Kościół św. Franciszka z Asyżu, przed 1939
Kościół św. Franciszka z Asyżu, 2009
Kościół św. Franciszka, 2021
Biskup chełmiński Augustyn Rosentreter, który 4 XII 1906 konsekrował kościł św. Franciszka
Franz Scharmer, organizator parafii katolickiej przy kościele św. Franciszka z Asyżu
KOŚCIÓŁ ŚW. FRANCISZKA Z ASYŻU, Gdańsk- Emaus, ul. Kartuska 186 (do 1945 Karthäuser Straße). 6 V 1892 zawiązał się komitet budowy kościoła katolickiego, powstałego w latach 1904–1906 (8 V 1904 rozpoczęcie budowy, 31 VII 1904 położenie kamienia węgielnego) według projektu architekta Augusta Menkena z Berlina, przedstawiciela tzw. historyzmu. Budową kierował mistrz rzemieślniczy Szulc z Pruszcza Gdańskiego.
Trójnawowa bazylika transeptowa z krótkim, zamkniętym wielobocznie prezbiterium. Ceglana bryła budynku opięta szkarpami, od zachodu z umieszczoną niesymetrycznie w narożu wieżą. We wnętrzu nawy rozdzielone zostały niskimi arkadami na czworobocznych filarach i przekryte sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Nawy (główna – długość 52 m, wysokość 17 m) zorientowane na osi wschód-zachód, z prezbiterium od wschodu, wieżą dzwonnicy (pierwotnie wysokości. 57 m) nad głównym wejściem od zachodu. Poprzeczny transept długości 30 m mieści między innymi kaplice. Od południa w tym samym stylu wzniesiono budynek plebanii.
Konsekrowany 4 XII 1906 przez bp. chełmińskiego Augustyna Rosentretera. Parafię, organizowaną przez ks. Franza Scharmera i obejmującą Emaus i Siedlce, erygowano 1 VII 1907. W okresie II Wolnego Miasta Gdańska jej proboszczami byli kapłani łączący duszpasterstwo polskie i niemieckie. Pierwsze nabożeństwo z kazaniem i śpiewami w języku polskim miało miejsce 15 II 1920, z udziałem założonego 6 lutego polskiego Koła Śpiewaczego (od 18 I 1922 chóru "Harmonja").
Podczas II wojny światowej z trzech dzwonów dwa największe zostały zarekwirowane. 25 III 1945 zniszczone (od dwóch bomb lotniczych) zostały: wieża, zegar, dach, sklepienie, część murów, trzy ołtarze, witraże oraz organy, uszkodzeniu uległa plebania. Po częściowej odbudowie (zmieniono kształt hełmu wieży) 28 III 1948 ponownie poświęcony przez administratora apostolskiego Andrzeja Wronkę. Wieża po odbudowie ma 49 m wysokości. W latach 1965–1975 przeprowadzono remont generalny dachu, organów, okien, centralnego ogrzewania, kanalizacji burzowej. Zmieniono według projektu Kazimierza Macura, Elżbiety Szczodrowskiej-Pelplińskiej i Ryszarda Pelplińskiego m.in. wystrój prezbiterium: ołtarze główny i boczne stworzyły spójną kompozycję metaloplastyczną wraz z ambonką (z lewej) i chrzcielnicą (z prawej strony prezbiterium). W początku lat 80. XX wieku według projektu inż. Mieczysława Różyckiego wykonano wystrój kaplic: Matki Bożej Nieustającej Pomocy (w południowej części transeptu, poświęcona w 1982) oraz św. Franciszka (w północnej części transeptu, poświęcona w 1985). W 1990 ten sam projektant wykonał ołtarz Miłosierdzia Bożego, ustawiony obok kaplicy Matki Bożej Nieustającej Pomocy, w transepcie południowym. W kruchcie pod chórem organowym znajduje się obraz A. Maszowskiego z 1929, przedstawiający Chrystusa z uczniami w drodze do Emaus. W 1984 kościół wpisano do rejestru zabytków. W 2007, z okazji 100-lecia utworzenia parafii, odnowiono elewację zewnętrzna i uruchomiono iluminację budynku kościoła. 29 XII 2015 częściowo zachowane, skorodowane cztery tarcze zegarowe na wieży zastąpiono nowymi, wykonanymi z duraluminium.
Obok świeckich stowarzyszeń religijnych. w pracach parafii bierze udział dom zakonny Zgromadzenia Sióstr Wspólnej Pracy od Niepokalanej Maryi. SK WS
Proboszczowie kościoła
św. Franciszka z Asyżu
| 1906–1939
|
ks. Stanisław Białk (1875–1939)
|
| 1939
|
ks. Jan Mirau, administrator
|
| 9 XI 1939 – styczeń 1946
|
ks. Jan Cymanowski
|
| 6 IV 1946 – 26 XI? 1949
|
ks. Zygmunt Badowski, administrator
|
| 28 XII 1949 – 6 II 1965
|
ks. Jan Cymanowski
|
| 15 V 1965 – 14 VI 1979
|
ks. Mieczysław Goździewski (1929–27 VII 2000)
|
| 15 VI 1979 – 29 VI 2010 (emerytura)
|
ks. Tadeusz Hebel
|
| 1 VII 2010 – 7 I 2015
|
ks. Andrzej Sciesiński
|
| 24 I 2015
|
ks. Jacek Tabor
|
| MrGl
|
