór jego utworów literackich (z dwoma drzeworytowymi portretami autora) Miscellanea hymnorum, epigrammatum et paradoxorum quorundam (1599). W kościele św. Trójcy znajduje się jego epitafium fundowane przez Bartholomäusa Schachmanna (od początku z błędnym herbem: zamiast rodziny d’Oria, herb rodziny Doria, epitafium odnowione w 2007), czytelnię Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej zdobi jego olejny portret jako fundatora, 21 VI 1996 na budynku tej biblioteki (obecnie tzw. starym) umieszczono poświęconą mu tablicę pamiątkową. Od 4 XII 2020 po ulicach Gdańska jeździ tramwaj jego imienia – Pesa Jazz Duo 128NG nr 1066 "Markiz Bonifacio".
Bibliografia:
Dzięgielewski Roman, Eptafium Jana Bernarda Bonifacia, Markiza D’Oria, „Libri Gedanenses”, t. 26–28, 2011, s. 26–49.
Nowak Zbigniew, Bonifacio Jan Bernard, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. I, Gdańsk 1992, s. 138–140.
