MEER (BARTH) MŁ. WILLEM van der, rzeźbiarz, kamieniarz
| < Poprzednie | Następne > |
WILLEM VAN DER MEER (BARTH, Bartt) MŁODSZY (1569? Gandawa – 1622 Gdańsk), rzeźbiarz, kamieniarz. Do Gdańska przybył wraz z ojcem, Willemem van der Meerem (Barthem) Starszym, tej samej profesji. Szkolił się zapewne w jego warsztacie. Z braku świadectwa urodzenia po śmierci ojca miał trudności z uzyskaniem obywatelstwa Gdańska. Rada Miejska zgodziła się ostatecznie, że wystarczy świadectwo matki i przyznała mu obywatelstwo 14 XII 1585. Jeżeli przyjmowana data urodzenia jest słuszna, to miał wówczas 16 lat! Po spełnieniu wymogów w 1586 został mistrzem cechu murarzy, kamieniarzy i rzeźbiarzy. Angażował się również w sprowadzanie do Gdańska kamienia, głównie z Gotlandii, starał się przy tym utrudniać handel nim w Gdańsku osobom spoza miasta, do czego jako mistrz cechowy miał prawo, np. w 1592 objął aresztem transport flizów kamiennych jednego ze swych głównych konkurentów, elbląskiego mistrza Willema Mertensa, także zajmującym się handlem kamieniem na dużą skalę.
Od 1593 pracował nad dwoma kominkami w Ratuszu Głównego Miasta. W 1594 dostarczył do Gdańska trzy transporty kamienia gotlandzkiego. W czerwcu 1600 został wysłany na Gotlandię po wapień i piaskowiec na budowę Wielkiej Zbrojowni, zapewniając większość potrzebnego kamienia. Według rachunku z 26 VIII 1602 zakupił łącznie ponad 4532 stopy kamienia na całość budowy w jej zasadniczym zrębie. W grudniu 1602 werbował dobrych czeladników w Lubece. W latach 1602–1605 prowadził prace kamieniarskie i rzeźbiarskie na zachodniej fasadzie Wielkiej Zbrojowni. W 1604 zwracał się gdańskiej Rady Miejskiej o wielkie obywatelstwo miasto i zgodę na uprawianie handlu, co mogło się przyczynić do późniejszego odstąpienia od dalszych prac przy Zbrojowni. Dalej też zarabiał sprowadzając i dostarczając materiał kamieniarski z Gotlandii kolegom cechowym, na co między innymi w 1610 uzyskał zgodę Rady Miejskiej.
Udokumentowane dzieła (potwierdzone rachunkami): 1/ kominek w Wielkiej Izbie Rady (Sali Czerwonej) Ratusza Głównego Miasta: potwierdzeniem są płatności w latach 1593–1594; na kominku figuruje data 1593; 2/ kominek z datą 1594 w siedzibie Kamlarii w tym samym ratuszu (zachowany do 1945); 3/ zespół kamieniarki i rzeźb zachodniej fasady Wielkiej Zbrojowni z lat 1602–1605 (Bartetzky dodaje do tego portale fasady wschodniej, na co jednak brak potwierdzenia); 4/ zamówione przez szwedzką Radę i króla Zygmunta III Wazę epitafium Jana III Wazy (1593–1594), za które otrzymał 1585 talarów; 5/ kamieniarka i rzeźby szczytów Katowni 1596–1597; pierwsza z dat to przyjmowany obecnie rok rozpoczęcia budowy (dawniej podawano 1594), druga to otrzymanie zapłatę za całość prac, obejmujących także kamieniarkę w pozostałych częściach Przedbramia; 6/ prace dla pałacu kasztelana brzeskiego Bartłomieja Tylickiego w Tyliczu, o które w 1605 toczył się spór. Domniemanym dziełem był kominek w domu Kleinowów przy ul. Św. Ducha 18 (ul. Wigilijna) w Elblągu, w XIX w. przeniesiony do Koblencji.
Na przydzielonej działce w pobliżu Bramy Wyżynnej, przy wale (od strony obecnego Targu Węglowego), wybudował dom z warsztatem i budami kamieniarskim, wycenianymi po jego śmierci łącznie na 2469 grzywien. Od około 1585 żonaty był z Anną, najpewniej bezdzietny. Zmarł w sierpniu 1622 (nie, jak się niekiedy przyjmuje, w 1621), świadczy o tym zarządzona przez Radę Miejską eksmisja, na którą 5 IX 1622 wdowa wniosła odwołanie. Po drugim odwołaniu (8 listopada) i wycenie nieruchomości musiała się wyprowadzić, za co otrzymała odszkodowanie.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. II, s. 25.
Bartetzky Arnold, Das Große Zeughaus in Danzig, Stuttgart 2000.
Cuny Georg, Danzigs Kunst und Kultur, Danzig 1910.
Tylicki Jacek, Meer van der czyli Barth, Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego t. 3, Gdańsk 1997.
