SYNAK BRUNON, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, działacz kaszubski, polityk
| < Poprzednie | Następne > |
BRUNON SYNAK (ur. 23 X 1943 Podjazy-Amalka, powiat kartuski – 18 XII 2013 Gdańsk), socjolog, profesor Uniwersytetu Gdańskiego (UG), działacz kaszubski, polityk regionalny. Najmłodszy z dziewięciorga dzieci wiejskiego młynarza Ambrożego i Heleny z domu Kotłowskiej. W 1957 ukończył szkołę podstawową w Podjazach, w 1962 Liceum Pedagogiczne w Kościerzynie. W roku szkolnym 1962/1963 nauczyciel w szkole podstawowej w Borku Kamiennym (gmina Sulęczyno). W okresie 1963–1965 student wychowania fizycznego w Studium Nauczycielskim w Gdańsku-Oliwie, w 1969 – absolwent pedagogiki Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Po studiach pracował rok w Zakładach Radiowych „Radmor” w Gdyni jako socjolog zakładowy.
W latach 1970–1973 słuchacz studium doktoranckiego w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1973 doktor tamże na podstawie dysertacji Problemy starych rolników (druk: 1976) i pracownik Zakładu Socjologii UG, od 1983 doktor habilitowany na podstawie dorobku i rozprawy Migracja i adaptacja ludzi starszych do środowiska miejskiego (druk: 1982). Od 1993 profesor tytularny (pierwszy profesor socjologii w gdańskim środowisku naukowym), od 1999 profesor zwyczajny UG. W latach 1987–1990 wicedyrektor do spraw naukowych i dydaktycznych Instytutu Filozofii i Socjologii, 1998–2011 kierownik Zakładu Socjologii Ogólnej na Wydziale Nauk Społecznych UG. W latach 1984–1985 prorektor do spraw studenckich UG (złożył rezygnację po odwołaniu rektora Karola Taylora), 1990–1993 i 1993–1996 – rektor do spraw kształcenia. Pracował także w okresie 1986–1992 w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy, a 1998–2007 w Wyższej Szkole Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku. Odbył staże naukowe m.in. w Instytucie J. Kennedy'ego w Berlinie i na uniwersytecie w Cambridge.
Od 1998 w Sejmiku Województwa Pomorskiego: w I kadencji z ramienia Akcji Wyborczej Solidarność wiceprzewodniczący Sejmiku, w kadencji II i III w latach 2002–2010 z ramienia Platformy Obywatelskiej (PO) przewodniczący Sejmiku. W latach 2000–2004 przewodniczący międzynarodowego forum samorządowego The Baltic Sea States Subregional Co-operation, 2004–2008 członek Zarządu. Od lipca 2003 do maja 2004 delegat–obserwator z ramienia Polski w Komitecie Regionów Unii Europejskiej ((The European Committee of the Regions; CoR). W 2004 bezskutecznie ubiegał się o mandat do Parlamnetu Europejskiego z ramienia PO (otrzymał 33 914 głosów). W okresie 2004–2008 delegat do CoR, 2005–2008 przewodniczący polskiej delegacji i wiceprezydent CoR.
W latach 1998–2004 prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, w 2004–2007 wiceprezes. W 1999–2007 wiceprezes Kaszubsko-Pomorskiego Stowarzyszenia Upowszechniania Żeglarstwa. W listopadzie 2010 z powodu choroby wycofał się z życia publicznego. W ostatniej prowadzonej przez niego sesji (8 XI 2010) uczestniczył (po raz pierwszy w historii Sejmiku Pomorskiego) premier Rzeczypospolitej Polskiej ( Donald Tusk), żeby podziękować mu za wieloletnią pracę samorządową.
Specjalista w zakresie socjologii wsi, etniczności, gerontologii (nauka o starzeniu) społecznej i transformacji ustrojowej. Autor m.in. (oprócz już wymienionych) prac: Młodzi emeryci (1987), Post-Communist Poland: From Totalitarianism to Democracy (1993, współautor J. Coenen-Huther), Ethnic Identities of European Minorities: Theories and Case Studies (1995), Voluntary Sector in a Changing Society: A Polish-American Dialogue (1996, współautorstwo M. Ruzica), Kaszubska tożsamość. Ciągłość i zmiana (1998), Polska starość (2002), Moja kaszubska stegna (2010).
Członek wielu krajowych i międzynarodowych towarzystw i gremiów naukowych oraz społecznych, m.in. Polskiego Towarzystwa Socjologicznego (przewodniczący Oddziału Gdańskiego, członek Zarządu Głównego), Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (przewodniczący Oddziału Gdańskiego, wieloletni wiceprzewodniczący Zarządu Głównego), American Association of Anthropology and Gerontology, International Association of Gerontology, Komitetu Socjologii Polskiej Akademii Nauk (1996–2002), Rady Konsultacyjnej do spraw Polityki Społecznej przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej (1994–1995), European Foundation on Social Quality w Amsterdamie (1995–1997), Zespołu do spraw Nauki przy Komitecie Obchodów 1000-lecia Miasta Gdańska (przewodniczący, 1996–1997). Był także przewodniczącym Rady Muzeum „Kaszubski Park Etnograficzny” we Wdzydzach (2001–2010), członkiem Rady Kaszubskiego Parku Krajobrazowego w Kartuzach (2006–2009), Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie (2004–2007), przewodniczącym Rady Programowej Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego (1996–2004), przewodniczącym Rady Fundacji „Kaszubski Uniwersytet Ludowy” (2004–2011).
Wchodził w skład Wojewódzkiej Rady Zatrudnienia (1999–2000), Wojewódzkiej Rady Kultury przy Wojewodzie Pomorskim (1999–2002), Rady Konsultacyjnej przy Ministrze Edukacji Narodowej (1998–2001), Rady do spraw Polityki Społecznej przy Prezydencie RP (1994–1995), zespołu do sprawy reformy samorządowej przy wojewodzie gdańskim (1992–1993). Uczestniczył w pracach Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych (2005–2008), był członkiem Zespołu Ekspertów do Spraw Ludzi Starych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich (2008–2010).
Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1987), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2010), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1994), Medalem 40-lecia (1996) i 50-lecia (2006) Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Medalem im. Antoniego Abrahama „Srebrna Tabakierka” (2007). W 2011 wyróżniony Medalem Księcia Mściwoja II, w 2011 odznaką Za Zasługi dla Województwa Pomorskiego, w 2015 pośmiertnie odznaką Za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego. W 2012 przyznano mu Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza.
Zmarł na nieuleczalną polineuropatię, która byłą kanwą jego ostatniej, wydanej już pośmiertnie (2014), książki Bezsens i sens choroby nieodwracalnej, zadedykowanej swojej od 1968 żonie Jadwidze, polonistce, nauczycielce. Ojciec Xymeny Luizy (ur. 1975), zamężnej Basalamah, primo voto Pskit, od 2007 doktor językoznawstwa na podstawie pracy Teoria metafory Jacquesa Derridy i jej stosowanie (promotor: prof. dr hab. Roman Kalisz), pracowniczki Biblioteki Głównej
wykładowczyni, później adiunktki Instytutu Anglistyki i Amerykanistyki Wydziału Filologicznego UG. Pochowany na cmentarzu Srebrzysko. W 2014, z inicjatywy pracowników naukowych trójmiejskich uczelni wyższych, powołany został Pomorski Instytut Naukowy imienia Profesora Brunona Synaka. Na wniosek Rady Dzielnicy Osowa 28 VI 2018 Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o zamiarze budowy poświęconego mu pomnika.
