HALLERA, aleja
| < Poprzednie | Następne > |
JÓZEFA HALLERA, aleja (do 1945 Ostseestraße). Powstała w latach 20. XX wieku w wyniku wytyczenia nowej drogi łączącej Große Allee ( al. Zwycięstwa) z Brzeźnem, co związane było z ekspansją urbanizacyjną Wrzeszcza. Nazwa Ostseestraße pojawiła się około 1914 jedynie dla istniejącego już wcześniej odgałęzienia od Große Allee, dochodzącego do powstałego w 1914 wiaduktu kolejowego, łączącego się po drugiej stronie torów z traktem Neuschottland (obecna ul. Wyspiańskiego i ul. Leczkowa). Po 1920 aleja została przedłużona od nasypu kolejowego do skrzyżowania z Bärenweg ( ul. Mickiewicza), w latach 30. XX wieku do skrzyżowania z Ringstraße ( ul. Kościuszki); mimo planów do 1945 nie zrealizowano budowy odcinka do Brzeźna.
Po stronie zachodniej, między obecnymi ulicami Reja a Mickiewicza, powstała w połowie lat 20. XX wieku powtarzalna zabudowa wielorodzinna. W 1930 uruchomiono linię tramwajową na odcinku od obecnej al. Zwycięstwa do obecnej al. Legionów ( tramwaje). Po stronie wschodniej w 1929 wybudowano modernistyczny gmach Helene-Lange-Schule (Szkoła im. Heleny Lange),w 1930 ciąg domów szeregowych (nr. 19–105); zrezygnowano z planów zabudowania całej ulicy w podobnym stylu; powstały jeszcze budynki o nr. 10/12, 17 oraz w 1930 budynek biurowy na terenie nowoczesnej oczyszczalni ścieków (zamknięta w 2008), w pobliżu skrzyżowania z obecną ul. Gdańską.
W 1930 przy skrzyżowaniu z obecną ul. Mickiewicza powstała kaplica Najświętszej Marii Panny (Marienkapelle), z planów budowy nowoczesnego kościoła (Kreuzkirche) zrezygnowano pod naciskiem władz miejskich. W latach 1923–1932 na dawnych łąkach i terenach podmokłych, między obecną ul. Żywiecką a oczyszczalnią, powstały trzy zespoły ogródków działkowych. Najprawdopodobniej już podczas II wojny światowej powstała zabudowa po zachodniej stronie odcinka od obecnej ul. Mickiewicza do ul. Kościuszki (nr. 90–120). W okresie 1940–1945 między obecną ul. Lwowską a skrzyżowaniem obecnej ul. Chrobrego z al. Hallera funkcjonowały dwa obozy pracy.
W latach 1945–1953 aleja nosiła imię Prezydenta Roosevelta, w 1953–1990 Karola Marksa, obecna nazwa funkcjonuje od 1990. W 1948 między aleją a ul. Chrobrego oddano do zamieszkania 85 drewnianych domków (nazywanych fińskimi), należących do Centrali Zbytu Produktów Przemysłu Węglowego. W 1951–1954 powstała zabudowa po wschodniej stronie odcinka od ul. Mickiewicza do ul. Kościuszki (jako fragment osiedla Roosevelta). W latach 1952–1954 przy skrzyżowaniu z ul. Reja powstał Zespół Szkół Budownictwa Okrętowego. W 1959 przedłużono torowisko tramwajowe od ul. Mickiewicza do tymczasowej pętli przy ogródkach Kolonii Uroda, w 1960 przedłużono torowisko do Brzeźna (w tym samym czasie likwidując dotychczasowe torowisko na ul. Waryńskiego i Chrobrego linii tramwajowej nr 5 Wrzeszcz–Brzeźno, biegnące następnie ul. Gdańską do Brzeźna). W 1977 nawierzchnię wyasfaltowano.
W 1963–2001 w budynku dawnego domu akademickiego dla dziewcząt (1951) pod nr. 122 (przy skrzyżowaniu z ul. Kościuszki) działała szkoła pielęgniarska Medycznego Studium Zawodowego nr 1; w 2002–2010 mieścił się tam Instytut Politologii Uniwersytetu Gdańskiego. W 1978 po jej zachodniej stronie, na granicy z Zaspą, w sąsiedztwie dawnego Polmozbytu, powstała zajezdnia autobusowa Zakładu Komunikacji Miejskiej. W latach 80. XX wieku w pobliżu pętli tramwajowej w Brzeźnie, po zachodniej stronie alei, wybudowano obiekt sportowy Morskiego Robotniczego Klubu Sportowego (tory łucznicze i budynek klubowy wraz z zapleczem socjalnym; obecnie nieczynne), w sąsiedztwie istniał też parafialny cmentarz kościoła św. Antoniego ( cmentarz w Brzeźnie). W 2008 gruntownie wyremontowano skrzyżowanie z ul. Kliniczną. W nocy z 25 na 26 V 1994 wybuch ukrytych w pudełkach z proszkiem "ixi" bomb zniszczył funkcjonujący przy skrzyżowaniu z ul. Kościuszki supersam "Zodiak" (sprawcę osądzono w 1996), w latach 2008–2010 w jego miejscu powstał dziesięciopiętrowy budynek mieszkalny "Fregata" (z dodatkową funkcją handlowo-usługową).
