PAUTSCH FRYDERYK, prorektor Akademii Medycznej w Gdańsku
< Poprzednie | Następne > |
FRYDERYK PAUTSCH (10 X 1911 Lwów – 13 I 1992 Gdańsk), biolog, profesor, prorektor ► Akademii Medycznej w Gdańsku (AMG). Dziadkowie byli pochodzenia czeskiego, w czasie I wojny światowej mieszkali we Wrocławiu, nie przyjęli niemieckiego obywatelstwa. Syn artysty–malarza Fryderyka (1877–1950), między innymi dyrektora Państwowej Szkoły Sztuki Zdobniczej w Poznaniu (1919–1925) następnie profesora i rektora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, oraz Wilmy (Wilhelminy) Joanny Albertyny z domu Gayer von Ehrenberg (1884–1971). Brat Marii (1923–2008), doktora, paleobotanika Instytutu Botaniki PAN w Krakowie.
Od 1920 uczeń Szkoły św. Magdaleny w Poznaniu, od 1925 III Gimnazjum Sobieskiego w Krakowie. W latach 1929–1936 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ) w Krakowie, magister filozofii w zakresie zoologii i anatomii porównawczej. Od 1938 doktor filozofii. Od 1936 do 1939 pracował w Oddziale Zoologii Studium Farmaceutycznego UJ. W czasie II wojny światowej sprawował nieformalną opiekę nad uniwersyteckim Zakładem Biologii i Embriologii UJ. Aresztowany przez Gestapo w Krakowie, ze względu na nazwisko matki namawiany do przyjęcia niemieckiego obywatelstwa, po miesiącu wykupiony przez rodzinę (za obrazy namalowane przez ojca). Od 1945 doktor habilitowany z zakresu zoologii (na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym UJ). W latach 1946–1947 kierownik Katedry Anatomii Porównawczej i Embriologii Kręgowców Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, od 1947 profesor nadzwyczajny (tytularny).
Od jesieni 1947 w Gdańsku, w latach 1947–1982 kierownik Katedry Biologii Ogólnej AMG, do 1951 też p.o. kierownika Zakładu Fizjologii. Krytyczny wobec powojennego ustroju, po odmowie wykładania tzw. nowej biologii Łysenki, został przez rektora ► Wilhelma Czarnockiego na kilka miesięcy odsunięty od wykładów, otrzymał też na zakaz wstępu do prowadzonej Katedry. W latach 1948–1951 prodziekan Wydziału Farmaceutycznego, 1956–1958 prodziekan Wydziału Lekarskiego, od 1957 profesor zwyczajny, od 1962 do 1965 prorektor do spraw nauki AMG. Inicjator, organizator i w okresie 1954–1974 kierownik ► Morskiej Stacji Biologicznej w ► Górkach Wschodnich. Wykładał również w gdańskiej ► Wyższej Szkole Pedagogicznej (biologia pedagogiczna, zoologia, ewolucjonizm), na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi ► Uniwersytetu Gdańskiego (genetyka, podstawy biologii), na Wydziale Stomatologicznym Akademii Medycznej w Warszawie (biologia) i w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie (biologia, fizjologia ryb). Zaangażowany był w powstanie ► gdańskiego ogrodu zoologicznego. W 1976, po tzw. wypadkach radomskich, podpisał się jako jedyny z profesorskiego środowiska gdańskiego, pod listem protestacyjnym Komitetu Obrony Robotników skierowanym do marszałka Sejmu RP.
W badaniach koncentrował się na endokrynologii porównawczej, głównie skorupiaków, biologii nowotworu oraz na toksycznym oddziaływaniu zanieczyszczeń ropą naftową i fosfogipsami na fizjologię niektórych zwierząt morskich. Członek ► Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, w latach 1959–1961 przewodniczący Komisji Rewizyjnej, sekretarz generalny 1961–1963, 1963–1965 drugi wiceprezes. Członek Society of European Comparative Endocrinologists (1966–1980), Międzynarodowej Komisji Oceanograficznej UNESCO (delegat Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Paryżu w okresie 1964–1968, zastępca przewodniczącego w latach 1967–1968), Committee of Baltic Marine Biologists (1968–1982), Komitetu Zoologicznego Wydziału II PAN (1968–1979); był członkiem (1961–1968) i sekretarzem naukowym (1964–1969) Komitetu Badań Morza PAN; członek Komitetu Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (1971–1972). Od 1982 na emeryturze.
Odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, medalami: 10−lecia i 40−lecia Polski Ludowej, Medalem „Zasłużonemu Gdańskiej Akademii Medycznej” (1982), medalami 30−lecia (1975) i 40−lecia (1985) Akademii Medycznej w Gdańsku; odznaczeniami: „Za wzorową pracę w Służbie Zdrowia”, ► „Za Zasługi dla Gdańska”, ► „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, Złotą Odznaką Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Wyróżniony tytułem honorowym „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1984). Pochowany na ► cmentarzu Srebrzysko.