SZKOŁY SENACKIE W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU
| < Poprzednie | Następne > |
SZKOŁY SENACKIE W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU (WMG). Polskie szkoły publiczne w II WMG, do których zaliczano samodzielne szkoły (dwie do 1935: od 11 V 1920 przy Johannisgasse (ul. Świętojańska), kierowana przez Pawła Langmessera, oraz przy Danziger Straße 32 (ul. Gdańska) na dawnej Zaspie (po 1945: Brzeźno), klasy polskie przy szkołach niemieckich (pięć w 1929: Siedlce, Orunia, Wrzeszcz, Oliwa, Nowy Port), klasy z nauką języka polskiego i religii w języku polskim.
Władze II WMG były zobowiązane do założenia i utrzymywania publicznych szkół podstawowych (ewentualnie klas polskich przy szkołach niemieckich), jeżeli zgłoszono i przyjęto do niej co najmniej 40 dzieci, jeśli zaś liczba zgłoszonych i przyjętych wniosków była niższa, ale wynosiła co najmniej 12, władze miały obowiązek utworzenia kursu języka polskiego i nauki religii w języku polskim (10 IV 1922 otwarto dwie klasy z nauczaniem w języku polskim dla 127 dzieci w szkole senackiej przy Herresanger (al. Legionów)). Od 18 IX 1933 władze II WMG miały obowiązek zakładania i utrzymywania dokształcających szkół zawodowych z polskim językiem nauczania, z czego się nie wywiązywały. Ogólne normy prawne w dziedzinie szkolnictwa mniejszościowego dla obywateli polskich w II WMG wynikały z postanowień art. 104, punktu 5 traktatu wersalskiego oraz art. 33 konwencji polsko-gdańskiej.
Prawa i obowiązki szkolnictwa mniejszościowego precyzowały wewnętrzne akty prawne: 1) umowa warszawska z 24 X 1921; 2) ustawa o nauczaniu polskich mniejszości narodowych z 20 XII 1921 (oraz rozporządzenia wykonawcze); 3) umowa polsko-gdańska z 18 IX 1933 w sprawie traktowania obywateli polskich i innych osób języka lub pochodzenia polskiego na obszarze II WMG. Program nauczania w szkołach senackich opierał się do 1936 na ogólnych wytycznych wydanych przez senat 20 III 1923. W 1936 wprowadzono nowy program nauczania, wzorowany na programie polskim. Liczba polskich szkół publicznych: w 1921 – pięć klas, 250 uczniów; w 1929 – 15 klas, 687 uczniów; w 1937 – 26 klas, 1106 uczniów.
Liczba nauczycieli wahała się od dziewięciu do 26. Władze gdańskie ze względów politycznych i ideologicznych utrudniały rozwój szkół senackich. Szkoły były niedoinwestowane, warunki lokalowe często złe, brakowało pomocy naukowych lub były one przestarzałe. Na terenie II WMG nie było ani jednej szkoły pełnej, tj. ośmioklasowej. Niektórzy nauczyciele nie mieli kwalifikacji do nauczania języka polskiego i byli wrogo usposobieni do Polski.
