GAWĘDA ANDRZEJ, główny inżynier budowy statków, taternik
| < Poprzednie | Następne > |
ANDRZEJ JÓZEF GAWĘDA (8 IX 1930 Chrzanów, województwo krakowskie – 4 V 2024 Gdańsk), główny inżynier budowy w Stoczni Gdańskiej. Syn Józefa (1 VIII 1899 – 6 II 1969), księgowego, pracownika Fabryki Maszyn Budowlanych i Lokomotyw „Fablok” w Chrzanowie, działacza i sędziego piłkarskiego, hodowcy gołębi pocztowych, uczestnika walk na froncie austriacko-włoskim podczas I wojny światowej. Matka, Helena z domu Jarosz (10 IV 1910 – 7 VI 1995) była krawcową. Brat Danuty Palczewskiej (29 VII 1932 – maj 2021), krawcowej, zatrudnionej w Spółdzielni Pracy Krzeszowice na stanowisku kaletnika.
Przed wybuchem II wojny światowej rozpoczął naukę w szkole powszechnej w Chrzanowie, do której uczęszczał do 1944. W czasie wojny uczestniczył w tajnych kompletach. W latach 1945–1949 był uczniem Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Chrzanowie, w latach 1947–1949 uczył się w klasie o profilu matematyczno-fizycznym. Miłość do Tatr i przyrody zaszczepił w nim pracujący w szkole od 1921 dr Zdzisław Krawczyński (27 X 1893 Muszyna – 9 IV 1965 Kraków) – nauczyciel historii, geografii, języka polskiego i francuskiego.
Od 1949 do 1955 studiował na Wydziale Budowy Okrętów Politechniki Gdańskiej (PG). Przygotował pracę magisterską pod kierunkiem profesora Jerzego Doerffera na temat koncepcji blokowej (tzw. „potokowej”) budowy trawlerów typu B-14. Po odbyciu służby wojskowej od 1958 podporucznik.
Od 1955 do 1996 pracownik Stoczni Gdańskiej, początkowo w Dziale Głównego Technologa (Pracownia TTp) jako starszy technolog, m.in. wraz Zygmuntem Tyską. W latach 1957–1959 współpracował z inspektorami brytyjskiego towarzystwa Lloyd’s Register of Shipping, panem Tee, specjalistą budowy kadłubów oraz panem Mansonem, nadzorującym prace wyposażeniowe. Eksperci pełnili nadzór nad dwoma statkami budowanymi dla Zjednoczonej Republiki Arabskiej (1 II 1958 – 28 IX 1961). Były to masowce do przewozu węgla s/s „Latakia” (B31/203) oraz s/s „Yemen” (B31/204).
Znajomość branżowego języka angielskiego zaowocowała przygotowaniem wraz z przedsiębiorcą, doradcą w zakresie inżynierii okrętowej Jerzym Siuchnińskim słownika „Angielski dla okrętowca. English for shipbuilding” (Gdańsk, 2006) z około 2000 hasłami, rozmówkami oraz podręcznikiem-samouczkiem.
1 X 1959 otrzymał nominację na głównego inżyniera budowy statków w Szefostwie Nadzoru Technicznego Stoczni Gdańskiej. Do jego obowiązków należało kierowanie zespołem stoczniowym od podpisania kontraktu do zdania jednostki pływającej do eksploatacji. Ponadto reprezentował stocznię w kontaktach z kontrahentami, armatorami oraz towarzystwami klasyfikacyjnymi. W latach 1960–1962 pełnił funkcję Głównego Inżyniera Budowy drewnowców serii B-514, a w 1962–1968 drewnowców serii B-45.
Jednocześnie w latach 1961–1963 kierował pracami na pięciu zbiornikowcach, tankowcach (wraz z inż. Tadeuszem Romańczukiem) serii B-70 dla armatorów z ZSRR (cztery statki) i Polski (jeden statek). W latach 1968–1978 sprawował nadzór nad budową drobnicowców w seriach B-40, B-444 (wraz z inż. Kazimierzem Józefiakiem), B-341 oraz B-448, w tym prototypowego statku towarowego „Seahawk” z 1968 dla armatora norweskiego. Od 1970 do 1996 pełnił nadzór nad budową chłodniowców m.in. nad statkami „Albula” (B-360/01) oraz „Bernina” (B-360/02), w 1981 dla armatora ze Szwajcarii, a także „Pierre Doux” (B-508/01) oraz „Louis Pasteur” (B-508/02) w latach 1995–1996 dla armatora greckiego.
W latach 1977–1978 był głównym inżynierem budowy na trzech statkach towarowych serii B-341 (wraz z inż. Marianem Zakrzewskim) dla armatora niemieckiego.
Od 1976 do 1990 (z nieco ponad roczną przerwą) sprawował nadzór nad budową dziesięciu statków do ładunków tocznych typu ro-ro serii B-481 (wraz z inż. Zbigniewem Gustowskim) dla armatora radzieckiego oraz samodzielnie dla statków „Finnsailor” (B-489/01) i „Finnforest” (B-489/02) dla armatora fińskiego oraz „Translubeca” (B-498/01; od grudnia 2013 pływa pod nazwą „Poseidon Express”) dla armatora niemieckiego. W ładowni oraz na mostku jednego ze statków ro-ro z serii B-489 w 1988 kręcone były zdjęcia do filmu fabularnego dla dzieci „Pan Kleks w Kosmosie” w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego. Ściany ładowni miały srebrną barwę, dzięki czemu mogły imitować wnętrze statku kosmicznego. Z kolei mostek posiadał okna ze wszystkich stron, co nadawało mu panoramiczny charakter, oraz dwa fotele na szynach.
W listopadzie 1976 wypłynął w rejs jako inżynier gwarancyjny na prototypowym statku typu ro-ro „Skulptor Konenkow” (B-481/1) dla armatora radzieckiego. W 1985 był głównym inżynierem budowy żaglowca badawczego „Oceania” (B-97) dla ekspedycji naukowych Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk. W 1996 przeszedł na emeryturę. Zajmował się technicznymi tłumaczeniami, zlecanymi m.in. przez Stocznię Gdańsk SA. Sporadycznie tłumaczył inne wydawnictwa, m.in. katalog sprężarek przedsiębiorstwa Atlas Copco.
W 1 połowie lat 50. XX wieku członek Akademickiego Klubu Alpinistycznego. Od 5 IV 1955 był przewodniczącym Oddziałowej Sekcji Alpinizmu przy PTTK Trójmiasto. Od grudnia 1956 był członkiem Klubu Wysokogórskiego „Trójmiasto” i pełnił funkcję jego prezesa. W ramach KWT organizował wyprawy wysokogórskie, kierował obozami taternickimi. Wspinał się do wypadku w 1969, by później wędrować turystycznie oraz fotografować florę Tatr. Zaowocowało to opracowaniem albumu kwiatów tatrzańskich, który został zilustrowany jego zdjęciami. 21 X 2000 został członkiem honorowym KWT. Od 2019 był członkiem Stowarzyszenia Strażników Pamięci Stoczni Gdańskiej. Wraz z Tadeuszem Deptałą był współautorem sporządzonej w 2021 listy Główni Inżynierowie Budowy – Główni Budowniczowie Typu Statku zatrudnieni przy Budowie statków w Stoczni Gdańskiej w latach 1959–1996.
Od 9 I 1956 żonaty z Haliną Marią z domu Wróbel (ur. 1930 Chrzanów), lekarzem stomatologiem, pracującą m.in. w przychodni przy ul. Piastowskiej 27 w Gdańsku- Przymorzu Wielkim, matką chrzestną jednego ze statków zwodowanych w Stoczni Gdańskiej.
Ojciec Wojciecha (6 I 1958 – 13 I 1986), absolwenta Wydziału Elektroniki PG, członka KWT, himalaisty, młodszego instruktora, który zginął w trakcie wspinaczki żlebem Drège’a na Granatach w Tatrach podczas klubowego kursu II stopnia; Piotra (ur. 1959), absolwenta Wydziału Leśnego Akademii Rolniczej w Krakowie, doktora nauk leśnych, emerytowanego kierownika Zespołu Ochrony Lasów w Gdańsku oraz Marii (ur. 1971), absolwentki Instytutu Anglistyki Uniwersytetu Gdańskiego, tłumaczki języka angielskiego, przedsiębiorczyni.
Mieszkał w Gdańsku-Wrzeszczu, po podjęciu pracy w Stoczni przy al. Grunwaldzkiej 115, od 1980 przy ul. Miszewskiego.
Pochowany został 11 V 2024 na Cmentarzu Komunalnym nr 5, Łostowickim.
Bibliografia:
Informacje przekazane przez Marię Gawędę-Werbińską, Tadeusza Deptałę, Karola Hajdugę, Zygmunta Tyskę, Michała Kochańczyka.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, sygn. IPN Gd. 003/16 t. 1; t. 1/2; t. 7; t. 10 (akta sprawy obiektowej krypt. „Arka” dot. zabezpieczenia operacyjnego Stoczni Gdańskiej); sygn. IPN Gd 674/222/1; sygn. IPN Gd 674/222/2; Sygn IPN Gd 645/64388 (akta paszportowe).
Nawrocki Andrzej, Trzeciak Andrzej, Jak działała Stocznia Gdańska, Gdańsk 2022.
Stocznia Gdańska jaką pamiętamy. Wspomnienia stoczniowców, cz. 2, red. Andrzej Nawrocki i Zbigniew Szczypiński, Pelplin 2020–2021.
Trzeciak Andrzej, Stocznia Gdańska. Miejsca, ludzie, historie, Gdańsk 2020.
„Taternik” 1986, nr 2.
