GOTTHEIL, rodzina
| < Poprzednie | Następne > |
GOTTHEIL, rodzina gdańska.
Julius (18 I 1810 Leszno, Wielkopolska – 8 XII 1868 Królewiec), malarz i rysownik pejzaży, litograf. Syn Samuela Raphaela (zm. 1819) i Helene Mathilde Fischel z domu Meyer, rodzina była pochodzenia żydowskiego. W Gdańsku z rodziną od 1812, od 1836 mieszkał i (od 1839) prowadził zakład litograficzny Lithographisches Institut przy Langer Markt 503 (Długi Targ 45), w 1843 pracował także w ogrodzie letnim resursy Einigkeit przy Bramie Oliwskiej, w listopadzie 1844 przeniósł zakład do wynajętych pomieszczeń przy Langgasse 530 (ul. Długa 69), w kwietniu 1848 otworzył go przy Jopengasse 593 (ul. Piwna 14).
W 1829 wydał własnym nakładem litografię z widokiem Wzgórza Królewskiego w Sopocie, w 1835 u Gerharda Rahnkego litografię ukazującą wejście do Nowego Portu rosyjskich okrętów towarzyszących wizycie w Gdańsku cara Mikołaja I Romanowa. Około 1840 wydał kilka albumików litograficznych z widokami Gdańska, m.in. Sechs kleine Ansichten von Danzig (Sześć widoczków Gdańska) i Danziger Lokal-Skizzen (Gdańskie szkice lokalne), w lutym wykonał dwa rysunki skutków zatoru lodowego i przerwania wałów wiślanych oraz powstania nowego ujścia, Wisły Śmiałej (zob. Górki Zachodnie). W połowie 1849 wykonał litografię przedstawiającą pożar Spichlerzy.
Od czerwca 1850 przebywał z rodziną w Hamburgu. Przez następne 12 lat pracował dla tamtejszego wydawnictwa Berendsohna, odbywał liczne podróże, w trakcie których wykonał wiele rysunków z natury. Po powrocie do Gdańska w 1862 mieszkał i miał atelier fotograficzne
„Gottheil & Sohn” („Gottheil & Syn”) na 2. piętrze w nowo wybudowanej kamienicy przy Portechaisengasse 7 (ul. Lektykarska). Na wystawach Towarzystwa Przyjaciół Sztuki pokazywał rysunki i litografie z widokami Gdańska i jego zabytków. W 1844 prezentował widoki z podróży do Włoch oraz rysunki Der neue eiserne Leuchtthurm auf den Steinmoolen zu Neufahrwasser (Nowa żelazna latarnia morska na kamiennym molo w Nowym Porcie), Blick auf Danzig von der Speicherinsel (Spojrzenie na Gdańsk z Wyspy Spichrzów) i akwarelę Kleine Winterlandschaft: Blick auf Danzig (Pejzażyk zimowy: spojrzenie na Gdańsk), w 1848 pięć litografii z widokami Gdańska i okolic oraz dwa obrazy: Danzig vom Bischofsberge gesehen (Gdańsk widziany z Biskupiej Górki) i Das Frauenthor zu Danzig (Brama Mariacka w Gdańsku), w 1850 obrazy Der Hafen von Hamburg (Port hamburski) i Blankensee bei Hamburg (Blankensee koło Hamburga).
1 III 1831 wraz z bratem Eduardem (ur. 16 II 1813 Gdańsk) przyjął w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) chrzest według zasad obowiązujących w Kościele luterańskim. 4 IX 1836 zawarł w kościele NMP związek małżeński z Heleną Laurą Mathildą (18 X 1815 Gdańsk – 4 X 1883), córką Johanna Jacoba Borowskiego (1783–1855). Z ich potomstwa w Gdańsku urodzili się: Georg Leo (ur. 31 VII 1837), Richard Theodor (1839–1877), Martha Helena (ur. 8 VI 1841), Leopold Julius (ur. 15 I 1842), Luis Emil (ur. 25 IX 1844), Oscar Hermann Karl (ur. 27 V 1846 – 15 XI 1888 Królewiec), w Hamburgu zaś córki Bertha (ur. 7 VII 1850) i Olga (ur. 23 VII 1854). 1 X 1865 przeprowadził się z żoną i z młodszymi dziećmi do Królewca, gdańską pracownię przejął syn Richard Theodor.
Richard Theodor (11 I 1839 Gdańsk – 27 XI 1877 Gdańsk), fotograf, syn poprzedniego. Od 1861 właściciel firmy fotograficznej (od listopada 1871 „Gottheil und Sohn”) przy Portechaisengasse 7 (ul. Lektykarska). W 1864 otrzymał zgodę na wykonywanie zdjęć podczas Wystawy Rolniczej w Gdańsku, gdzie uwiecznił nagrodzone zwierzęta i producentów maszyn. W 1866 uczestnik wojny prusko-austriackiej, podczas której wykonał unikalne zdjęcia, sprzedawane po jego powrocie w Gdańsku. W 1872 nabył dawne atelier Eduarda Flottwella przy Hundegasse 4/5 (ul. Ogarna), kierowała nim później wdowa, Paulina Elisabeth z domu Garbe. Oprócz fotografii Gdańska był między innymi autorem zbiorowego zdjęcia gdańszczan na Długim Targu (18 V 1864: 900 osób), pierwszego grupowego zdjęcia gdańskich strażaków przed Dworem Miejskim (27 V 1865: około 70 osób), wykonywał fotografie artystów odwiedzających Gdańsk i okrętów wodowanych w gdańskich stoczniach. Wygłaszał wykłady o roli fotografii. Od 1866 był członkiem Towarzystwa Przyrodniczego. Po jego śmierci wdowa prowadziła zakład dalej do 1894.
Albert Georg Emil (13 II 1867 Gdańsk – zm. po 1943), fotograf, syn poprzedniego. Absolwent w 1884 szkoły św. Piotra i Pawła, odbył kilkuletnią praktykę u wuja Louisa Emila w Królewcu, na stażu przebywał w zakładach fotograficznych w Bremie, Hanowerze, Genewie. Od 1890 prowadził ojcowski zakład w Gdańsku, w 1893 otworzył jego filię w Sopocie, w hotelu plażowym Strandhotel przy Nordstraße (ul. Powstańców Warszawskich). W 1904 przeniósł rodzinne atelier na Holzmarkt 15/16 (Targ Drzewny). W okresie 1939–1943 posiadał zakład przy Horst-Hoffmann-Wall 21B (ul. 3 Maja). Od 1893 członek loży masońskiej Einigkeit ( wolnomularstwo). Od 1898 członek Niemieckiego Towarzystwa Fotograficznego w Berlinie. Laureat nagród na wystawach fotograficznych w Zgorzelcu (1895), Grudziądzu (1896), Hanowerze (1897), Baden-Baden (1899), Stuttgarcie (1899), Frankfurcie nad Odrą (1899), Genewie (1900), Berlinie (1900), Frankfurcie nad Menem (1900), Weimarze (1901).
3 XI 1894 zawarł w Gdańsku związek małżeński z Heleną Marią (21 XI 1869 Wielbark, powiat malborski – 4 VII 1942 Gdańsk), córką rentiera Alexandra Edwina Gerlacha. Ich córka Edith, po studiach, w czasie których opublikowała dysertację Über das latente Sinnengedächtnis bei Jugendlichen und seine Aufdeckung (O utajonej pamięci sensorycznej u młodzieży i jej ujawnianiu; Berlin 1921) i uzyskaniu doktoratu w 1928, była pedagogiem prywatnego liceum dla dziewcząt Oehlrichsche Höhere Töchterschule.
Firma „Gottheil & Sohn” działała do 1945, jej ostatnim właścicielem był Alfred Stoff.
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, 1461/24, s. 31; 1461/81, s. 9.
„Danziger Zeitung”, nr 5509 z 18 VI 1869, s. 4; nr 7011 z 27 XI 1871, s. 4; nr 7493 z 12 IX 1872, s. 4; nr 14254 z 5 X 1883, s. 4; nr 268 z 10 VI 1908, s. 4.
