CURICKE REINHOLD, historyk, sekretarz Rady Miejskiej, były patron ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
REINHOLD CURICKE (12 I 1610 Gdańsk – 2 IV 1667 Gdańsk), historyk, prawnik, sekretarz Rady Miejskiej, były patron gdańskiej ulicy. Syn przybyłego z Koszalina Georga (zm. 1 IV 1637, pochowany w kościele św. Trójcy), podsędka Starego Miasta, właściciela m.in. kamienicy przy Langgasse (ul. Długa 9) i poślubionej 2 VII 1601 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) jego pierwszej żony, Marii (1574 – pochowana 5 II 1630 w tymże kościele pod płytą nr 278), córki kupca i armatora Erdmanna Trebnitza (pochowany 2 VI 1601 w kościele NMP). Miał ośmioro rodzeństwa, w tym brata Erdmana, od 4 VII 1641 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz siostrę Annę (1608–1638), od 1627 drugą żonę profesora Gimnazjum Akademickiego Georga Pauli.
Od 1626 studiował prawo w Rostoku i Frankfurcie, w 1630 w Królewcu, w 1633 w Groningen. Po powrocie do Gdańska w 1636 opublikował mowę panegiryczna na cześć króla Władysława IV (Dissertatio gratulatoria ad Poloniae regem Vladislaum IV. post varia feliciter depugnata bella, superatos Moschos, Tartaros, Turcas, dicata), dobrze przyjętą w kregach władz miasta. W 1638, po przejściu do pracy w Gimnazjum Akademickim dotychczasowego sekretarza miasta Petera Oelhafa, przyjął zaproponowaną mu zwolnioną w ten sposób posadę, i do śmierci był sekretarzem Rady Miejskiej. Mając dostęp do archiwum miejskiego, w latach 1638–1642 przygotował czterotomowe dzieło Der Stadt Dantzigk historische Beschreibung (Opis historyczny miasta Gdańska), ówcześnie najobszerniejsze opracowanie historii Gdańska, do czasów wydania monografii Daniela II Gralatha w 1789–1791 traktowane jako podstawowe źródło wiedzy o przeszłości miasta. Praca podzielona została na cztery części. W pierwszej zawarł uwagi toponomastyczne i etymologiczne związane z nazwą Gdańska (za wcześniejszymi badaczami także i wedle niego nazwa gocka lub duńska), a także rozwój miasta przed połową XV wieku. Część druga dotyczyła dziejów miasta pod panowaniem królów polskich, część trzecia wewnętrznych dziejów miasta, czwarta traktowała o okresie wojen i wydarzeń społeczno-gospodarczycg i religijnych. Zawarte w dwóch ostatnich częściach uwagi niezgodne z luterańską linią władz miasta i pozytywny stosunek do kalwinów gdańskich (do których sam należał) spowodowały odłożenie druku przez Radę Miejską na czas późniejszy (także w obawie przed ponownym wybuchem sporów religijnych w mieście). Rada zażądała oddania rękopisu i poczynionych przez autora wszystkich notatek i wyciągów ze źródeł.
Dążąc do wydania pracy drukiem, wprowadzał do niej poprawki, została jednak opublikowana w Amsterdamie/Gdańsku dopiero po jego śmierci w 1686 staraniem syna Georga Reinholda (7 VI 1650 Gdańsk – 25 XII 1708 Gdańsk) i z rysunkami budowniczego miejskiego Petera Willera. Dzieło to wyszło pod długim tytułem Der Stadt Danzig Historische Beschreibung worinner von dero Uhrsprung, Situation, Regierungs-Art, geführten Kriegen, religions- und Kirchen-Wesen außführlich gehandelt wird. Verfasset und zusamen getragen … im Jahr Christi 1645. Anitzo aber mit sonderbahrem Fleiß, nebst vielen dazu gehörtigen Kupferstücken in offentlichen Druck außgegeben … anno Domini 1686. Und mit vielen newen additionibus vermehret und continuiret biß auff die gegenwertige Zeit (Historyczny opis miasta Gdańska, w którym traktuje się o jego początku, położeniu, formie sprawowania władzy, prowadzonych wojnach, sprawach religijnych i kościelnych. Zredagowany i zebrany w całość … w Roku Pańskim 1654. Teraz jednak z osobliwą pracowitością, wraz z wieloma przynależnymi do niej miedziorytami wydany w upublicznionym druku … w Roku Pańskim 1686. A także uzupełniony wieloma dodatkami i doprowadzony aż do współczesności). Zgodnie z żądaniami gdańskiej Rady Miejskiej w egzemplarzach wydanych w Gdańsku usunięto rozdziały przychylne kalwinizmowi, które ukazały się wcześniej jako pisma polemiczne (Verbesserter historischer Auszug von Veränderung der Religion in Dantzig, 1652). W egzemplarzach wydanych w Amsterdamie Georg Reinhold Curicke obszedł te zastrzeżenia, drukując pracę w prawie oryginalnej postaci, bez większego ocenzurowania. Praca, podzielona na cztery księgi, omawia topograficzny opis Gdańska i jego części, opisuje ustrój i miejskie prawa, podaje głównie polityczny zarys historii miasta, wreszcie omawia jego zabytki.
Jako kalwin włączał się w dyskusje z luteranami, publikując anonimowo krytyczne wobec nich Sackpfeife der Reformierten (1646). Oprócz historii zajmował się prawem morskich miast hanzeatyckich – wydał je z komentarzem (Ius maritimum Hanseaticum, Hamburg 1667) – oraz zagadnieniami prawniczymi (w tym asekuracją w żegludze). Zgromadził księgozbiór liczący około 2500 woluminów. Był m.in. opiekunem prawnym testamentu księgarza Georga Förstera.
Mieszkał w dziedziczonej po ojcu kamienicy przy Langgasse (ul. Długa 9). 4 XI 1638 w kościele św. Piotra i Pawła ożenił się z Catheriną (9 VII 1618 – po 1661), córką z pierwszego małżeństwa profesora Gimnazjum Akademickiego i swojego szwagra (przez siostrę Annę) Georga Pauli. Ojciec dzieci chrzczonych w kościele św. Piotra i Pawła, z których trzy córki i dwóch synów zmarło w niemowlęctwie lub dzieciństwie: 1/ Reinhold (chrzest 8 VI 1639), 2/ Catherina (ur. 31 V 1641), 3/ Georg (23 VI 1643 – 5 VI 1645), 4/ Maria (chrzest 6 I 1646), 5/ Florentina (chrzest 25 X 1656). Pełnoletności dożyli: wspomniany 6/ Georg Reinhold, w maju 1667 zapisany do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, w którym w 1669 wygłaszał mowę pod kierunkiem Johanna Petera Titiusa, następnie student w Marburgu (1673), sekretarz miejski w Gdańsku, żonaty, ojca 13 dzieci; 7/ Johann (chrzest 22 VII 1655 ), w styczniu 1670 zapisany do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, studiował teologię we Franeker (Fryzja, 1681), Lejdzie (1682), Marburgu (1683), Heidelbergu i Bzylei (1684), podarował gdańskiej Radzie Miejskiej część książek ojca, 8/ Nathanael (chrzest 15 XI 1657), również uczeń Gimnazjum Akademickiego (zapisany do tej samej klasy jednocześnie z bratem Johannem w styczniu 1670), 9/ Euphrosyna (27 VIII 1661 – pochowana 25 V 1700 w kościele św. Trójcy), od ślubu 6 IX 1689 w kościele św. Piotra i Pawła żona wdowca Johanna Martina Schode (zm. 1708).
Pochowany 8 IV 1667 w kościele NMP pod płytą nr 106. Do 1945 jego imię (Curickeweg) nosiła obecna ul. Okrzei w Gdańsku–Wrzeszczu (Dolnym).
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 380.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 210, 217.
Cieślak Edmund, Curicke Rejnold, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. I, Gdańsk 1992, s. 234–235.
Mokrzecki Lech, W kręgu prac historyków gdańskich XVII wieku, Gdańsk 1974, s. 154–190.
Szafran Przemysław, Warsztat historyczny Reinholda Curicke dziejopisarza Gdańska XVII wieku w świetle jego księgozbioru. (Z dziejów księgozbiorów prywatnych w Gdańsku w XVII i XVIII wieku), „Libri Gedanenses”, 2/3, 1968/1969.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 120.
