SCHMIDT JOHANN BENJAMIN, ławnik, prawnik i historyk
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN BENJAMIN SCHMIDT (14 VII 1737 Gdańsk – 9 IV 1774 Gdańsk), ławnik Głównego Miasta Gdańska, prawnik i historyk. Syn Johanna Daniela (21 VII 1701 Gdańsk – 21 IV 1761 Gdańsk), 8 X 1717 zapisanego do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, kupca, od 1736 członka Trzeciego Ordynku z Kwartału Kogi, od 1737 mistrza tego Kwartału, od 1760 ławnika, właściciela domów przy Heilige-Geist-Gasse (ul. św. Ducha 84/85) i Vorstädtischer Graben (ul. Podwale Przedmiejskie 66) oraz spichlerza przy Turmgasse 5 (ul. Basztowa) na Spichlerzach (Wyspie Spichrzów). Jego matką była poślubiona przez ojca 28 II 1736 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) Adelgunda Renata (27 III 1699 Gdańsk – 16 VIII 1731 Gdańsk), córka burmistrza Johanna Wahla. Był bratankiem burmistrza Michaela Schmidta, bratem młodo zmarłych Adelgundy i Concordii Renaty.
Uczeń szkoły mariackiej, 8 III 1753 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Kończąc naukę i wybierając się na studia, doczekał się w 1758 tomiku pożegnalnych wierszy kolegów, wśród kilkunastu autorów był m.in. późniejszy burgrabia gdański Joachim Wilhelm Weickhmann. Studiował prawo w 1758 w Wittenberdze, w 1758 w Lipsku, w 1760 w Lejdzie. W 1758 przesłał z Wittenbergi rozprawkę napisaną z okazji 200-lecia Gimnazjum Akademickiego, o święcie rocznicowym państwa rzymskiego, mało oryginalną, bazującą głównie na publikowanym kilka lat wcześniej artykule Gottlieba Wernsdorffa, mimo to drukowaną następnie w materiałach z tej uroczystości. W 1762 powrócił do Gdańska i już 7 sierpnia tego roku wystarał się o potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli). Został wówczas również jednym z prowizorów kościół św. Barbary. W 1765 wybrano go do Trzeciego Ordynku z Kwartału Kogi, był porucznikiem 5. Chorągwi Kwartału Rybackiego (tzw. pomarańczowej), przedstawicielem Trzeciego Ordynku w Kolegium Szkolnym, członkiem komisji wałowej i podatkowej. Po kolejnych wyborach do Trzeciego Ordynku, w 1771, został prowizorem kaplicy NMP w kościele tego wezwania i kapitanem 1 Chorągwi (tzw. czerwonej) Kwartału Kogi, członkiem m.in. komisji szarwarkowej i akcyzowej. O 1774 był ławnikiem i pułkownikiem straży miejskiej.
Był członkiem Towarzystwa Przyrodniczego. Rozbudował rodzinną bibliotekę, gromadząc prace dotyczące historii Polski i Gdańska, a zwłaszcza dokumenty dotyczące przeszłości miasta. W rękopisie pozostał jego Codex diplomaticus der Stad Danzig (Zbiór dokumentów miasta Gdańska).
Pod koniec pobytu w Lipsku, 7 VII 1762, ożenił się z Christianą Henriettą (1743–1807), córka profesora wymowy tamtejszego uniwersytetu Johanna Erharda Kappa. Po jego śmierci Christina Henrietta zaręczyła się 6 III 1777 z wdowcem, burmistrzem Gottfriedem Schwartzem, zmarłym kilkanaście dni później na udar, w 1784 wyszła za Martina Friedricha Hahna, pochowana została w kościele św. Trójcy. Ojciec Johanna Christiana (1766 – 8 II 1838), Renaty Henrietty (24 X 1763 Gdańsk – 19 IX 1846 Gdańsk), od 1787 żony burmistrza Carla Gottlieba Döringa, Frederiki Karoliny (11 IV 1768 – 15 IV 1847), zamężnej od 25 VIII 1785 za wdowca, prawnika i senatora I Wolnego Miasta Gdańska Christiana Jantzena, oraz Johanny Sophii (1773– 1842), od 1794 żony krewnego, prawnika i radnego Michaela Christopha Schmidta (ich wspólnym przodkiem był pradziad Johann Ernst (1663–1732)).
Pochowany 19 IV 1774 w kościele NMP. Jego księgozbiór, złożony głównie z dzieł historycznych, z przewagą pozycji dotyczących Polski i Gdańska, przejął zięć, Michael Christoph Schmidt, większość książek uległa rozproszeniu, w połowie XIX wieku resztę zakupiono do zbiorów Biblioteki Miejskiej w Gdańsku.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VII, s. 543.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 301, 340.
Dzienis Helena, Schmidt Jan Beniamin, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. IV, Gdańsk 1997, s. 162–163.
Reychman Kazimierz, Ex-librysy gdańskie, Warszawa 1929, s. 65–67.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 4, 180.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 284.
