Siedziba Gdańskiego Towarzystwa Naukowego przy ul. Grodzkiej 12, 1973
Wystawa w siedzibie Gdańskiego Towarzystwa Naukowego przy ul. Grodzkiej 12, 1977
GDAŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE (Societas Scientiarum Gedanensis; GTN), kontynuator Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki (TPNiS), reaktywowanego w 1945. Zarząd TPNiS już w 1948 podjął starania o zmianę statutu i przekształcenie w wielowydziałowe towarzystwo odpowiadające nowym warunkom życia naukowego w Gdańsku. GTN zarejestrowano w 1956 na podstawie nowego statutu, jednocześnie zostało rozwiązane TPNiS.
Trzy powstałe wówczas wydziały: Wydział I – Nauk Społecznych i Humanistycznych, Wydział II – Nauk Biologicznych i Medycznych oraz Wydział IV – Nauk Technicznych, działają w niezmienionym kształcie do dziś. Natomiast ówczesny Wydział III – Nauk Matematyczno-Przyrodniczych zrestrukturyzowano, w jego miejsce powstał w 1975 Wydział Nauk Matematyczno-Fizyczno-Chemicznych i Wydział V – Nauk o Ziemi. Poza wydziałami w strukturze GTN działa komisja rewizyjna, sąd honorowy i komisje przedmiotowe, od stycznia 2002 także zespół ekspertów GTN.
Od 1956 do końca stycznia 1961 siedziba GTN-u mieściła się w gmachu Biblioteki PAN przy ul. Wałowej 15, do 1963 w Domu Ekonomistów (siedzibie gdańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego) przy Długim Targu 46/47, następnie do 1972 w lokalu willi przy al. Zwycięstwa 57. W 1972, z okazji 50-lecia działalności, otrzymało od władz Gdańska siedzibę w odrestaurowanej i wpisanej do rejestru zabytków kamieniczce z XVIII wieku przy ul. Grodzkiej 12. W siedzibie mieściły się biuro, sala odczytowa, pokoje gościnne, biblioteka; w sali odbywały się odczyty, konferencje, spotkania; z pokoi gościnnych korzystali pracownicy naukowi z kraju i zagranicy; z biblioteki (3256 woluminów) pracownicy naukowi, studenci i indywidualni czytelnicy. Pogłębiające się trudności finansowe zmusiły 1 XII 2008 Zarząd GTN do częściowego wydzierżawia kamieniczki przy ul. Grodzkiej 12 Centrum Badawczo-Rozwojowemu firmy Energa Sp. z o.o., a od 1 IX 2011 prywatnemu przedsiębiorcy na działalność hotelarską. Od tego roku GTN dzierżawiło dwa pomieszczenia użyczone przez władze Uniwersytetu Gdańskiego (UG) w Instytucie Archeologii przy ul. Bielańskiej 5a, w 2022 otrzymało od UG pomieszczenia przy ul. Kładki 24.
Celem GTN jest, w nawiązaniu do potrzeb i tradycji nauki, zapoczątkowywanie i organizowanie prac naukowo-badawczych z różnych dziedzin wiedzy, upowszechnianie wyników badań naukowych, przedstawianie władzom potrzeb i inicjatyw naukowych, rozwijanie życia naukowego regionu, działanie na rzecz wiązania nauki z potrzebami gospodarczymi i społecznymi, popieranie badań naukowych. GTN prowadzi działalność statutową, finansując ją ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (około 30–45% potrzeb), składek członków zwyczajnych i wspierających, darowizn od sponsorów, sprzedaży wydawnictw własnych, wynajmu pokoi gościnnych, sali odczytowej, pomieszczeń biurowych.
Prowadzi działalność wydawniczą. Trzy spośród pięciu wydziałów dysponują własnymi czasopismami i wydawnictwami ciągłymi. Wydział I oprócz „Rocznika Gdańskiego” wydaje „Gdańskie Studia Językoznawcze”, „Pomorskie Monografie Topomastyczne” oraz „Serię Monografii”; Wydział II – „Acta Biologica et Medica”, Wydział V – „Peribalticum”. Wydawane były też materiały z licznych sesji, w tym międzynarodowych, organizowanych w większości przez przedstawicieli nauk ścisłych, biologiczno-medycznych i technicznych.
Od 1974 przyznaje w drodze konkursu nagrody naukowe młodym badaczom w dziedzinach reprezentowanych przez wydziały – 5 nagród rocznie. Współpracuje z UG, Politechniką Gdańską, Gdańskim Uniwersytetem Medycznym, Akademią Morską w Gdyni, Akademią Wychowania Fizycznego i Sportu, Akademią Marynarki Wojennej w Gdyni, Wyższą Szkołą Bankową w Gdańsku, Wyższą Szkołą Zarządzania w Słupsku, Muzeum Archeologicznym, Muzeum Gdańska, Polskim Towarzystwem Archeologicznym i Numizmatycznym w Gdańsku oraz z Nadbałtyckim Centrum Kultury; także z kontynuatorem gdańskiego niegdyś towarzystwa Danziger Naturforschende Gesellschaft w Lubece, a efektem tej współpracy są konferencje naukowe organizowane co dwa lata i wydawane drukiem materiały pokonferencyjne. Pełniący wiele lat funkcję sekretarza doc. dr hab. Andrzej Zbierski wyróżniony został tytułem honorowego prezesa. MWS
