NOTHWANGER JOHANN CARL BALTHASAR, pastor kościołów św. Barbary i św. Jana
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN CARL BALTHASAR NOTHWANGER (13 I 1708 Gdańsk – 12 XII 1771 Gdańsk), teolog, pastor kościoła św. Barbary, drugi pastor kościoła św. Jana. Syn z drugiego małżeństwa pastora kościoła św. Jana Johanna Heinricha Nothwangera (przy nim dalsze szczegóły rodzinne), brat Davida Heinricha, przyrodni brat Constantii Elisabeth oraz Johanna Ludwiga Nothwangera, pastora kościoła św. Jerzego na Oruni i kościoła św. Katarzyny. Często występował bez używania pierwszego imienia, mylony przez to z własnym synem.
24 IV 1722 zapisany (wraz z bratem Davidem Heinrichem) do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, gdzie m.in pod kierunkiem prof. Carla Ludwiga Hocheisela prowadził ogłoszoną drukiem dysputę na tematy egzegetyczne (Disputatio exegetica de adventu Christi ultimo fulguris et aqvilarum..., Gedani 1731). Dzięki stypendium gdańskiej Rady Miejskiej od 1731 studiował teologię na uniwersytecie w Jenie. Po powrocie do Gdańska 20 IV 1736 zweryfikowany został jako kandydat teologiczny gdańskiego Ministerium Duchownego, od 1739 kaznodzieja w Domu Dobroczynności (Spendhaus). Od 17 VII 1740 pastor w Tczewie. Od 1743 kaznodzieja, w latach 1744–1750 pastor kościoła św. Barbary w Gdańsku. W 1750 krótko diakon w kościele św. Katarzyny, w tym samym roku przeszedł na urząd drugiego pastora do kościoła św. Jana. Był nim do emerytury, na którą zszedł 26 V 1771 z pensją 600 talarów.
Od 1740 żonaty był z Renate Barend (zm. 1795 Juszkowy), z którą miał synów Carla Balthasara (21 II 1743 Gdańsk – 21 IX 1798 Juszkowy), od 1765 studenta teologii w Wittenberdze, od 1768 w Lipsku, 26 III 1770 zweryfikowanego przez Ministerium Duchowne, od 1789 pastora w Juszkowych, oraz Johanna Davida (ojca Roberta Ferdinanda Nothwangera).
Jego portret (olej na płótnie), wykonany w Gdańsku przez Jacoba Wessela w 1758, do II wojny światowej wisiał na północnej ścianie chóru kościoła św. Jana, zaś miedzioryt wykonany na podstawie obrazu przez Matthaeusa Deischa w tzw. dużej zakrystii tego kościoła. Wizerunek duchownego znalazł się również w serii wykonanych mezzotintą w latach 1765–1785 przez Matthaeusa Deischa portretów gdańskich osobistości (1766).
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VIII, s. 285.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 306.
Drost Willi, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Bd. 1, Stuttgart 1957, s. 169, 173.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ ..., Danzig und Leipzig 1760, s. 6, 8, 16, 35, 63, 66, 88, 90.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 45, 50, 51, 64, 83, 87, 125.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 338.
