NIEMIECKA LISTA NARODOWOŚCIOWA
| < Poprzednie | Następne > |
NIEMIECKA LISTA NARODOWOŚCIOWA (NLN), jedna z metod zmniejszenia liczby ludności polskiej zamieszkałej na terenach wcielonych do III Rzeszy, na Pomorzu po utworzeniu w październiku 1939 Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (Reichsgau Danzig-Westpreußen). Rozporządzenie w sprawie NLN wydał 4 III 1942 Heinrich Himmler, dzieląc miejscową ludność na IV kategorie. Do I grupy (Reichsdeutsche) zaliczono Niemców z pochodzenia, przyznających się do niemieckości. Do II grupy (Volksdeutsche) – Niemców z pochodzenia, nieangażujących się w niemieckie życie publiczne na terenach polskich, ale kultywujących niemiecką tradycje. Do III grupy – osoby pochodzenia niemieckiego, spolonizowane lub ciążące ku niemieckości, gwarantujące szybką regermanizację. Do IV grupy – osoby pochodzenia niemieckiego, które uległy polonizacji ze względów społeczno-zawodowych.
Tych, którzy nie dostali obywatelstwa Rzeszy, uznano za podopiecznych państwa niemieckiego, czyli podludzi, nieposiadających praw. Wpisowi podlegali byli obywatele polscy i obywatele II Wolnego Miasta Gdańska (WMG). W Gdańsku akcję wpisów rozpoczęto od obywateli II WMG narodowości polskiej. Do końca 1941 w rejencji gdańskiej przyznano NLN 41 567 osobom (grupa I – 540, II – 855, III – 1086, IV – 21). Wydana przez Alberta Forstera 22 II 1942 odezwa traktowała tych, którzy nie złożyli wniosku o wpis na NLN, na równi z najgorszymi wrogami narodu niemieckiego, władze lokalne zostały upoważnione do wywierania presji na odmawiających podpisania NLN. Zapoczątkowało to masowe wpisy Polaków na volkslistę, nasilenie akcji przypadło na kwiecień–lipiec 1942.
Do 1 I 1944 na terenie okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie wpisano na NLN 937 tysięcy osób (w tym do grupy I – 115 tysięcy, grupy II – 95 tysięcy, grupy III – 725 tysięcy, grupy IV – 2 tysiące). Dla mężczyzn konsekwencją znalezienia się na NLN była służba w Wehrmachcie; uchylającym się i dezerterom groziła kara śmierci, ich rodzinom – wysłanie do obozu koncentracyjnego. Mimo to odnotowano liczne ucieczki z Wehrmachtu.
Część dezerterów z frontu zachodniego zasilała szeregi armii gen. Władysława Andersa. Według danych z lipca 1945 Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie liczyły 288 000 żołnierzy, w tym byłych żołnierzy Wehrmachtu – 89 600. Po II wojnie światowej osoby, które podpisały volkslistę, musiały przejść proces rehabilitacji ( weryfikacja narodowościowa po II wojnie światowej).
