POMNIK OFIAROM GOLGOTY WSCHODU
| < Poprzednie | Następne > |
POMNIK OFIAROM GOLGOTY WSCHODU (Pieta Sybiraków) na Cmentarzu Komunalnym nr 5 w Gdańsku (tzw. cmentarz Łostowicki), przy głównej alei, w Kwaterze Sybiraków. Został wykonany z brązu patynowego, ma 2,35 m wysokości, stoi na trzystopniowym cokole z czarnego granitu (wymiary podstawy 3,5 × 3,5 m). Przedstawia postać klęczącej kobiety – matki przytulającej do siebie czworo dzieci i pochylającej się nad piątym, siedzącym samotnie przed nią. Na cokole pomnika wykuto napis „OFIAROM GOLGOTY WSCHODU – SYBIRACY” oraz nazwy miejsc, do których byli zsyłani i w których ginęli Polacy: „ARCHANGIELSK AŁTAJSKI KRAJ CHARKÓW DONBAS / IRKUCK KATYŃ KAZACHSTAN KOŁYMA / KRASNOJARSKI KRAJ MIEDNOJE TOMSK WORKUTA”. Jest znakiem pamięci i hołdu oddanego setkom tysięcy Polaków, którzy złożyli na Wschodzie ofiarę życia, a których cierpienia i śmierć nazwano Golgotą Wschodu.
Powstał z inicjatywy członków Koła Gdańsk-Śródmieście Związku Sybiraków Oddziału Wojewódzkiego w Gdańsku; pomysłodawczynią budowy była Cecylia Riedl. Do realizacji projektu prezes Oddziału Wojewódzkiego Związku Sybiraków w Gdańsku prof. Stefan Angielski powołał zespół w składzie: Cecylia Riedl (przewodnicząca), Jan Wardziński, Zofia Kłoczko, Andrzej Markiewicz, Tadeusz Piszczyk, Jan Marszałkowicz, Kordian Borejko. Projekt pomnika powstał w Akademii Sztuk Pięknych (ASP) w Gdańsku w wyniku konkursu zorganizowanego wśród studentów uczelni między innymi przez prof. Stanisława Radwańskiego, prof. Franciszka Duszeńkę, doc. Zdzisława Pidka. Spośród nadesłanych prac wybrano projekt Pawła Kruszyńskiego (absolwent Wydziału Rzeźby ASP w Gdańsku). Postać z brązu została odlana w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych w Gliwicach, cokół wykonał mistrz kamieniarski Stanisław Myśliński. Głównymi fundatorami pomnika byli: Ryszard Krause – konsul honorowy Austrii, senator Leszek Lackorzyński oraz zarządy gdańskich zakładów, między innymi Centrostal SA, Port Serwis Sp. z o.o. Część kosztów została pokryta z cegiełek-pocztówek, zaprojektowanych i wykonanych przez Andrzeja Riedla. Dzięki poparciu kuratora oświaty w Gdańsku Danuty Kledzik były one rozprowadzane między innymi przez uczniów gdańskich szkół.
Pomnik został odsłonięty i poświęcony przez arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego 11 XI 1998. Od 17 IX 2007 patronat nad pomnikiem sprawowała społeczność szkolna Gimnazjum nr 3 im. Jana Pawła II w Gdańsku. Co roku 13 kwietnia (Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, tzw. Dzień Katyński) i 17 września (Dzień Sybiraka) u stóp pomnika odbywają się uroczystości rocznicowe z udziałem przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, duchowieństwa, członków Związku Sybiraków i Rodziny Katyńskiej, instytucji, stowarzyszeń i mieszkańców Gdańska. Od 2001 pomnik Ofiarom Golgoty Wschodu wraz z Tablicami Pamięci decyzją Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa stanowią Miejsce Pamięci Narodowej.
Od 17 IX 2018 opiekę nad pomnikiem przejęła społeczność szkolna VII Liceum Ogólnokształcącego im. Józefa Wybickiego w Gdańsku. Stało się to na mocy Aktu Opieki nad Miejscem Pamięci Narodowej – Pomnikiem „Ofiarom Golgoty Wschodu”, który podpisali prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, prezes Związku Sybiraków Kordian Borejko oraz Marcin Hintz, dyrektor Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 7 i przewodniczący Samorządu Uczniowskiego w VII LO.
