BUKOWSKI BRONISŁAW, profesor Politechniki Gdańskiej, patron ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
BRONISŁAW BUKOWSKI (6 X 1893 Pręgowo koło Kolbud – 11 V 1965 Gdańsk), profesor Politechniki Gdańskiej (PG), patron gdańskiej ulicy. Syn rolnika i organisty Wiktora (zm. 1936) i Pauliny z domu Cymańskiej. W latach 1898–1904 uczył się w szkole powszechnej w Pręgowie, ukończył Gimnazjum Klasyczne w Pelplinie, w 1913 zdał maturę w Wejherowie. Zamieszkał w Gdańsku przy Poggenpfuhl 32 (ul. Żabi Kruk) i rozpoczął studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Technische Hochschule Danzig (THD), przerwane I wojną światową i pobytem na froncie w armii niemieckiej. Od 17 VI 1919 w Wojsku Polskim, dowódca kompanii w I Batalionie Kolejowym Wielkopolski, 23 czerwca awansowany na porucznika (ze starszeństwem od 1 XII 1916), walczył w wojnie z Rosją.
Od grudnia 1920 ponownie na THD, studia ukończył w 1922, w trakcie ich trwania 1921–1922 prezes Bratniej Pomocy, prowadził w Gdańsku chór Lutnia (m.in. dyrygował nim 2 V 1920 w gdańskiej Sporthalle (po 1945 Opera Bałtycka) podczas uroczystości z okazji obchodów rocznicy Konstytucji 3 Maja). W latach 1922–1930, nie mogąc jako Polak otrzymać pracy w II Wolnym Mieście Gdańsku, pracował w prywatnych przedsiębiorstwach w Polsce, do 1925 jako kierownik placówek budowlano–wykonawczych w Białymstoku i Brześciu, a w latach 1925-1930 kierownik biura konstrukcyjnego przedsiębiorstwa budowlanego C. Lubiński i S– ka w Warszawie. Od 1930 na Politechnice w Warszawie, jako starszy asystent Katedry Budownictwa Ogólnego Wydziału Architektury, od 1936 doktor na podstawie dysertacji Przepowiadanie 28–dniowej wytrzymałości betonu. Równolegle prowadził własne biuro konstrukcyjne, opracowując projekty m.in. konstrukcji trybun wyścigowych na Służewcu, 11-piętrowego gmachu PKO przy ul. Świętokrzyskiej w Warszawie, kompleksu budynków Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy Placu Unii Lubelskiej w Warszawie, wielkoprzestrzennego zbiornika o kubaturze 5000 m³ dla Zakładów Solvay w Krakowie, a także pełnił funkcję doradcy naukowego w Hucie Bankowej, w Fabryce St. Ledóchowskiego oraz w Polskim Radiu, gdzie zajmował się sprawami akustyczno–budowlanymi. Mając obywatelstwo II Wolnego Miasta Gdańska, w 1935 specjalnie przybył do Gdańska, aby w wyborach do Volkstagu oddać głos na polskich kandydatów. Podczas II wojny światowej przebywał z rodziną w Gołkowie (koło Grójca), nauczał na tajnym Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, uzyskał habilitację (praca habilitacyjna Dźwięk i budowa wydana w 1948).
W kwietniu 1945 wchodził w skład grupy operacyjnej, sporządził kosztorys odbudowy PG. Do listopada 1945 kierownik Wydziału Budowlanego Gdańskiej Dyrekcji Odbudowy. Zorganizował Katedrę Budownictwa Żelbetowego PG i od 1 VIII 1945 nią kierował. Od 1946 profesor nadzwyczajny, urządził specjalny cykl wykładów z nowatorskiej dla polskich inżynierów technologii betonu. Od 1956 profesor zwyczajny. Autor ponad 600 ekspertyz z wszystkich dziedzin budownictwa żelbetowego, ogólnego, fundamentów, konstrukcji sprężonych, stalowych i drewnianych oraz około 120 publikacji naukowych, w tym prac z dziedziny technologii betonu (m.in. twórca szybkościowej metody badania betonu), wytrzymałości i teorii konstrukcji żelbetowych (teoria rys, statyka konstrukcji żelbetowych, akustyka budowlana), a także czterotomowej monografii Technologia betonów i zapraw (1939–1947). Przygotowane przez niego na międzynarodowe sympozjum RILEM w Sztokholmie w 1956 opracowanie Morphologia des fissures dans la baton arme (Morfologia rys) zyskało szeroki oddźwięk w świecie naukowym i zostało opublikowane, poza Polską, we Francji, Jugosławii i Argentynie. Interesował się także historią (m.in. Szkic historyczny Polskiej Korporacji Akademickiej ‘Wisła’ od 1904 do 1921, wyd. 1927) i muzyką.
Brał udział w odbudowie Śródmieścia Gdańska, uratował od zawalenia po wojennych zniszczeniach kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (zabezpieczenie filarów) oraz wieżę kościoła św. Jana. Po 1945 zaangażowany w sprawę ochrony i praw ludności autochtonicznej w Gdańsku, także Kaszub, Warmii i Mazur, w oparciu o jego opracowania władze Ministerstwa Ziem Odzyskanych i Ministerstwa Administracji Publicznej wydały zarządzenia i ustawy o obywatelstwie polskim dla tak zwanej ludności rodzimej-autochtonicznej, zasiadał w Wojewódzkiej Komisji Weryfikacyjnej ( weryfikacja narodowościowa po II wojnie światowej w latach 1945–1947). W latach 1945–1948 zastępca przewodniczącego Zarządu Wojewódzkiego Polskiego Związku Zachodniego. Był członkiem komitetu organizacyjnego odbytego 20 X 1946 Zjazdu i Kongresu Polaków Autochtonów Województwa Gdańskiego, Byłych Członków Gminy Polskiej Związku Polaków w Gdańsku i Członków Związku Polaków w Niemczech. W 1950 zatrzymany przez Służbę Bezpieczeństwa pod zarzutem współpracy z obcym wywiadem, zwolniony z braku dowodów po kilku tygodniach, odmówił współpracy z organami bezpieczeństwa. Inwigilowany, uznawany za wroga socjalistycznego państwa polskiego i ZSRR, sprawę umorzono w 1959.
W latach 1945–1949 prezes Oddziału Morskiego Stowarzyszenia Inżynierów Budowlanych. Członek Rady Naukowej Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich od chwili jego powołania w 1957, Rady Naukowej Instytutu Wodnego PAN, Komitetu Inżynierii Lądowej PAN, Komitetu Budownictwa Urbanistyki i Architektury PAN, rady redakcyjnej kwartalnika PAN „Archiwum Inżynierii Lądowej”, rady redakcyjnej wydawnictwa „Budownictwo Betonowe”, członek Gdańskiego Towarzystwa Naukowego.
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1938), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem 500-lecia Gdańska (1961), odznaką „Za zasługi dla Gdańska” (1961), Złotą Odznaką Związku Inżynierów i Techników (1961). W 1961 otrzymał Nagrodę Naukową Miasta Gdańska w dziedzinie techniki. 17–18 XI 1961 w PG odbyła się specjalna sesja naukowa poświęcona jego 30-leciu pracy naukowej.
14 I 1928 w Warszawie ożenił się z Ireną Marią z domu Bogowolską (ur. 5 IV 1907). Ojciec Mirosława Andrzeja (ur. 5 I 1936 Warszawa), kompozytora, absolwenta PWSM w Poznaniu (1959), w latach 1984–1990 dziekana Wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki, od 1993 profesora zwyczajnego tej uczelni, od 1983 profesora Wydziału Artystycznego Instytutu Kultury i Sztuki Muzycznej Uniwersytetu Zielonogórskiego, oraz Zbigniewa Jerzego (ur. 29 III 1931 Warszawa), absolwenta archeologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1955), profesora (od 1982) Instytutu Archeologii i Etnologii PAN oraz Instytutu Archeologii na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, członka Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych I Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN.
Pochowany w Pręgowie. W 1975 na ścianie budynku APG odsłonięto upamiętniającą go tablicę. Od 4 VII 1978 patron ulicy w Gdańsku- Siódmym (VII) Dworze, także Zespołu Szkół Budowlanych w Gdyni oraz Zespołu Szkół nr 7 w Koszalinie.
Bibliografia:
Księga pamiątkowa studentów Polaków Politechniki Gdańskiej w latach 1904–1939, red. Henryk Hadrian, Marian Rakowski, Roman Wieloch, Gdańsk 1993.
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 123.
