HEYSE ERNST GOTTFRIED, lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego
| < Poprzednie | Następne > |
ERNST GOTTFRIED HEYSE (6 III 1657 Gdańsk – 20 VIII 1692 Gdańsk), lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego. Syn pastora Abrahama Heysego. Pierwsze nauki pobierał w domu u prywatnych nauczycieli, w napisanym później życiorysie twierdził, że opanował wówczas podstawy łaciny, gramatyki, retoryki, poezji, matematyki i muzyki. 29 V 1671 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, uczęszczał na zajęcia z fizyki, anatomii i medycyny pod opieką profesora Georga Segera. Był jednym z aktywniejszych uczestników uczniowskich dysput, przedstawiał m.in. swoje rozważania o sercu. Kończył pobyt w Gimnazjum wystąpieniami o przyrodoznawstwie, prezentowanymi 8 III 1678 pod opieką Samuela Schelwiga i 17 maja tego roku pod opieką profesora Johanna Petera Titiusa. Udziału w dysputach gratulowali mu swoimi wierszami przyjaciele szkolni, późniejszy burmistrz Friedrich Gottlieb Engelcke i późniejszy lekarz Johann Jacob Weberski.
3 VI 1678 wyjechał z Gdańska do Lipska, do którego przybył 21 tego miesiąca. Studiował u profesora chirurgii i anatomii Johanna Bohna (uczył się u niego także prywatnie), brał udział w zajęciach z matematyki, statyki, mechaniki i optyki. W 1680 był pod jego kierunkiem respondentem w dyspucie De corporum combinatione, seu concretione. Po dwuletnim pobycie w Lipsku (w którego trakcie wyjeżdżał do Jeny, Erfurtu, Drezna i Wittenbergi) wyruszył do Lejdy. Podróżował przez Magdeburg, Helmstedt, Hamburg, Bremę, Emden, Groningen i Amsterdam, zawierając po drodze znajomości z medykami-praktykami. Podczas nauki na uniwersytecie w Lejdzie chorował na febrę. Podróżował po Francji (w Paryżu spędził pięć miesięcy), Anglii i Włoszech, na tamtejszych uniwersytetach dokształcał się z chemii i botaniki. W czerwcu 1682 w Montpellier uzyskał tytuł bakałarza, w trzy miesiące później doktora medycyny.
Po powrocie w 1682 do Gdańska pracował jako lekarz. Jednocześnie prowadził badania w dziedzinie anatomii, zapraszany był też na wykłady do Gimnazjum Akademickiego (np. 17 V 1682 mówił o naukach przyrodniczych). W grudniu 1687 gdańska Rada Miejska powołała go na stanowisko profesora medycyny i fizyki w Gimnazjum Akademickim, był wykładowcą w Katedrze Anatomii. Wprowadzony został uroczyście do Gimnazjum 22 I 1688, wiersz gratulacyjny z tej okazji dedykował mu Theodor Bernard Schäffer. Sam również był autorem okolicznościowych utworów, m.in. w 1678 gratulacyjnego dla obejmującego urząd protoscholarchy burmistrza Christiana Schrödera, żałobnego po śmierci Johanna Petera Titiusa (1689) oraz żałobnego po śmierci teścia (1690).
W Gdańsku opublikował w 1684 rozprawy Descriptio castoris maris i Descriptio castoris famellae, o anatomii bobra i samicy bobra, na podstawie własnoręcznie wykonanych sekcji; w 1688 w Lejdzie ogłosił Drelincurtii experimenta anatomica, polemikę z dziełem francuskiego anatoma Charlesa Drelincourta (1595–1669), przedstawiającego anatomiczny opis ludzkiego płodu i opis anatomiczny owcy.
12 X 1687 w kościele Najświętszej Marii Panny poślubił Virginię Renatę (11 XI 1666 Gdańsk – pochowana 5 X 1709 w NMP), córkę lekarza Johanna Fabritiusa (Schmiedta) i jego drugiej żony Anny Marii Reich. Zmarł nagle u szczytu kariery, bezdzietnie. Ustanowił legat w wysokości 500 florenów, z odsetek od której to sumy od 29 III 1690 corocznie wypłacano stypendium dla uczniów w wysokości 25 florenów. Pochowany 1 IX 1692 w kościele św. Jana, żegnał go diakon kościoła NMP Benedict Figk.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 221.
Kotarski Edmund, Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku, Gdańsk 1993 (przez indeks).
Kotarski Edmund, Fundacje stypendialne w dawnym Gdańsku, w: Fundacje i fundatorzy w średniowieczu i epoce nowożytnej, red. Edward Opaliński i Tomasz Wiślicz, Warszawa 2000, s. 117.
Nadolski Bronisław, Wyjazdy młodzieży gdańskiej na studia zagraniczne w XVII wieku, „Rocznik Gdański” 1966, t. 24, s. 212.
Praetorius Ephraim, Athenae Gedanenses sive commentarius historico-chronologicus succinctus originem et constitutionem Gymnasii Dantisci… itemque recensionem superiorum ejus antistitum..., Lipsiae 1713, s. 145–146.
Schwarz Friedrich, Heyse Ernst Gottfried, w: Altpreussische Biographie, Bd. 1, 1936, s. 275.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 394.
