GERLACH TADEUSZ, profesor Politechniki Gdańskiej
| < Poprzednie | Następne > |
TADEUSZ GERLACH (29 III 1921 Warszawa – 6 VII 2002 Gdańsk), naukowiec, specjalista z dziedziny tribologii, okrętowych maszyn parowych i mechanizmów pomocniczych, mechaniki, profesor Politechniki Gdańskiej (PG) i Instytutu Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk (IMP PAN). Syn Jana (1893–1983), historyka, doc. dr hab. Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, i Wiktorii z domu Melanowskiej.
W 1939 zdał maturę w I Państwowym Liceum i Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika o profilu matematyczno-fizycznym we Lwowie. W 1940 studiował na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu Lwowskiego, po roku zrezygnował, w latach 1941–1944 kontynuował naukę na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej. Podczas okupacji pracował w warsztatach mechaniki precyzyjnej we Lwowie i tajnie studiował. W 1945 repatriował się do Polski.
W 1946 ukończył Wydział Mechaniczny PG (po zaliczeniu studiów z okresu okupacji przyjęty od razu na piąty rok), inżynier mechanik. Pracownik PG w latach 1945–1991, początkowo (w czasie studiów) młodszy asystent w Katedrze Elementów Maszyn (u prof. Adolfa Polaka), następnie asystent, zastępca profesora, od 1957 docent, od 1971 profesor nadzwyczajny (tytularny). Na Wydziale Mechanicznym był od 1951 do 1954 kierownikiem Katedry Elementów Maszyn, w latach 1954–1955 prodziekanem. W 1955 przeszedł na Wydział Budowy Okrętów PG, gdzie w latach 1955–1971 był kierownikiem Katedry Okrętowych Urządzeń Pomocniczych, w 1955–1956 i 1968–1969 dziekanem, w 1956–1968 prodziekanem, w 1969–1972 zastępcą dyrektora ds. dydaktycznych Instytutu Okrętowego.
W latach 1947–1949 projektant i konstruktor, prowadził nadzór nad pierwszymi polskimi konstrukcjami okrętowych parowych maszyn napędowych (m.in na s/s „Sołdek”) i mechanizmów okrętowych, w latach 1956–1966 kontynuował badania nad konstrukcją pneumatycznych młotów do drążenia gruntu („Kret”) i młotów udarowych („Dzięcioł”). Jednocześnie w 1955 pracował w Zakładzie Konstrukcji Maszyn PAN, w latach 1956–1962 i 1971–2002 w IMP PAN, gdzie od 1960 do 1962 był zastępcą dyrektora do spraw naukowych, od 1971 do 1977 dyrektorem, w 1956–1962 kierownikiem Zakładu Elementów Maszyn, w 1977–1991 kierownikiem Zakładu Mechaniki Tarcia i Smarowania. W latach 1971–1991 był wiceprzewodniczącym Rady Naukowej IMP PAN. W latach 1966–1992 był ławnikiem Izby Morskiej i Odwoławczej Izby Morskiej w Gdyni przy Sądzie Wojewódzkim w Gdańsku.
Autor publikacji na temat mechaniki, konstrukcji maszyn, m.in. monografii Sztywność wciskowego osadzenia dysku na wirującym wale („Zeszyty Naukowe IMP PAN”, nr 428, Gdańsk 1994) dotyczącej mechaniki i tribologii. Był współtwórcą 10 patentów, między innymi „Wysokociśnieniowe uszczelnienie promieniowe” (1981, z Czesławem Dymarskim). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1970) i Komandorskim (1977) Orderu Odrodzenia Polski, odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, medalem „W 25. Rocznicę Wyzwolenia Gdańska”.
Pochowany na cmentarzu Srebrzysko.
Bibliografia:
Dział Obiegu i Archiwizacji Dokumentów Politechniki Gdańskiej (akta osobowe).
Złota Księga Nauk Technicznych, Gliwice 2003, s. 99.
