HIRSCH AUGUST SIMON, lekarz, profesor, historyk medycyny
| < Poprzednie | Następne > |
AUGUST (Aron) SIMON HIRSCH (4 X 1817 Gdańsk – 28 I 1894 Berlin), lekarz, epidemiolog, historyk medycyny. Syn kupca Samuela Simona Hirscha i Henrietty Bender (zm. 1843), brat kupca Daniela Heinricha, kuzyn Simona Josepha Theodora Hirscha. W wieku 15 lat uczył się zawodu kupca w Berlinie, po trzyletniej praktyce ukończył gimnazjum w Elblągu i w latach 1839–1843 studiował medycynę na uniwersytecie w Lipsku i Berlinie, od 1843 doktor na podstawie dysertacji o problemach zapalenia krtani De laryngostasi exsudativa vulgo Croup vocata (promotorem był Wilhelm Baum). 4 XI 1862 w Królewcu przyjął chrzest w obrządku ewangelickim, zmieniając imię Aron na August, świadkiem chrztu był szwagier, filolog klasyczny Ludwig Heinrich Friedländer (1824–1909).
Po studiach planował pracę epidemiologa w kompanii holendersko-indyjskiej. Po niepowodzeniu tych planów od 1843 pracował jako lekarz prywatny w Elblągu. Zrezygnował z praktyki w tym mieście ponownie bezskutecznie próbując uzyskać posadę epidemiologa, tym razem w służbie angielsko–wschodnioindyjskiej. W latach 1847–1863 w Gdańsku, w 1854 mieszkał przy Langgasse 19 (ul. Długa). Prowadził badania nad patologią w ujęciu historyczno–geograficznym. Korzystając z archiwum patologa, antropologa i higienisty Rudolfa Virchowa (1821–1902) oraz aktualnych publikacji na ten temat (gorączka malaryczna, tyfus, czerwonka, dżuma indyjska, potówka, grzybica madurska i inne) opublikował Handbuch der historisch-geographischen Pathologie (Podręcznik patologii w ujęciu historyczno-geograficznym; dwa tomy, Erlangen 1859–1864, 2. wydanie, trzytomowe, Erlangen 1881–86). Praca (choć w dużej mierze szybko zdeaktualizowana wynikami badań Roberta Kocha) przyniosła mu rozgłos i powołanie w 1863 na stanowisko profesora patologii oraz historii i literatury medycznej na uniwersytecie w Berlinie. W 1864 uzyskał habilitację na podstawie rozprawy z zakresu historii medycyny De collectionis Hippocraticae auctorum anatomiae, qualis fuerit et quantum ad pathologiam eorum valuerit.
W 1865 wysłany został przez rząd w podróż inspekcyjną do opanowanych przez epidemię zapalenia opon mózgowych Prus Wschodnich. W czasie wojny prusko-francuskiej (1870–1871) zmobilizowany, był dowódcą pociągu sanitarnego. W 1873 na wniosek jego i epidemiologa Maxa Josefa von Pettenkofera (1818–1901), wobec grasującej powojennej epidemii cholery, powołano „Cholera-Commission für das Deutsche Reich” („Komisję do spraw cholery w Rzeszy Niemieckiej”) i jako jej członek odwiedził szczególnie dotknięte tą chorobą Prusy Wschodnie i Poznań. W 1874 wziął doradczy udział w Wiedniu w konferencji na temat cholery. W 1879 wysłany został przez rząd (wraz z Maxem Sommerbrodtem (1847–1892) i Bernhardem Küssnerem (1852–1892)) do Rosji, do wsparcia miejscowej służby zdrowia w opanowaniu epidemii dżumy w guberni astrachańskiej.
Autor prac z zakresu historii medycyny (m.in. o chorobach czasów średniowiecza: Die grossen Volkskrankheiten des Mittelalters, 1865), okulistyki i patologii, redaktor naczelny wielkiego, sześciotomowego słownika lekarzy wszech czasów, wydanego w latach 1884–1888 i wznowionego w 1929–1939. W 1872 twórca i do 1885 pierwszy prezes, od 1886 członek honorowy Deutsche Gesellschaft für öffentliche Gesundheitspflege (Niemieckie Towarzystwo Publicznej Opieki Zdrowotnej).
Od 1854 był żonaty z Pauliną (1827 Królewiec – 1908 Berlin), córką kupca Hirscha Friedländera (1791–1871 Królewiec) i Emmy Levin Perlbach. Z dzieci urodzonych w Gdańsku i żyjących do czasu wyjazdu z Gdańska w 1864 odnotowano: Roberta (ur. 30 IX 1855), Katherinę Henriettę (ur. 11 VI 1857) i Conrada (ur. 31 X 1858). Pochowany wraz z żoną na Cmentarzu Centralnym Friedrichsfelde w Berlinie. Jeden z jego wnuków, wybitny matematyk Kurt August Hirsch (1906–1986), powrócił do judaizmu.
Bibliografia:
„Danziger Zeitung”, 30 I 1894 (nekrolog).
Lauer Hans H., Hirsch August, w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 9, 1972, s. 212–213.
Pagel Julius, Hirsch August, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 50, Leipzig 1905, s. 361–363.
Szarszewski Adam, August (Aron) Simon Hirsch (1817–1894) i Izaak Landau (1884–1947), w: Wokół wielkiej synagogi w Gdańsku. Z dziejów lokalnej społeczności żydowskiej, red. Ewa Barylewska-Szymańska, Gdańsk 2019, s. 302–306.
