FENIKOWSKI FRANCISZEK, prozaik, poeta
| < Poprzednie | Następne > |
FRANCISZEK FENIKOWSKI (15 V 1922 Poznań – 15 XII 1982 Warszawa), prozaik, poeta, tłumacz, dramaturg, scenarzysta radiowy i telewizyjny. Syn nauczycieli Mariana (1896 – 3 I 1972 Gdynia), dr filologii klasycznej i Zofii z domu Buczyńskiej, primo voto Małkowskiej (1 IV 1901 Berlin – 13 III 1945 Kościan). Do 1939, kiedy zdał do II klasy gimnazjum, kształcił się w Poznaniu. Podczas II wojny światowej pracował jako kreślarz, mierniczy, robotnik, pracownik biurowy (rodzice uwięzieni przez Gestapo).
W 1945 zdał maturę; debiutował wierszami w „Życiu Literackim”; podjął studia polonistyczne na uniwersytecie w Poznaniu. Magisterium uzyskał w 1948. Po studiach zamieszkał w Gdyni-Orłowie, w upaństwowionym pensjonacie „Uroda Morza”, który jeszcze przed wojną zdążyła wybudować jego babka, Maria Buczyńska. Od 1948 kierował działem literackim „Dziennika Bałtyckiego” oraz redagował dodatek tygodniowy „Rejsy”. W 1950 był członkiem Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju w Gdańsku, w latach 1952–1953 przewodniczącym Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju w Gdyni. Od 1954 radny i członek komisji kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej (WRN) w Gdańsku. Członek Komitetu Wojewódzkiego Frontu Narodowego (później: Front Jedności Narodu). Prezes Oddziału Gdańskiego Związku Literatów Polskich w okresach 1953–1954 i 1956–1957, wcześniej (od 1949) skarbnik. W 1960 delegat gdańskiego środowiska na XI Walny Zjazd Związku Literatów Polskich. Od 1955 na rencie inwalidzkiej (choroba serca). W 1966 delegat województwa gdańskiego na Kongres Kultury Polskiej. W latach 1966–1970 członek Rady Kultury przy ministrze kultury i sztuki. W 1971 w dowód zasług dla kultury otrzymał od władz Gdańska mieszkanie-pracownię na Przymorzu. Od 1974 członek Stowarzyszenia Marynistów. W 1976 przeniósł się do żony do Warszawy (w 1979 zwrócił mieszkanie władzom Gdańska). W ostatnich latach życia poważnie chorował.
W 1946 z Leszkiem Golińskim wydał tomik poetycki Odra szumi po polsku, w 1951 samodzielny zbiorek Lewy brzeg, następnie kolejne (między innymi Oddychanie morzem). W 1951 opublikował powieść Zakręt Pięciu Gwizdków, w 1952 Pierścień z Łabędziem, w 1955 Okręt w herbie, w 1957 Rękopis z „Gospody pod Łososiem”, w latach 1959–1961 trylogię batalistyczno-marynistyczną (Kaper z „Morskiego Psa”, Baszta Trzech Koron, Smok króla Augusta) i dalsze. Pisywał również książki reportażowe (Pomorze, z 1953).
Autor licznych dramatów lalkowych dla dzieci (wystawianych m.in. w Teatrze Miniatura), scenariuszy dla Radia Gdańsk i TVP Gdańsk, szkiców literackich i historycznych oraz recenzji teatralnych w czasopismach całej Polski. Jego dorobek artystyczny jest niemal całkowicie związany z morzem, Gdańskiem i Kaszubami. W 1953 wygrał konkurs Wojewódzkiej Rady Narodowej na sztukę o charakterze marynistycznym (Ziemia jest okrągła). W 1955 napisał słowa (do muzyki Adolfa Wiktorskiego) Piosenki o ulicy Ogarnej. W okresie 1968–1981 pisał felietony historyczne „Pigułki ze starej apteki” w „Głosie Wybrzeża”. Od połowy lat 50. XX wieku coraz bardziej krytyczny wobec politycznej rzeczywistości tworzył związane z tym wiersze, np. opublikowany w ostatnim numerze „Samorządności” (datowanym na 14 XII 1981) wiersz o wydarzeniach grudnia 1970, inne wydano już po jego śmierci (Noc nie trwa wiecznie, 1990, To dla Ciebie, 2016).
W 1950 otrzymał nagrodę literacką miasta Gdyni, w 1953 nagrodę literacką przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku, w 1971 nagrodę przewodniczącego Prezydium WRN w dziedzinie upowszechniania kultury, w 1977 prezydenta miasta Gdyni w dziedzinie kultury. W 1964 wyróżniony nagrodą literacką im. Mariusza Zaruskiego. Odznaczony był m.in. Krzyżem Oficerskim (1963) i Komandorskim (1976) Orderu Odrodzenia Polski, odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, Medalem Stolema (1971). W latach 1949–1953 żonaty był z Teresą Zagórowską, dziennikarką „Dziennika Bałtyckiego” (od 1953 prawniczką po uniwersytecie w Łodzi, sędzią w Trójmieście i Szczecinie, od 1969 doktorem prawa, po rozwodzie od 1953 żoną Jerzego Fleszara, pierwszego męża Stanisławy Fleszarowej-Muskat, po powrocie do Gdańska pracującą w Instytucie Morskim). Był następnie związany z Różą Ostrowską i Teresą Sierant-Mikicicz, od 1976 żonaty z Ireną Hozakowską-Orzechowską (2 VII 1923 Toruń – 8 XI 1993 Warszawa). Pochowany na cmentarzu parafii św. Katarzyny na Służewie w Warszawie.
