CHLEBNICKA, ulica
| < Poprzednie | Następne > |
XX wieku
i Dom Studenta, druga od prawej odtworzona fasada tzw. dom Schlieffów
CHLEBNICKA, ulica Głównego Miasta, od strony Motławy zamknięta Bramą Chlebnicką. W 1337 nazywana platea pistorum, czyli Piekarzy (Piekarska), w 1382 platea panum, czyli Chlebowa, do 1945 Brotbänkengasse, czyli Ław Chlebowych. Do połowy XV wieku nazwą obejmowano nie tylko obecną ul. Chlebnicką, ale i ul. Piwną (obecnie granicę stanowi skrzyżowanie z ul. Kramarską). W okolicy obecnej ul. Kleszej (na zapleczu Dworu Artusa) funkcjonował tzw. Mittelmarkt (Targ Środkowy), w XIV–XVI wieku miejsce sprzedaży pieczywa i wyrobów cukierniczych ( ławy chlebowe), od 1574 zwany Schnüffelmarkt ( Targ Wąchany).
Początkowo pierzeję południową tworzyły zabudowania oficyn przechodnich parceli Długiego Targu, stopniowo zabudowywane kamieniczkami. W XVI–XVIII wieku piwnice kamieniczek położonych bliżej Bramy Chlebnickiej pełniły także funkcję magazynów dla towarów wyładowywanych na brzegu Motławy. Kamienica pod nr. 1 od 1453 była własnością miasta i domem ławników. Z kamienic wyróżniał się tzw. Dom Angielski (nr 16) i zwłaszcza pod nr. 14 tzw. dom Schlieffów (od wywodzącej się z Kołobrzegu rodziny właścicieli z lat 1616–1752, zob. Valentinus Schlieff), ze wzniesioną około 1520 późnogotycką fasadą, jedyny znany z terenu Gdańska przykład domu gotyckiego o kamiennej dekoracji fasady. Ze względu na zły stan techniczny i odrzucenie w 1822 przez władze miasta Gdańska propozycji sfinansowania remontu kamienicy z chwilą przystąpienia do rozbiórki nadprezydent prowincji Heinrich von Schön zaproponował nabycie jej fasady królowi pruskiemu Fryderykowi Wilhelmowi III. Fasadę (287 elementów kamieniarki, 3700 kg) rozebrano i drogą wodną przetransportowano do rezydencji królów pruskich w Poczdamie. Tam w 1825 zestawiona została w zespole pałacu na Wyspie Pawiej (Schloß Pfaueninsel) na Haweli w Berlinie i jako tzw. Dom Gdański stanowi do dziś jedno ze skrzydeł tzw. Domu Rycerskiego (Kavalierhaus). Dawna (pod nr. 2) szkoła powszechna dla dziewcząt 1 IV 1879 stała się siedzibą państwową Urzędu Stanu Cywilnego (Standesamt) dla miasta Gdańska, po powstaniu jego filii dzielnicowych w latach 1911–1945 przeznaczonego dla mieszkańców centrum miasta. 23 VIII 1907 należąca do kupca hurtowego handlu kawą i herbatą Paula Nachtigala (1872 – po 1942) kamienica pod nr. 47 uległa zniszczeniu wskutek katastrofy budowlanej.
Podczas odbudowy w latach 70. XX wieku zespołu domów (nr. 13–16), z przeznaczeniem na dom studencki Akademii Sztuk Pięknych, stworzono kopię pierwotnej fasady tzw. dom Schlieffów. 18 XII 1979 otwarto pod nr 9/10 bar bistro „U Szkota”, (barek, salka na piętrze) na 31 miejsc, prowadzony przez WSS „Społem”, tuż obok w latach 80. i 90. XX w. czynny był bar „Zodiak”, a wcześniej – w 1976 – w piwnicach tej samej kamienicy, dawnym składzie węgla – prowadzona już przez trzecie pokolenie tej samej rodziny (założyciele, pp. Zenobia i Leonard Tarczyńscy) restaurację (obecnie bar) „Flisak”. Tak że w dwóch kamienicach funkcjonowały trzy lokale z wyszynkiem. Pod nr. 3–8 miało swoją siedzibę Gdańskie Przedsiębiorstwo Instalacji Sanitarnych, po jego likwidacji w początkach lat 90. XX wieku, nieruchomość nabył Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wobec zastrzeżeń, czy ZUS posiada osobowość prawną, Rada Miasta Gdańska 16 II 1993 przekazała nieruchomość Skarbowi Państwa.
Jako jedna z niewielu ulic zachowała przedproża (za wylotem ul. Kuśnierskiej). Zachowały się też autentyczne fasady kamienic nr 1 (z 1572, ostatni dom wyremontowany w Głównym Mieście w 1941, przed zniszczeniami II wojny światowej), nr 15 (z 1644), nr 24 (około 1570).
