KUCYBAŁA FRANCISZEK, zastępca komendanta wojewódzkiego MO w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
FRANCISZEK KUCYBAŁA (2 XI 1908 Wojsławice powiat pińczowski – 19 XI 1968 Warszawa), major, zastępca komendanta wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej (MO) w Gdańsku. Syn rolnika Jana (1863–1914) i Agnieszki z domu Krawiec (ur. 1861), miał brata Władysława (ur. 1914). Deklarował bezwyznaniowość. Ukończył dziewięć klas (kilka klas w szkole powszechnej, pozostałe samodzielnie przy pomocy nauczyciela Topolnickiego). Prowadził gospodarstwo rolne po ojcu, straconym w 1914 przez Austriaków. Od 1926 należał do Niezależnej Partii Chłopskiej (NPCh) i Komunistycznej Partii Polski (KPP), był m.in. sekretarzem komórki tej partii. W latach 1930–1932 odbył służbę wojskową. Po rozwiązaniu KPP w 1939, należał do Stronnictwa Ludowego (SL). Od jesieni 1940 twórca konspiracyjnej grupy byłych działaczy KPP, NPCh i SL.
Podczas okupacji w 1942 wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (PPR), we wrześniu 1942 był współorganizatorem oddziału partyzanckiego Gwardii Ludowej (GL) w okolicach Pińczowa (pseudonim „Stary Franek”), dowódcą Podokręgu GL Pińczów. Od marca 1944 dowódca Okręgu Armii Ludowej (AL) „Wiślica”, doprowadził do połączenia oddziału Batalionów Chłopskich (BCh) z oddziałem AL. Od lipca 1944 był przewodniczącym utworzonej w Grabach Konspiracyjnej Pińczowskiej Powiatowej Rady Narodowej (PRN). 23 VII 1944 brał udział w posiedzeniu założycielskim kieleckiej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Chańczach. Współtwórca tzw. drugiej Republiki Pińczowskiej (nazwa okupanta Bandenverseuchtes Gebiet (Obszar Zarażony przez Bandy)), obszaru wyzwolonego w wyniku wspólnych działań zbrojnych Armii Krajowej (AK), BCh i AL w okresie 24 lipca – 15 sierpnia 1944, we władzach której reprezentował PPR i AL, obok reprezentantów SL „Roch” i BCh, powiatowego delegata rządu RP na uchodźstwie oraz komendanta AK. Współorganizator 1 Brygady AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego. Od listopada 1944 major.
Po zakończeniu działań wojennych na terenie Małopolski został przewodniczącym Rady Narodowej w Pińczowie. W lutym 1945 mianowany na zastępcę pełnomocnika do spraw reformy rolnej w województwie kieleckim, był delegatem na 1 Zjazd PPR w grudniu 1945. W latach 1946–1948 przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Pińczowie. 15 I 1948, w uznaniu jego zaangażowania w pracę partyjną, Komitet Wojewódzki PPR skierował go do pracy w MO. Rzeczywistym powodem decyzji mogła być chęć pozbycia się jego osoby, jak bowiem wynika ze sporządzonej w owym czasie notatki, podczas pełnienia funkcji przewodniczącego popełnił błędy, które zdyskredytowały go jako działacza społecznego. Pracę w MO rozpoczął od stanowiska starszego instruktora wydziału organizacji wyszkolenia Komendy Głównej MO.
20 III 1948 otrzymał przeniesienie do Gdańska na etat zastępcy komendanta wojewódzkiego MO do spraw polityczno-wychowawczych. Zajmował to stanowisko do 19 V 1950, do chwili zwolnienia z MO i przeniesienia do rezerw kadrowych Ministerstwa Obrony Narodowej. Przyczyną zwolnienia była najprawdopodobniej jego przeszłość. Posądzano go o czerpnie korzyści osobistych z działalności partyzanckiej, a także zarzucano nieprawidłowości w sprawowaniu obowiązków pełnomocnika do spraw reformy rolnej, w ramach której przydzielał rzekomo ziemię miejscowym bogaczom oraz krewnym. Negatywnie oceniono także jego służbę w MO. Uważano, że zaniedbywał swoje obowiązki, nie interesował się służbą i nie cieszył się autorytetem swoich podwładnych.
Po opuszczeniu szeregów MO był m.in. w latach 1950–1953 przewodniczącym Powiatowej Rady Narodowej w Pruszczu Gdańskim, 1949–1954 prezesem zarządu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD) w Gdańsku, od 1953 pracownikiem (radcą) Centralnego Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych w Warszawie. Od 1962 na rencie. Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy, złotą odznaką „Za Zasługi dla Warszawy” (1967). Członek ukonstytuowanego 9 X 1953 Komitetu Budowy pomnika „Obrońcom Wybrzeża 1939 i Poległym w Jego Wyzwoleniu”.
Żonaty był z Marianną z domu Wojstasik ((2 VIII 1903 – 21 IV 1986), ojciec Władysława (30 VI 1931 – 8 V 2013), Józefa
Alfreda (5 I 1934 – 18 V 2014) i Zofii Stanisławy (17 III 1937 – 26 V 2012). Pochowany w grobie rodzinnym na wojskowym cmentarzu na Powązkach w Warszawie.
Bibliografia:
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Gdańsk, 698/1928 (akta osobowe Franciszka Kucybały).
Sywula Michał, Milicja Obywatelska w województwie gdańskim 1945–1949, Gdańsk–Warszawa 2020.
Świetlik Konrad, Kucybała Franciszek, w: Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 3, Warszawa 1992.
