CZYŻEWSKI HENRYK, kompozytor, teoretyk muzyki, dyrygent
| < Poprzednie | Następne > |
HENRYK STEFAN CZYŻEWSKI (15 VII 1937 Włodzimierz Wołyński – 21 IX 2023 Lublin), kompozytor, teoretyk muzyki, dyrygent. Po II wojnie światowej mieszkał z rodziną w Pabianicach, w latach szkolnych był dyrygentem szkolnego chóru. W 1964 absolwent teorii muzyki u prof. Konrada Pałubickiego na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Sopocie (następnie Akademia Muzyczna w Gdańsku). Na ostatnim roku studiów (1963/1964) raz w miesiącu dojeżdżał do Bydgoszczy, gdzie był prelegentem audycji szkolnych w tamtejszej filharmonii.
W latach 1964–1976 zatrudniony był jako pedagog w PWSM w Gdańsku, kontynuował studia w zakresie kompozycji (ukończone dyplomem w 1970), jednocześnie zdobywając uprawnienia dyrygenckie pod kierunkiem Ireneusza Łukaszewskiego (bez dyplomu). W latach 1969–1971 uczestnik nieukończonego Studium Doktoranckiego w zakresie teorii muzyki na Wydziale Teorii i Kompozycji PWSM w Warszawie.
W latach 1977–1980 kierownik chóru Polskiej Opery i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. Przygotował chór m.in. do Faworyty Gaetano Donizettiego w reżyserii Stanisława Hebanowskiego i Floriana Skulskiego (premiera 29 IX 1978). W latach 1980–1983 kierownik zespołu wokalnego w Teatrze Muzycznym w Gdyni, m.in. w Uciechach staropolskich lepszych i pożyteczniejszych aniżeli z Bacchusem i Wenerą w reżyserii Kazimierza Łastawieckiego (17 IV 1982). W latach 1986–1987 prelegent audycji szkolnych w filharmonii w Lublinie, w 1987–1999 pedagog na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (UMCS).
Równolegle z karierą zawodową prowadził zespoły amatorskie. W latach 1970–1979 był drugim dyrygentem Chóru Akademii Medycznej w Gdańsku, w 1971–1972 prowadził Młodzieżową Orkiestrę Symfoniczną w Miejskim Domu Kultury w Gdańsku. W 1971 współzałożył Akademicki Chóru Uniwersytetu Gdańskiego, z którym był związany do 1983, wraz z nim odebrał wiele prestiżowych nagród zespołu na międzynarodowych konkursach i festiwalach chóralnych, m.in. w Arezzo (Włochy 1970), Legnicy (1976, 1977 i 1978), Barcelonie (Hiszpania 1977), Neerpelt (Belgia 1978), Gorizii (Włochy 1980), hiszpańskich Tolosie (1981 i 1984) i Cantonigros (1983).
Jako kompozytor debiutował w 1962 Koncertem na trzy instrumenty i kwartet smyczkowy. W najbardziej znanym i cenionym przez niego dorobku chóralnym dominują utwory sonorystyczne o cechach ilustracyjnych, choć pojawiały się w jego twórczości również utwory instrumentalne (np. Musica per saxofono alto ed percussione batteria, 1991). Do najciekawszych i najczęściej wykonywanych przez chóry (m.in. „Schola Cantorum Gedanensis”, „Non Serio” czy Akademicki Chór Politechniki Łódzkiej ) należy Musica Nordica per coro misto (1975), w której zastosowany został nowatorski w owym czasie aleatoryzm naturalny – technika łączenia efektów szmerowo-fonicznych inspirowanych odgłosami przyrody (np. śpiew ptaków) i dowolności rytmiczno–dynamicznych.
Brał udział w 33 międzynarodowych i krajowych festiwalach i konkursach muzycznych, takich jak Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, „Poznańska Wiosna Muzyczna” oraz Międzynarodowy Festiwal Muzyczny w Rydze (Łotwa). Prowadził ok. 600 koncertów w kilkunastu krajach Europy i w USA. W 1967 współzałożyciel Koła Młodych Związku Kompozytorów Polskich (ZKP) oraz od 1974 członek zwyczajny ZKP, członek Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. W latach 1977–1983 prezes Zarządu Oddziału Gdańskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr.
Laureat II nagrody (I nie przyznano) za Kwintet dęty na Ogólnopolskim Konkursie Młodych Kompozytorów (Warszawa 1971). Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1981), odznaką „Za zasługi dla Gdańska” (1971). „Zasłużony Działacz Kultury” (1976).
Mąż Ewy z domu Ordyk (ur. 1946 Jelenia Góra), absolwentki szkoły muzycznej I. i II. stopnia przy ulicy Osterwy w Lublinie oraz PWSM w Gdańsku, po studiach zatrudnionej w Filharmonii Lubelskiej, adiunktki Instytutu Wychowania Muzycznego na tamtejszym Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS), doktora na UMCS, habilitowanej na Akademii Muzycznej w Gdańsku, w 1992 pierwszego solidarnościowego dziekana Instytutu Muzyki UMCS, nauczycielki akademickiej kształcącej przyszłych dyrygentów chórów, w 1973 założycielki i dyrygentki Akademickiego Chóru Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, od 2009 dyrygentki Chóru Lubelskiej Izby Lekarskiej „Continuum”, autorki monografii Wybrane zagadnienia sztuki chóralnej (2005).
Pochowany na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie.
Bibliografia:
https://ug.edu.pl/news/pl/5752/zmarl-henryk-czyzewski-zalozyciel-i-wieloletni-dyrygent-choru-uniwersyteckiego.
https://polmic.pl/index.php?option=com_mwosoby&id=1483&litera=0&view=czlowiek&Itemid=7&lang=pl.
https://encyklopediateatru.pl/osoby/36548/henryk-czyzewski#.
http://www.domkulturylsm.pl/?p=18968.
https://kurierlubelski.pl/chor-uniwersytetu-medycznego-z-lublina-swietuje-40lecie/ar/3663306.
https://teatrnn.pl/historiamowiona/swiadkowie/ewa-ordyk-czyzewska/.
