DOLINA POWAGI
| < Poprzednie | Następne > |
XX wieku
DOLINA POWAGI (do XVIII wieku Mackenshof (Dziwaczny/Felerny Dwór), następnie Ernsttal (Dolina Powagi) – nazwa notowana od 1829), przy wylocie Doliny Schwabego i Doliny Zgniłych Mostów, w miejscu ujścia Potoku Prochowego do Potoku Oliwskiego, okolice ul. Bytowskiej, Kościerskiej, powyżej Doliny Potoku Oliwskiego; obecnie, razem z Doliną Schwabego, traktowana jako część Doliny Radości.
Własność (do kasacji w 1831) opactwa cystersów w Oliwie. W 1597 opat Dawid Konarski wydzierżawił ją za 4000 guldenów Hansowi Klinghammerowi (1540 – zm. na dżumę, pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny 2 III 1602). Po nim dobra trzymał jego syn Reinhold (1659–1627). Część dzierżawy (Jesuitengarten; Dolina Schwabego) odkupił w 1611 Jacob Schwabe. Powstały tu dwie kuźnice żelaza, później tzw. Młyn XIII i mniejszy XIV nad Potokiem Oliwskim oraz Młyn Prochowy w Dolinie Potoku Prochowego ( młyny nad Potokiem Oliwskim i dopływami). Od 1628 dzierżawcą był Georg Remus (1 IX 1599 – 20 VI 1654), od 1651 ławnik Starego Miasta Gdańska i następnie do 1733 jego potomkowie (zob. Georg Remus). Kolejnymi dzierżawcami byli Balthasar Hagemeister III, od ok. 1775 Hans Juncker, w 1830 Daniel Magłowski. W 1847 dokonano modernizacji urządzeń w Młynie XIII; w 1918 Max Hansen zbudował obok kuźnię elektryczną.
W 1947 zakład przejęła Spółdzielnia Pracy „Żeliwiak”; do 1950 czynny z przerwami, następnie porzucony. Niszczejącą zabytkową młotownię, znaną jako Kuźnia Wodna (Eisenhammer, Hammerwerk), przejęło w 1957 Muzeum Techniki Naczelnej Organizacji Technicznej w Warszawie, od 2017 w rękach Miasta Gdańska i Muzeum Gdańska. Młyn XIV, wymieniony w 1615 jako kuźnia żelaza, w 1855 przebudowany na młyn zbożowy, funkcjonował do końca XIX wieku.
Przy ul. Bytowskiej 1 zachował się dwór z 2. połowy XVIII wieku w stylu barokowym, przebudowany w XIX wieku, po 1947 wielorodzinny dom mieszkalny. W 1956 wykonano generalny remont z adaptacją na cele biurowe i mieszkalne. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, kryty dachem czterospadowym z facjatkami o półokrągłych otworach okiennych. W elewacji frontowej, przed głównym wejściem, umieszczony drewniany ganek, nad którym znajduje się balkon. Przed gankiem schody. Przy elewacji zachodniej i północnej niewielkie dobudówki ceglane.
