HAŁAS JAN, działacz opozycji demokratycznej
| < Poprzednie | Następne > |
JAN HAŁAS (ur. 24 X 1950 Karsznice koło Zduńskiej Woli), działacz opozycji demokratycznej. W 1964 ukończył Technikum Kolejowe w Bydgoszczy. W latach 1964–1975 pracownik PKP Karsznice, w 1975–1978 Rafinerii Nafty „Gdańsk”, od 1978 do 1988 Zarządu Portu Gdańskiego (po zmianie nazwy: Morskiego Portu Handlowego).
W Sierpniu ’80 współorganizator strajku w Rejonie IV Portu Północnego; członek Ogólnoportowego Komitetu Strajkowego, w czasie strajku był przeciwny rozmowom z wicepremierem rządu PRL Tadeuszem Pyką w Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku, ale wziął w nich udział. Od września 1980 w strukturach NSZZ „Solidarność” Zarządu Portu Gdańskiego, po wyborach 29 XI 1980 wszedł do Rady Związkowej NSZZ „Solidarność” Zarządu Portu Gdańsk. Uczestniczył w I Walnym Zebraniu Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Gdańskiego (2–5 VII i 13–17 VII 1981) w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Był jednym z inicjatorów powrotu 30 VIII 1981 krzyża na cmentarzu obrońców Westerplatte.
Po ogłoszeniu stanu wojennego 14–19 XII 1981 uczestnik strajku w Porcie Gdańskim, następnie do 1988 członek Tajnej Komisji Zakładowej. Współorganizator statutowej działalności związkowej (wypłacanie zasiłków okolicznościowych, zbieranie składek, pomoc rodzinom osób represjonowanych, wydawanie legitymacji związkowych), tworzenia bazy dla ukrywających się działaczy (m.in. Bogdana Lisa, Bogdana Borusewicza, Aleksandra Halla, Leszka Świtka). Organizator druku, drukarz i kolporter podziemnych pism „Portowiec” oraz „Solidarność. Pismo Regionu Gdańskiego”. 5 XI 1982 internowany w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku, zwolniony na początku grudnia 1982. W 1984 eksmitowany ze służbowego mieszkania.
Do 1990 drukarz i kolporter wydawnictw podziemnych, współorganizator akcji ulotkowych i plakatowych oraz Pielgrzymek Ludzi Pracy do Częstochowy. W marcu 1988 zwolniony z pracy (z powodu ujawnienia się 1 X 1987 jako przedstawiciel jawnie działającej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” Portu), 19 VIII 1988 przywrócony wyrokiem Sądu Pracy w Gdańsku. 20 VIII 1988 bezskutecznie próbował wywołać strajk podczas pierwszej zmiany w Porcie Północnym. Mimo pomocy Czesława Nowaka, przewodniczącego tajnej portowej struktury, dyrektor naczelny Morskiego Portu Handlowego Wojciech Przewięda groźbami i obietnicami doprowadził ok. godziny 15:30 do przerwania akcji strajkowej. Po rozpoczęciu 22 VIII 1988 strajku w Stoczni Gdańskiej i Stoczni Północnej wraz z Ireneuszem Leszką stał na czele strajku w porcie gdańskim. Po zakończeniu protestu (1 IX 1988) razem z Czesławem Nowakiem, Antonim Grabarczykiem i Ireneuszem Leszką wybronił przed dyscyplinarnym zwolnieniem z pracy ponad 300 biorących w strajku portowców.
Od września 1988 ponownie zatrudniony w Porcie Gdańskim (Morski Port Handlowy Rejon Port Północny, 1993–2000 Port Północny Sp. z o.o.). Współorganizator Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego NSZZ „Solidarność” w regionie gdańskim z zadaniem odbudowy struktur związkowych w regionie. Od stycznia 1989 członek Prezydium Tymczasowego Zarządu Regionu, przewodniczący Komitetu Zakładowego Portu Północnego, następnie Komitetu Zakładowego Portu Gdańskiego. W latach 1989–2002 delegat na kolejne Walne Zjazdy Delegatów Regionu Gdańskiego i Krajowy Zjazd Delegatów, członek Krajowej Sekcji Portów Morskich i Sekretariatu Transportowców, w 1990–1992 wiceprzewodniczący Prezydium Zarządu Regionu, w 1992–1993 przewodniczący Zarządu Regionu, w 1992–1993 wiceprzewodniczący Komisji Krajowej i członek Prezydium. W 1991 pełnomocnik okręgowej listy wyborczej „Solidarności” Regionu Gdańsk. Od 2000 do 2003 członek Zarządu w Morskim Porcie Gdańsk SA, jego dyrektor ds. administracyjnych, 2003–2005 kierownik Wydziału Przeładunku Węgla w Porcie Północnym Sp. z o.o.
W 1991 uczestnik konwoju humanitarnego do Wilna, w 1993 do Sarajewa. W kwietniu 1991, podczas pobytu w Mińsku z misją Zarządu Regionu organizowania przyjazdu dzieci z Czarnobyla do Polski, po dwóch dniach wydalony z ZSRS. W latach 1998–2001 w Ruchu Społecznym Akcji Wyborczej Solidarność (AWS). Od 2002 członek Zarządu Pomorskiego Instytutu Demokratycznego, od 2003 współorganizator Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Godność i Praca”.
Od 2006 na emeryturze, od września 2006 do marca 2009 ponownie zatrudniony w Zarządzie Morskiego Portu Gdańsk na stanowisku dyrektora ds. administracyjnych i pełnomocnika ds. ochrony informacji niejawnych.
Wyróżniony odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (2001) oraz Krzyżem Wolności i Solidarności (2018).
Bibliografia:
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, akta paszportowe.
Archiwum Państwowe Gdańsk, akta delegatów na WZD Regionu Gdańskiego.
Archiwum Portu Gdańskiego, akta osobowe.
Kazański Arkadiusz, Hałas Jan, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/16181,Halas-Jan.html?search=56928704951061.
Portowców gdańskich drogi do wolności, red. J. Jakubowski, Gdańsk 2000.
