BUKOWSKI ANDRZEJ, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
ANDRZEJ BUKOWSKI (30 XI 1911 Stare Polaszki koło Kościerzyny – 14 II 1997 Gdańsk), literaturoznawca, rektor gdańskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP), wiceprzewodniczący komitetu, który doprowadził do powołania Uniwersytetu Gdańskiego (UG), jego profesor. Syn rolnika Leona i Anny z domu Gołuńska. W latach 1918–1923 uczył się w szkole powszechnej w rodzinnej wsi, następnie w ośmioklasowym Państwowym Gimnazjum Klasycznym w Kościerzynie, maturę uzyskał w 1931. W latach 1931-1932 odbył ochotniczą służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, w 1932 podchorąży rezerwy, w 1934 podporucznik.
W latach 1932–1936 studiował polonistykę na uniwersytecie w Poznaniu. Od września 1936 był pracownikiem naukowym Rady Zrzeszeń Naukowych, Artystycznych i Kulturalnych Ziemi Pomorskiej, przydzielonym Zarządowi Towarzystwa Naukowego w Toruniu do prac bibliotecznych w Książnicy Miejskiej. W latach 1937–1938 redaktor naczelny „Teki Pomorskiej”, regionalnego kwartalnika poświęconego zagadnieniom kultury; po jej upadku od lata 1939 redaktor naczelny miesięcznika „Dziennik Bałtycki. Życie Pomorza”. Współpracował z Rozgłośnią Pomorską Polskiego Radia. Jesienią 1938 i wiosną 1939 prowadził kwerendę w Berlinie, Gdańsku i Królewcu (Königsberg) do przygotowywanej pracy doktorskiej.
W 1939 jako oficer rezerwy brał udział w obronie Warszawy, w latach 1939–1945 w obozach jenieckich w Brunszwiku (Braunschweig), Woldenbergu (Dobiegniew) i Murnau. Założył obozową bibliotekę, prowadził wykłady z historii, geografii, literaturoznawstwa, był prezesem „Koła Literatów”. Przeżycia w obozach spisał w prowadzonym bieżąco dzienniku, opublikowanym w 1993 (Za drutami oflagów. Dziennik oficera 1939–1945).
Od lipca 1945 pracownik naukowy w Instytucie Bałtyckim w Toruniu, był zastępcą kierownika Wydziału Pomorzoznawczego. W 1946 (po przeniesieniu siedziby Instytutu) przeniósł się do Bydgoszczy, a w 1948 (w podobnych okolicznościach) do Gdańska. W 1950 zrezygnował z pracy w Instytucie z powodu jego odejścia od badań regionalnych. Podjął pracę w „Dzienniku Bałtyckim”, kierował jego dodatkiem „Rejsy”. Od tego samego roku pracownik gdańskiej WSP, prowadził zajęcia z historii literatury po 1850. Równolegle, w latach 1953–1959, pracował na drugim etacie na uniwersytecie w Toruniu. Od 1948 doktor (na Uniwersytecie Poznańskim), 1955 docent, od 1964 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1982 profesor zwyczajny. W latach 1956–1962 (przez dwie kadencje) rektor WSP. W 1957 zainicjował i doprowadził do powstania komitetu organizacyjnego UG. Na UG, w Instytucie Filologii Polskiej, zorganizował i był kierownikiem Zakładu Historii Literatury i Kultury Pomorza XIX i XX wieku.
Autor m.in. monografii: Regionalizm kaszubski: ruch naukowy, literacki i kulturalny. Zarys monografii historycznej (1950), Waplewo – zapomniana placówka kultury polskiej na Pomorzu Nadwiślańskim (1989), pisał o kulcie Adama Mickiewicza na Pomorzu Wschodnim w powstaniu styczniowym, pamiętnikarzach pomorskich, ideałach pozytywistycznych w piśmiennictwie pomorskim w latach 1850–1870, o Józefie Wybickim, Janie III Sobieskim i odsieczy wiedeńskiej w literaturze Pomorza Wschodniego w XIX i XX wieku, życiu kulturalnym i literackim międzywojennej Gdyni i II Wolnego Miasta Gdańska, literaturze gdańskiej po 1945, twórczości Floriana Ceynowy, Aleksandra Majkowskiego, Jana Karnowskiego, Leona Heykego, Franciszka Sędzickiego.
Od 1953 członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), delegat na III Zjazd Partii w 1959, w latach 1962–1966 członek Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku. W 1956 należał do założycieli Zrzeszenia Kaszubskiego, wystąpił z niego w 1966, m.in. w wyniku sporu z Lechem Bądkowskim o sposób tłumaczenia Życia i przygód Remusa. W latach 1958–1960 wchodził w skład Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN, w 1958–1991 redaktor „Rocznika Gdańskiego”, od 1977 członek honorowy Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Był współzałożycielem Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie (1977). W latach 1982–1989 członek Patriotycznego Ruch Odrodzenia Narodowego (PRON).
W 1958 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1997 Krzyżem Komandorskim OOP, w 1971 otrzymał odznakę „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” i Medal Stolema. Pochowany 18 II 1997 na cmentarzu Srebrzysko. Jego imię nosi jedna z sal Wydziału Filologicznego UG przy ul. Wita Stwosza 55.
Żonaty był od 1934 z Ewą z domu Drachowską (11 XII 1911 – 19 V 1975 Gdańsk), ojciec ekonomisty Andrzeja, socjologa i dziennikarza Jacka, oraz Miłosławy (1948–2002), absolwentki I Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku (1965), filologii polskiej na UG, doktora tamże po obronie pracy Odmiany konwencji w teatrze współczesnym na przykładzie inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1981), habilitowanej na podstawie Stanisława Wyspiańskiego dramaty-sny (1994), profesor uczelnianej, pracowniczki Zakładu Teorii Literatury UG, zamężnej za Waldemara Schielmana, matki Michała.
