LENGNICH KARL BENJAMIN, uczony, archidiakon kościoła NMP
| < Poprzednie | Następne > |
KARL BENJAMIN LENGNICH (18 II 1743 Gdańsk – 5 XI 1795 Gdańsk), uczony. Syn (jeden z sześciu) ławnika (1771) i rajcy Starego Miasta (od 1785) Benjamina (2 IX 1709 Gdańsk – 16 IV 1804 Gdańsk), od 1741 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz poślubionej w 1740 Anny Dorothei z domu Garbe(r) (Garhold; chrzest 31 V 1712 w kościele Bożego Ciała). Miał braci Johanna Ernsta (chrzest 28 I 1745), od 26 XI 1776 również posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska (na zasadzie jak ojciec), m.in. w 1779 prowizora Domu Dziecka (Kinderhaus); Gottfrieda (chrzest 8 VIII 1748), od 24 XI 1772 posiadającego takie samo obywatelstwo Gdańska, Jacoba Theodora, od 16 XI 1780 posiadacza takiego samego obywatelstwa miasta i Friedricha Wilhelma (7 I 1749 Gdańsk – 2 VII 1809 Gdańsk), od 15 II 1781 również posiadacza na powyższych zasadach obywatelstwa Gdańska, ławnika Starego Miasta (od 1787), prowizora kościoła św. Katarzyny, zamieszkałego przy Langgasse (ul. Długa 2).
11 XII 1756 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, w którym uczył się do 1761. W czasie nauki czynnie uczestniczył w obchodach 200-lecia jego założenia oraz jubileuszu podpisania pokoju oliwskiego (1760). W okresie 1761–1765 studiował na uniwersytecie w Lipsku. Po powrocie do Gdańska zweryfikowany przez Ministerium Duchowne 11 IV 1766, początkowo prywatny nauczyciel, w
1772–1774 był kaznodzieją w kościele Bożego Ciała, a w 1774 drugim diakonem w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP). Od 1782 archidiakon kościoła NMP i notariusz Ministerium Duchownego. Od 1789 kierował zbiorami bibliotecznymi tego kościoła, wykonał ich katalog wraz z zarysem historycznym księgozbioru (tym samym na nowo odkrył ich wartość).
Jako duchowny publikował drukiem kazania oraz ustawy kościelne. Był właścicielem bogatego zbioru monet polskich, który został wystawiony na sprzedaż w 1796. Znawca dawnych druków, sporządził spis prac Gottfrieda Lengnicha, opublikował m.in. pracę o Janie Heweliuszu (Hevelius, Oder Anekdoten und Nachrichten zur Geschichte dieses großen Mannes, Danzig 1780). Za pracę naukową wyróżniony w 1784 przez króla polskiego Stanisława Poniatowskiego medalem, w 1790 został honorowym członkiem towarzystwa naukowego w Królewcu. Rok przed swoją śmiercią opublikował autobiografię.
Po raz pierwszy żonaty był od 1773 z Johanną Augustą, córką Gottfrieda Lengnicha, po raz drugi od 18 XI 1777 z Weroniką Eleonorą Wilhelminą, córką Wilhelma Paula Verpoorten, rektora Gimnazjum Akademickiego. Córki z pierwszego małżeństwa: Karolina Augusta (chrzest 8 VI 1775) od 1795/1797 była żoną Carla Kutscha, Karolina Wilhelmina (8 III 1779 Gdańsk – 19 XII 1857 Gdańsk) była żoną Friedricha Theodora Hingelberga, a Karolina Henrietta Paulina (chrzest 3 XII 1780 Gdańsk) była od 1809 żoną Joachima Friedricha Marquardta. Z trzech synów: Carla Benjamina, Carla Wilhelma i Carla Augusta, dwaj najstarsi studiowali w 1791 w Wittenberdze, 29 IV 1811 Carl Wilhelm zmuszony był wystawić na aukcji przy Poggenpfuhl (ul. Żabi Kruk) własne zbiory monet i książki numizmatyczne.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VII, s. 490; t. VIII, s. 276, 277.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 345.
Cieślak Edmund, Lengnich Karol Beniamin, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 47-48.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, s. 4, 21, 98.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 278; 3, 197, 304.
