PARTYKA JERZY, kompozytor, pianista, pedagog
JERZY PARTYKA (3 I 1935 Grudziądz – 29 I 2017 Gdańsk), kompozytor, pianista, pedagog, popularyzator muzyki, publicysta muzyczny. Zainteresowanie muzyką wyniósł z domu rodzinnego. Dziadek – organista, komponował dla kościelnego chóru. Rodzice byli z wykształcenia nauczycielami, amatorsko grali na instrumentach: matka na pianinie, ojciec na pianinie, flecie i skrzypcach. Wuj (brat matki), Karol Baryła, był wiolonczelistą orkiestry Polskiej Filharmonii i Opery Bałtyckiej oraz pianistą-akompaniatorem.
Naukę rozpoczął od prywatnych lekcji gry na pianinie. Po zakończeniu II wojny światowej kontynuował ją w Szkole Muzycznej I stopnia w Grudziądzu, której nie ukończył. W dalszym ciągu uczęszczał na prywatne lekcje pianistyczne u Jadwigi Fedorskiej w Kwidzynie. W 1953 zdał eksternistycznie egzaminy w Państwowej Szkole Muzycznej I stopnia w Kwidzynie, co pozwoliło oficjalnie ukończyć edukację muzyczną na poziomie podstawowym. Przy wsparciu wuja kontynuował naukę w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej w Gdańsku- Wrzeszczu na Wydziale Instruktorskim, a dodatkowo w klasie fortepianu. Podczas nauki był akompaniatorem Zespołu Pieśni i Tańca „Bałtyk”. Szkołę ukończył w trybie przyspieszonym z wyróżnienie w 1956 (zaliczając po dwa lata w jednym roku) w klasie fortepianu profesor Marii Pinińskiej i na Wydziale Instruktorskim z zakresu dyrygowania pod kierunkiem Wandy Dubanowicz. Dalsze studia muzyczne podjął w Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Sopocie (następnie w Gdańsku) (PWSM) w klasie fortepianu Lucjana Galona.
Od 1954 do 1957 współpracował z Chórem Akademii Medycznej w Gdańsku jako akompaniator i asystent ówczesnego kierownika Tadeusza Tylewskiego. Udzielał się w studenckich teatrzykach akompaniując i komponując oprawę muzyczną do wystawianych tam sztuk, m.in.: w Teatrzyku Młodego Autora i Aktora „Gdy-58” (m.in. muzyka do Płyt, 1958), Teatrze Studentów Politechniki Gdańskiej „Kabały” (m.in. Łyżki i księżyc, 1958), Studenckim Teatrze Medyków „Kontrapunkt” oraz gdańskich kabaretach: „Embarras”, „Rudy Kot”.
W sezonie artystycznym 1957/1958 zatrudniony był w gdańskim Teatrze „Miniatura” jako kompozytor i akompaniator (oprawa muzyczna m.in. do Słoniątka, 1957); podobnie w sezonie 1959/1960 (m.in. Mały Tygrys Pietrek). Pod koniec lat 50. XX wieku rozpoczął współpracę z Teatrem Wybrzeże, obejmując w sezonie artystycznym 1962/1963 stanowisko kierownika muzycznego (muzyka do m.in. Indyka, 1961, Igraszki z diabłem, 1963). W latach 1961–1988 podejmował również incydentalną współpracę z teatrami w Olsztynie, Białymstoku, Szczecinie, Toruniu, Słupsku, Wałbrzychu, Łodzi, Bielsko-Białej.
Od 1 IX 1960 do 31 VIII 1962 zatrudniony był w Technikum Handlowym w Sopocie jako nauczyciel przedmiotów świetlicowych i dyrygent szkolnego chóru. Od 1961 do 1972 prowadził klasę fortepianu oraz był akompaniatorem w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej w Gdańsku-Wrzeszczu. W 1963 był dyrygentem i kierownikiem artystycznym Chóru PG. W latach 1964–1966 współtworzył Gdańskie Studio Piosenki (m.in. z Renatą Gleinert i Jackiem Ujazdowskim), miejsce przeznaczone dla uzdolnionej wokalnie młodzieży, umożliwiające zdobycie podstaw muzycznych od profesjonalistów do wykonywania zawodu piosenkarza. W połowie lat 60. XX wieku nawiązał współpracę z Wojewódzką Agencją Imprez Artystycznych w Sopocie przy radiowym projekcie Podwieczorek na fali 230, dla którego stworzył kilka piosenek i zawiązał zespół akompaniujący. Wraz ze skrzypkiem Wojciechem Szmajem i wiolonczelistą Andrzejem Filarem założył w 1965 Trio „Polihymnia”. Artyści koncertowali razem od wiosny 1966 do października 1969, przyczyniając się do znacznego zainteresowania kameralistyką wśród trójmiejskich melomanów, z czasem występując także na koncertach w Filharmonii Bałtyckiej i ogólnopolskiej telewizji.
Zajmował się także publicystyką i krytyką muzyczną. W latach 60. publikował na łamach „Liter” wywiady z czołowymi trójmiejskimi muzykami, felietony, recenzje koncertów; teksty o życiu i kulturze muzycznej Trójmiasta. Wraz z Maciejem Popkiem na łamach tego czasopisma, pod wspólnym pseudonimem Kazimierz Kmita, współtworzył cykl Notatki kontrapunktem (m.in.: Scholastyka i moderna – paszkwil na szkolnictwo muzyczne, nr 1/1968) oraz Orszak Polihymnii (już pod nazwiskami; m.in.: Życie zwielokrotnione – o Barbarze Iglikowskiej, nr 8/1968), publikował też pod własnym nazwiskiem (m.in.: Zdobywanie lauru: Jerzy Sulikowski, nr 12/1967). Do „Głosu Wybrzeża” pisywał głównie koncertowe recenzje (m.in.: Kulka, 17 IX 1970), zamieszczał artykuły także w „Wieczorze Wybrzeża” (Szarża pianistów, 30 IX 1986), „Stoczniowcu” (też pod pseudonimem Elżbieta; m.in.: Muzyka i miłość, 4 III 1987), „Kuriera Gdyńskiego” (m.in.: Wielkiej muzyki – ciąg dalszy, 28 VIII 1998) oraz „Jazzi Magazine” (m.in. Jazzowisko gdańskie, nr 11/1996).
Po uzyskaniu w 1967 dyplom ukończenia PWSM w Gdańsku rozpoczął pracę redaktora muzycznego w Telewizji Gdańsk; pozostał na stanowisku do 1974, ponownie pracował w latach 1984–1985. Tworzył i współtworzył w tym okresie kilkadziesiąt autorskich programów telewizyjnych: ogólnopolskich (m.in.: Na przechadzce, 1967; Mirroirs, 1968; Patefon Bosmana, 1969; My i oni, 1970; Estrada młodych muzyków, 1971; Słowo królowej Małgorzaty, 1972; Maski, 1973; cykl Opera, 1975-1976; Panorama muzyczna, 1990; Dwie legendy, 1991; Koncert muzyki cerkiewnej, 1993) i lokalnych (m.in.: Jadowite szczęście, 1967; Mała kawa z kompozytorem Henrykiem Jabłońskim, 1968; Trybuna miłośników muzyki, 1969; Jazz, 1970; Gdańsk na pięciolinii, 1971–1973; felietony muzyczne w „Panoramie”, 1973–1993).
W roku szkolnym 1973/1974 prowadził klasę zespołów kameralnych w Liceum Muzycznym w Gdańsku ( Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Feliksa Nowowiejskiego). W latach 1974–1982 był również dziennikarzem i kierownikiem redakcji muzycznej w Radiu Gdańsk. W 1977 założył przy gdańskim Pałacu Młodzieży blisko 60-osobowy Big Band „Gdańsk”, przekształcony później w Młodzieżową Orkiestrę Rozrywkową, którą prowadził do 1984. W latach 1980–1982 był kierownikiem muzycznym Teatru Dramatycznego w Gdyni (muzyka m.in. do Wiatru od morza, 1980). Był też kolejno nauczycielem fortepianu, akompaniatorem i dyrygentem szkolnej orkiestry „Smiling Band” w Zespole Szkół Muzycznych w Elblągu (1982–1985) oraz akompaniatorem w Studium Wokalno-Aktorskim przy Teatrze Muzycznym w Gdyni (1983–1991).
Z początkiem lat 80. XX wieku rozpoczął działalność pedagogiczno-popularyzatorską w zakresie przygotowania dzieci i młodzieży do świadomego korzystania z kultury muzycznej, umiejętnego słuchania muzyki artystycznej oraz do wzbudzenia chęci swobodnego i spontanicznego muzykowania. Akcję tę – jako twórca i wykonawca – prowadził początkowo na antenie Radio Gdańsk (premiera 8 X 1981), następnie, już na żywo, w przedszkolach, szkołach, klubach, głównie w granicach województwa pomorskiego, z wyjątkiem Grudziądza. Od lutego 1987 również w ogólnokrajowej telewizji. Cykle audycji dostosowywane były to poszczególnych kategorii wiekowych. Dla najmłodszych były to Słuchanki i tańczanki oraz Małe opowiastki o dużych muzykach, dla nieco starszych – Czarodziejka Muzyka (od 1981; na antenie ogólnopolskiej od 1987), a także Radio – Dzieciom na dobranoc (od 27 XII 1992). Autorskie scenariusze cyklu Czarodziejka Muzyka opublikowano również na łamach dwutygodnika „Przegląd Oświatowy”. Wiosną 1991 wprowadzono Czarodziejkę Muzykę jako projekt i składową cyklu dla dzieci Bawimy się w teatr, wystawiany na scenie Teatru Miejskiego w Gdyni. Ostatnią audycję muzyczną przeprowadził w Przedszkolu nr 51 w Gdyni 20 VI 2005.
Oficjalnie 1 I 1990 przeszedł na emeryturę. Od 1990 prowadził nadto zajęcia z fortepianu na studiach zaocznych na specjalności „Jazz i Muzyka Rozrywkowa” w gdańskiej Akademii Muzycznej, w latach 1994–1995 prowadził w Radio Gdańsk cykl audycji Jazzowisko Gdańskie, kolejno zrealizował audycje z cyklu Jazzowisko life (1995–1996). Współtworzył, wraz z puzonistą Janem Konopem, Gdańską Szkołę Jazzu i Rozrywki (1999–2003). Skomponował muzykę do piosenek zawartych w książkach dla dzieci Małgorzaty Barańskiej Nutki na radości i smutki. Słuchamy, gramy i śpiewamy! (Gdańsk 2007) oraz A może pójdziemy nad morze? Wybrzeże Bałtyku w opowiadaniach, zabawach i piosenkach (Gdańsk 2009).
Był członkiem Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (od 1961), Związku Artystów i Kompozytorów Scenicznych ZAiKS (od 1969), Stowarzyszenia Filmowców Polskich (od 1973). Juror XIII Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie (1973). Odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi (1977); Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1997); Medalem Prezydenta Miasta Gdańska (2005), odznakami „Zasłużony Działacza Kultury” (1970), „Za zasługi dla Gdańska” (1980), jubileuszowymi medalami: „40-lecia Teatru „Tęcza” w Słupsku” (1986); „50-lecia Teatru Wybrzeże” (1996). Otrzymał nagrodę „Złoty Ekran” (1975); „Medal Neptuna” (1976); Dyplom Honorowym Ministra Kultury i Sztuki (1977).
Żonaty był z Elżbietą z domu Chylińską (12 XI 1943 – 3 II 2019). Pochowany z żoną na cmentarzu św. Franciszka w Gdańsku- Siedlcach.
Bibliografia:
Kukuła Agata, Jerzy Partyka. Animator życia muzycznego na Wybrzeżu Gdańskim, Bydgoszcz 2014.
Partyka Jerzy, O ludziach, muzyce i różnych osobliwościach. Felietony z czasów dawniejszych i współczesnych, Pelplin 2018.
Partyka Jerzy, w: Muzyka Kaszub. Materiały encyklopedyczne, red. Witosława Frankowska, Gdańsk 2005, s. 172–173.
Partyka Jerzy, swingujace3miasto.pl/partyka-jerzy/.
