SZKOŁA ŚREDNIA DLA DZIEWCZĄT

< Poprzednie

Następne >

Budynek szkoły średniej dla dziewcząt (barwy jasnej, w środku) przy Jopengasse 52 (ul. Piwna), stan z początku XX wieku

Budynek Victoriaschule, Holzgasse (ul. Kładki), w głębi skrzyżowanie i fragment zabudowy Vorstädtischer Graben (ul. Podwale Przedmiejskie), koniec XIX wieku

Budynek Victoriaschule, Holzgasse (ul. Kładki), 1912

Dziedziniec Victoriaschule, Holzgasse (ul. Kładki), 1884

SZKOŁA ŚREDNIA DLA DZIEWCZĄT, od 1883 im. Wiktorii (Victoriaschule, Städtische Höhere Mädchenschule und Lehrerinnen-Seminar), Holzgasse 24-26 (ul. Kładki). Założona w 1818 przez władze Gdańska w odpowiedzi na postulaty elity kupieckiej miasta w sprawie kształcenia dziewcząt, w należącym do władz budynku przy Jopengasse 731 (Piwnej 52) jako szkoła średnia (Höhere Töchterschule). Od 1 IV 1879 działało przy niej trzyletnie seminarium nauczycielskie.

Budowę nowego gmachu przy Holzgasse 24 (ul. Kładki) rozpoczęto w 1881, oddano do użytku 17 XII 1883, zajęcia rozpoczęły się w 1884. Otwarcie połączono z nadaniem szkole im. Wiktorii (Städtische Victoriaschule), małżonki następcy tronu Rzeszy Fryderyka Wilhelma von Hohenzollerna. W końcu XIX wieku przekształciła się w dziewięcioletnie liceum z egzaminem maturalnym i pomaturalnym, oraz trzyletnim seminarium nauczycielskim. Uczyło się w niej początkowo 200, w końcu XIX wieku 500 uczennic w liceum i 160 w seminarium nauczycielskim.

Po dokupieniu w 1905 sąsiedniej działki (zajmowanej dotychczas przez gospodę „Pod Trzema Murzynami”) rozbudowana o boczne skrzydło. Początkowo kompleks składał się z 2 spiętych łącznikiem budynków. W części od ulicy mieściły się pomieszczenia klasowe i laboratoria, od podwórza – aula i sala gimnastyczna. Elewacje budowli nawiązywały do form renesansu niemieckiego i zostały wykonane z czerwonej licowej cegły i czerwonawego piaskowca. Część wzniesiona w 1905 została zharmonizowana ze starszym budynkiem, utrzymano wysokość kondygnacji i wystrój elewacji. 1–15 IX 1939 wykorzystana przez hitlerowców jako przejściowy obóz dla jeńców cywilnych dla około 3000 członków gdańskiej Polonii ( Victoriaschule, obóz przejściowy).

Szkoła działała do 1945, częściowo zniszczona, odbudowana ze zmianami, następnie w posiadaniu kolejno Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, od 1957 Państwowego Studium Nauczycielskiego z Oliwy (zajęcia od roku szkolnego 1957/1958), Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Uniwersytetu Gdańskiego. WS MrGl

Dyrektorzy Szkoły Średniej dla Dziewcząt

1818–1838	Friederike Sinell
1838–1848	Johann Friedrich Höpfner, dyrektor Höhere Töchterschule
1849–1872	Daniel Friedrich Grübnau, dyrektor Höhere Töchterschule, następnie Victoriaschule
1872–1876	Ernst Richard Wulckow
1876–1908	Stephan Neumann
1908–1920	Georg August Wilhelm Tesdorpf
1921–1937	Paul Runge
1937–1945	Ernst Neumann
MrGl

Nauczyciele Szkoły Średniej dla Dziewcząt im. Victorii 1818 –1945

Nazwisko i imię	Czas życia	Wykształcenie	Nauczany przedmiot	Okres pracy
Abicht Ernst	27 II 1868 Bydgoszcz – 27 III 1925 Gdańsk	uniwersytet	języki niemiecki i łaciński	1899–1925
Apelt Elisabeth córka Ernsta Fridricha Apelta (1870–1940), nauczyciela w Conradinum	2 XII 1902 – po 1939		referent	1933 – po 1939
Augustin Charlotta		Akademia Sztuk Pięknych	rysunek	1936 – po 1939
Bail Theodor Karl	5 V 1833 Chojnów, Dolny Śląsk – 4 X 1922 Gdańsk	uniwersytet we Wrocławiu	przyroda, nauczyciel kontraktowy	1863–1874, jednocześnie 1862–1900 w szkole św. Jana
Bechmann Liselotte	16 XII 1877 – po 1934	studia plastyczne	rysunki	1901–1934
Belowski Eleonora	11 I 1908 – po 1939	studia wyższe, dr filozofii		1937 – po 1939
Brämer Charlotta	10 I 1896 Gdańsk – 23 X 1967 Hamburg	Technische Hochschule Danzig, historia	historia	1925 – 1945
Buhse Ida	11 II 1890 – po 1939	seminarium nauczycielskie		1915 – po 1939
Busslapp Meta	6 X 1874 – po 1938	seminarium nauczycielskie	język francuski	1894–1938
Cüsow Ilse	25 VI 1909 Gdańsk – po 1939	studia wyższe		1938 – po 1939
Dahms Paul Hermann	6 III 1866 Gdańsk – 21 XII Sopot	uniwersytety w Halle i Greifswaldzie, przyroda	przyroda, matematyka, fizyka, chemia	1896–1899, w 1891–1896 i 1899–1909 nauczyciel w Gimnazjum Miejskim
Damus Gertud córka Rudolfa Damusa, nauczyciela w szkole św. Piotra i Pawła	9 III 1884 Gdańsk – 8 X 1966 Heidelberg	uniwersytet	język niemiecki, przyroda	1913–1945
Deibel Emilia	16 XII 1797 Berlin – po 1846			1838–1846
Dmoch Käthe	3 I 1877 Gdańsk – po 1935	seminarium nauczycielskie	języki niemiecki i francuski	1903–1935
Döllner Elisabeth	10 XI 1869 – po 1929	seminarium nauczycielskie	języki niemiecki i angielski, geografia	1890–1929
Döring Elsa		seminarium nauczycielskie	prace techniczne, gimnastyka	1900–1914
Eichker Helene		uniwersytet, dr filozofii		1925
Enss Margarette	28 V 1890 – po 1939	uniwersytet		1924 – po 1939
Felsch Rudolf	17 III 1878 – po 1939	studia wyższe	religia, język niemiecki, pedagogika	1910 – po 1939, zob. Oehlrichsche Höhere Töchterschule, Müllersche Mädchenschule
Felss Therese				1839
Fischer Carolina				1831–1839
Frieböse Erna	20 IV 1892 – po 1938	seminarium nauczycielskie		1922–1938
Gade Ilse córka Carl Theodor Gade, dyrektora Conradinum	24 IV 1890 – po 1945	seminarium nauczycielskie		1919–1945
Gärdes Johannes		uniwersytet, dr filozofii	języki niemiecki i angielski	1910
Gebauer Olga		seminarium nauczycielskie	język angielski, historia	1899–1912
Georg Otto Geissler	18 VII 1884 Świętochłowice – 20 XI 1933 Gdańsk		języki niemiecki, francuski, łaciński	1910–1918, następnie 1918–1933 Gimnazjum Realne we Wrzeszczu
Gieswald Hermann Robert	18 I 1824 Królewiec – 23 II 1862 Gdańsk	uniwersytet w Królewcu	przyroda, nauczyciel kontraktowy	1856–1862, jednocześnie 1851–1862 w szkole św. Jana
Görtz Hermann Johann	31 XIII 1850 Żuławy – 24 VI 1927 Gdańsk	seminarium nauczycielskie	rachunki, klasy wstępne	1881–1916, następnie 1916–1920 w Gimnazjum Realnym we Wrzeszczu
Grübnau Daniel Friedrich	16 IX 1812 Elbląg – po 1872 USA	uniwersytet w Królewcu, teologia, filologie klasyczne	łacina, greka	1849–1871 dyrektor, wcześniej 1838–1849 w szkole św. Piotra i Pawła
Grun Lisbeth	11 VIII 1868 – po 1931	seminarium nauczycielskie	historia, przyroda, religia	1893–1931
Grünenberg Erna	25 III 1887 – po 1938	seminarium nauczycielskie	gimnastyka, prace techniczne	1914–1938
Grützmacher Martha	7 III 1864 – po 1926	seminarium nauczycielskie	języki niemiecki i francuski	1910–1926
Günther M.				1839
Haberfeld Romana	23 III 1881 – po 1935	wyższe studia	języki niemiecki i francuski	1913–1935
Hädrich Wilhelm	ur. 3 III 1879	uniwersytet	język niemiecki, pedagogika, religia	1912–1929
Henneke Joseph	21 X 1884 Pasłęk – zginął na froncie w Polsce 21 XII 1914	uniwersytet w Marburgu, matematyka, nauki przyrodnicze	matematyka, nauki przyrodnicze	1911–1914
Hoffmann Adolf Friedrich August	8 IV 1856 Bydgoszcz – po 1922	uniwersytet w Królewcu	historia	1881–1922, w latach 1921–1922 dyrektor
Höpfner Johanna Frederike Luisa	1822 Elbląg – 7 V 1883 Gdańsk	seminarium nauczycielskie	język niemiecki	1839–1883
Höpfner Johanna Friederika Wilhelmina	1827 Gdańsk – 6 XII 1880		język angielski, historia	1839–1880
Huhn Waldemar	1 VI 1871 – po 1935			1901–1935
Jantzen Willy	27 VII 1891 – po 1939	seminarium nauczycielskie		1917 – po 1939
Jędrzejewski Johann Albert	1818 – zm. nagle 28 X 1858 Gdańsk	seminarium nauczycielskie		1843–1858
Johannsen Rosa		seminarium nauczycielskie	gimnastyka	1884
Joks Walter	15 V 1887 Gdańsk – po 1939	studia wyższe, filologia		1914–1935, następnie 1935 – po 1939 Gimnazjum Miejskie
Kahle Elisabeth		seminarium nauczycielskie		1897–1903
Kaiser Carl		uniwersytet	historia, geografia, język francuski	1867–1868
Kappenberg Elisabeth	20 IV 1887 – po 1938	seminarium nauczycielskie	rysunki	1919–1938
Kappenberg Georg		uniwersytet		1884–1900
Karehnke Elfride córka Paula Johanna Rudolfa Karehnke	4 VI 1893 Kwidzyń – 26 II 1964 Wedel, Holstein	uniwersytet, dr filozofii		1920–1945
Karmann Friedrich Martin (syn pastora Friedricha Karmanna)	23 VI 1843 – po 1908	uniwersytet, teologia	język niemiecki, historia	1866–1871
Kauffmann Klara				1845
Klein August Eduard	12 X 1810 Gdańsk – 15 VII 1902 Gdańsk	uniwersytet, dr teologii		1844–1848
Kniewel Carolina córka pastora Theodora Friedricha Kniewela				1831–1839
Knobbe Marie	11 IV 1879 Gdańsk – po 1935	seminarium nauczycielskie		1914–1935
Kohl Werner	13 X 1899 – po 1939			1928–1934, jednocześnie 1928–1932 w Gimnazjum Królewskim (Długie Ogrody/ Łąkowa)
Kretschmer Anna		seminarium nauczycielskie	język angielski, przyroda	1892–1914
Kries von Blanca		seminarium nauczycielskie	rysunek, klasy wstępne	1885–1910
Krieschen Otton Ludwig	29 VII 1862 Gdańsk – 2 V 1931	studia muzyczne	muzyka, śpiew	1895–1921
Krieschen Konrad Otton Julius	6 XI 1893 – 19 VIII 1952 Bremerhaven	studia muzyczne	muzyka, śpiew	1922 – po 1939
Krüger Hedwig	30 IV 1897 – po 1939	studia wyższe, dr inżynier		1926 – po 1939
Krüger Jeaneta Henriette	1808 Gdańsk – 21 III 1883 Gdańsk	seminarium nauczycielskie		1866–1874
Kunckel Clara	11 III 1871 – po 1931	uniwersytet, dr filozofii		1914–1931
Kurowski Hildegarda	14 XII 1905 – po 1939			1933–1935
Lamprecht Adolf		uniwersytet	matematyka, przyroda	1913
Laubert Carl Johann Eduard		uniwersytet, dr filozofii	języki niemiecki i francuski	1865–1867, jednocześnie 1860–1869 w szkole św. Jana
Lehr Walter	7 I 1905 – po 1939	uniwersytet		1930 – po 1939, jednocześnie 1931 Gimnazjum Królewskie (Długie Ogrody/ Łąkowa)
Lemke Else	10 XI 1906 – po 1939	studia wyższe		1935–1937
Lengerken von August	13 IV 1860 Ankum, Hannover – po 1906	uniwersytety w Getyndze i Berlinie, dr filozofii	fizyka, chemia, geografia	1901–1917
Lindenberg Margarette (siostra Wally)		seminarium nauczycielskie	język niemiecki, historia, przyroda	1885–1910
Lindenberg Wally		seminarium nauczycielskie	języki angielski i francuski	1892–1910
Löbner Heinrich		uniwersytet	język niemiecki, historia, geografia	1909–1917
Lorwein Gustv Adolph	1802 Gdańsk –1857 Gdańsk		klasy wstępne, kaligrafia	1839–1850
Lucas Charlotta	10 X 1893 – po 1939	uniwersytet		1920 – po 1939
Malmendé Jacob		uniwersytet	języki niemiecki, francuski, angielski	1878–1884
Manthey Elisa	9 XII 1881 Gdańsk – po 1934	seminarium nauczycielskie	prace techniczne	1920–1934
Menard Artur	po 1918 nie notowany w Gdańsku	uniwersytet, filologie klasyczne	łacina	1911–1918
Mertner Max		uniwersytet		1903–1908
Mielke Gertrud	24 IX 1878 Gdańsk – po 1939	seminarium nauczycielskie		1917 – po 1939
Möllers Bernhard	oficer na froncie, po 1918 nie notowany w Gdańsku	uniwersytet, dr filozofii	matematyka, przyroda	1910–1918
Morstein von Lisbeth (Ella)	1 III 1874 Gdańsk – po 1931	uniwersytet w Berlinie, filologie klasyczne	język francuski, historia	1910–1931
Müller Erich	25 V 1884 – po 1939	uniwersytet		1911 – po 1939
Müller Ruth	24 I 1908 – po 1939	studia wyższe	referent	1937 – po 1939
Münsterberger Elisabeth	około 1855 Gdańsk – po 1931/1932 Gdańsk–Oliwa	seminarium nauczycielskie	rysunki	1878–1902
Nerstheimer Elsa	13 V 1907 – po 1939	studia wyższe	referent	1938 – po 1939
Neumann Ernst	21 IX 1900 Berlin – po 1980 Niemcy	uniwersytet, dr filozofii		1926–1937, dyrektor 1937–1945
Neumann Stephan	24 II 1841 Chełmno nad Wisłą – 1 VI 1908 Gdańsk	uniwersytety w Królewcu i w Berlinie	przyroda	1876–1908 dyrektor, wcześniej 1864–1876 w szkole św. Piotra i Pawła
Nicklas Anna	27 XI 1876 – po 1939	uniwersytet, dr filozofii		1919 – po 1939
Niemann Julia		seminarium nauczycielskie	rysunki	1885–1914
Palm Carl		seminarium nauczycielskie	klasy wstępne, śpiew	1892
Peters Clara	4 XI 1895 Gdańsk – po 1939	uniwersytet, dr filozofii		1925 – po 1939
Radau Ernst	24 IV 1884 – po 1939	studia wyższe		1926 – po 1939, wcześniej 1914–1925 w szkole św. Piotra i Pawła
Ranisch J.				1843
Rebeschke Albert		seminarium nauczycielskie		1897
Reimann Paul	19 I 1860 Gdańsk – 30 III 1944 Gdańsk	uniwersytet	języki francuski i angielski, historia	1885–1897, jednocześnie 1883–1889 w Gimnazjum Miejskim, w 1889–1925 w szkole św. Piotra i Pawła, po 1904 lektor w Technische Hochschule Danzig
Rein Franz	zginął na froncie w czasie I wojny światowej	uniwersytet	matematyka, przyroda	1914–1918
Reinhard Wilhelm	15 XII 1883 – po 1935		muzyka	1927–1935
Reinicke Alfred Eduard	1858 Insterburg, Prusy (Czerniachowsk, Rosja) – 6 VII 1931 Gdańsk	uniwersytet	języki niemiecki i angielski	1891–1923
Rhodin Maria Elisabeth	1816 Gdańsk –18 IV 1881 Gdańsk	seminarium nauczycielskie	język niemiecki, geografia	1845–1881
Riemeck A.				1839
Rimann Ursula	24 X 1907 – po 1939	studia wyższe		1935 – po 1939
Rohrer Margarete	1 IX 1879 – po 1939	seminarium nauczycielskie	rysunki	1913 – po 1939
Röpell				1843
Rose Charlotte	4 VII 1897 – po 1939	seminarium nauczycielskie		1925–1938
Paul Runge	7 II 1872 Kobylnica koło Słupska – 31 XII 1939 Gdańsk	uniwersytety Greifswald i Halle	język niemiecki, łacina, greka, pedagogika	1907–1912, dyrektor 1917–1921
Sachse Olga	4 VI 1876 – po 1933	seminarium nauczycielskie	język niemiecki, historia	1914–1933
Scheibe Johannes Friedrich	17 II 1847 Przejazdowo koło Gdańska – 17 VIII 1899 Gdańsk	seminarium nauczycielskie	gimnastyka	1872–1899
Schirlitz Paul	17 XII 1857 – po 1905	uniwersytet, dr filozofii	przyroda, chemia, fizyka	1885–1896
Schlafinsky Else	8 IV 1896 – po 1939	seminarium nauczycielskie		1936 – po 1939
Schmidt Arno	2 X 1879 Drawsko Pomorskie – 23 V 1967 Greifswald	uniwersytet Greifswald	historia, język niemiecki, geografia	1908–1924
Schmidt Heinrich Hermann	15 V 1821 Królewiec – 13 VII 1876 Gdańsk	uniwersytet w Królewcu	języki niemiecki i angielski, historia, nauczyciel kontraktowy	1874, jednocześnie 1860–1876 w szkole św. Jana
Schneider G.		uniwersytet, dr filozofii		1884
Schönau Anna			język francuski, geografia	1885–1905
Schulz Elisabeth		seminarium nauczycielskie	język niemiecki, historia, geografia	1884
Schulze Käthe	29 I 1884 – po 1939	seminarium nauczycielskie		1916 – po 1939
Schumann von Marie	26 I 1870 Gdańsk – po 1930	seminarium nauczycielskie	języki niemiecki i francuski, geografia	1893–1930
Schweiger Hedwig	23 VI 1889 – po 1939	seminarium nauczycielskie	gimnastyka	1929 – po 1939
Seiffert (Seyffert) Maria	zm. po 1897	seminarium nauczycielskie	języki francuski i angielski, religia	1866–1890
Sinell Friederike				1818–1831 dyrektorka (kierowniczka) szkoły
Skusa August Wilhelm (zob. Abraham Beniamin Skusa)	26 VIII 1791 Gdańsk – 27 IV 1856 Gdańsk	uniwersytet w Getyndze	przyroda	1839
Smolinski Ferdinand	26 I 1871 – po 1930	seminarium nauczycielskie	matematyka	1903–1910
Sohn Edith Louisa	1 IV 1884 Gdańsk – po 1939	seminarium nauczycielskie	klasy wstępne, religia	1907–1938
Sommerfeld Friedrich		seminarium nauczycielskie	przyroda, śpiew	1857–1888
Städing Henrietta		seminarium nauczycielskie	język niemiecki, historia, klasy wstępne	1885–1912
Steindoff Minna		seminarium nauczycielskie		1884
Strapmf von Ilse	2 II 1904 – po 1939		asesor	1930–1938
Taube Walter	19 V 1889 – po 1939	uniwersytet, dr filozofii	języki francuski i angielski, religia	1921 – po 1939, jednocześnie 1929–1931 w Gimnazjum Miejskim
Tesdorpf Georg August	1860 Gamsau koło Królewca – po 1920	uniwersytet w Królewcu	historia, geografia	1909–1920 dyrektor
Thiele Ara		seminarium nauczycielskie	języki niemiecki i francuski	1884–1910
Thielhein Erwin	10 IV 1891 – po 1934	studia wyższe		1917–1934
Thimm Albert	25 I 1856 Królewiec – 29 IX 1928 Gdańsk	uniwersytet w Królewcu		1902–1924
Thimm Hildegarda	14 XII 1885 Gdańsk – po 1939	seminarium nauczycielskie	klasy wstępne	1913–1939
Toeplitz Helena Dorotha	13 VIII 1879 Gdańsk – 10 VII 1928 Gdańsk	seminarium nauczycielskie	rysunki	1910–1928
Troschel Adolf Eugen	24 III 1802 Gdańsk – 1 IX 1884 Gdańsk	Akademia Sztuk Pięknych w Berlinie	rysunki	1860–1874, jednocześnie 1856–1879 w Gimnazjum Miejskim
Vogt Walter	ur. 13 I 1893 Gdańsk	uniwersytet	matematyka, łacina, przyroda	1909–1918
Völkel Dora	2 X 1877 Gdańsk – po 1939	uniwersytet	język niemiecki, historia, przyroda	1910–1929
Wagner Marie	zm. po 1874			1840–1872
Wallerand Anna	12 III 1897 – 21 IV 1959 Wuppertal	studia wyższe		1938–1945
Wallerand Gertrud	29 III 1907 Gdańsk – po 1939	studia wyższe		1934 – po 1939
Wenk Horst	26 V 1912 – po 1939		referent	1937 – po 1939
Wessel Margarete			język francuski	1913
Wiebe Else	5 XI 1897 – po 1939		asesor	1933 – po 1939
Wienand Richard	1849 Człuchów – 13 III 1902 Wiesbaden	uniwersytet	języki niemiecki, francuski, angielski	1874–1902
Witt Margarete	8 II 1875 – po 1928		języki angielski, francuski, przyroda	1899–1928
Wolle B.				1839–1843
Wollenteit Karl	7 VIII 1899 Gdańsk – po 1939	uniwersytet, dr filozofii		1924–1932, następnie 1932 – po 1939 w Conradinum
Wörmann Anton	10 VI 1881 – po 1939	uniwersytet, dr filozofii		1926 – po 1939
Wulckow Ernst Richard	1 X 1833 Gdańsk – 31 VII 1911 Darmstadt	uniwersytet w Berlinie	języki niemiecki i francuski	1872–1876 dyrektor
Zernickel Elisabeth	15 III 1888 – po 1939	seminarium nauczycielskie	śpiew, prace techniczne	1914 – po 1939
Zimmermann Max	1852 Piława – 1905 Gdańsk	studia wyższe	języki angielski i francuski	1889–1905
Zobel			język francuski, rysunki	1859
Zuppke Martin Karl	21 IX 1882 Gera, Turyngia – 21 X 1942 Gdańsk	uniwersytet		1915–1942
MrGl

Uczennice Szkoły Średniej dla Dziewcząt

1901	432, w tym 96 seminarzystek, 436 Mädchenschule
1904/1905	716, w tym 167 seminarzystek, 549 Mädchenschule
1907	839, w tym 635 Mädchenschulklassen, 180 Seminarklassen, 24 Realgymnasialklassen
1910	888, w tym 676 Mädchenschulklassen, 152 Seminarklassen, 60 Realgymnasialklassen
1912	867, w tym 631 Lyzeum, 136 Oberlyzeum, 100 realgymn.Studien
1914	929, w tym 583 Lyzeum, 146 Oberlyzeum, 130 realgymn.Studien., 47 Seminarübungsschule
1915	897, w tym 586 Lyzeum, 112 Oberlyzeum, 135 realgymn.Studien., 64 Seminarübungsschule
ML