BUDZYŃSKI BRONISŁAW, działacz gdańskiej Polonii

< Poprzednie

Następne >

Polscy posłowie do Volkstagu Antoni Lendzion (z lewej)
i Bronisław Budzyński

BRONISŁAW BUDZYŃSKI (17 X 1888 Czystochlebin, powiat Wąbrzeźno – 4 I 1951 Sopot), działacz gdańskiej Polonii. Uczył się w szkole powszechnej we Wrześni (brał udział w strajku szkolnym) i Miłosławiu, ukończył Gimnazjum im. Marii Magdaleny w Poznaniu, w którym należał do polskich konspiracyjnych towarzystw "Iskra" i "Ogniwo". Zajmował się handlem zbożem w Poznaniu, Wrocławiu, Berlinie i Hamburgu. W Gdańsku od 1907. Współorganizator w 1908 i w latach 1911, 1914, 1920 prezes Towarzystwa Młodzieży Kupieckiej w Gdańsku (później Związek Pracowników Kupieckich). W 1919 i w latach 1928–1931 radny miasta Gdańska, w 1920 wybrany z Listy Polskiej do Zgromadzenia Konstytucyjnego II Wolnego Miasta Gdańska, w latach 1920–1923 i 1924–1927 poseł do Volkstagu.

W czerwcu 1921 został sekretarzem w pierwszym zarządzie organizującego się wówczas Polskiego Klubu Wioślarskiego (Polnischer Ruder Verein e.V.), był nim też po oficjalnym powołaniu klubu 8 V 1922. Od 1933 członek (krótko wicemarszałek) Rady Naczelnej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, organizacji konkurencyjnej względem Gminy Polskiej i cieszącej się poparciem Komisariatu Generalnego RP w II Wolnym Mieście Gdańsku (WMG). W 1935 po raz trzeci wybrany posłem do Volkstagu (kadencja do 1939) ze wspólnej (mimo antagonizmów) listy obu organizacji. Mimo to jego działalność w Volkstagu, popierana przez Komisariat Generalny RP i Związek Polaków, była mocno krytykowana przez Gminę Polską, żądano nawet jego ustąpienia. 23 VI 1935 został wybrany pierwszym wiceprezesem Związku Polaków, 21 grudnia tego roku staraniem Komisariatu Generalnego RP odznaczono go Złotym Krzyżem Zasługi. Od 7 VI 1936 prezes Związku Polaków. W grudniu 1936 z jego inicjatywy powołano Polski Komitet Pomocy Zimowej w Gdańsku, co było wstępem do konsolidacji Związku Polaków i Gminy Polskiej. Po ich zjednoczeniu wybrany został 23 V 1937 prezesem Gminy Polskiej Związku Polaków w II WMG. Reprezentował ją 8 III 1938 w Berlinie na Kongresie Polaków w Niemczech.

W latach 1919–1926 posiadał w Gdańsku własne przedsiębiorstwo handlu zbożem. W 1921 wybrany został przez Izbę Handlową w Gdańsku rzeczoznawcą zboża, zbóż strączkowych, nasion i ziemniaków. Od 1927 do 1930 był drugim dyrektorem polskiej Centrali Rolników w Gdańsku, od 1930 był dyrektorem Państwowych Zakładów Przemysłowo-Zbożowych w Gdańsku, od 1931 członkiem Zarządu Polskiego Biura Eksportu Zboża w Gdańsku. W latach 1932–1934 był członkiem Związku Popierania Gdańsko-Polskich Stosunków Gospodarczych. W 1935 był reprezentantem sektora zbożowego w założonym wówczas Komitecie Stałym Rady Polskich Interesantów Portu Gdańskiego. Mieszkał przy Brandgasse 21 (ul. Zarzewie) (1919) i przy placu Hanzy 7 (1933). 17 X 1938, staranie Zarządu Głównego Gminy Polskiej Związku Polaków, uroczyście obchodzono jego 50-lecie jego urodzin i 30 lat pracy w Gdańsku, jednym z prezentów był obraz Stanisława Chlebowskiego z widokiem Motławy i Żurawia.

Przed wybuchem II wojny światowej wyjechał do Warszawy, gdzie się ukrywał pod przybranym nazwiskiem w okolicach Legionowa. Po wojnie był członkiem prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sopocie, radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, prezesem Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego w Gdańsku. Był przewodniczącym powojennego zebrania członków dawnej Gminy Polskiej Związku Polaków w II WMG, który odbył się 2 VI 1945. Był członkiem komitetu organizacyjnego i jednym z mówców odbytego 20 X 1946 Zjazdu i Kongresu Polaków Autochtonów Województwa Gdańskiego byłych Członków Gminy Polskiej Związku Polaków w Gdańsku i Członków Związku Polaków w Niemczech (zob. ( weryfikacja narodowościowa po II wojnie światowej). Także w 1946, w toczącym się w Poznaniu procesie przeciwko Arthurowi Greiserowi, złożył obciążające go zeznania. 6 IV 1948 złożył zeznania w gdańskim procesie Alberta Forstera. Odznaczony Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi.

Mąż Friedy z domu Soemert, ojciec Margot zamężnej Banaszkiewicz (23 II 1909 Gdańsk – 18 IV 1972 Sopot). Pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Katolickim w Sopocie. MA







Bibliografia:
Kielak Regina, Bronisław Budzyński, w: Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1974, s. 32-40.
Stępniak Henryk, Ludność polska w Wolnym Mieście Gdański 1920–1939, Gdańsk 1991 (przez indeks).
Stępniak Henryk, Budzyński Bronisław, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, Gdańsk 1993, s. 177-178.