TARNAWSKI EUSTACHY, działacz gdańskiej Polonii, profesor Politechniki Gdańskiej
| < Poprzednie | Następne > |
EUSTACHY TARNAWSKI (22 IX 1902 Lwów – 30 VI 1992 Sopot), specjalista z dziedziny funkcji, statystyki matematycznej, wiceprezes Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku (WMG), profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Aleksandra i Antoniny z domu Stępkowskiej. W latach 1918–1919 walczył w obronie Lwowa, jeden z Orląt Lwowskich. W 1920 uzyskał maturę w VIII Państwowym Gimnazjum Realnym, w 1924 otrzymał absolutorium na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W latach 1923–1944 pracował jako nauczyciel matematyki i fizyki: od 1923 w gimnazjum we Lwowie, w latach 1924–1925 w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Króla Władysława Jagiełły w Lwówku Jagiellońskim, od 1 IX 1925 do 30 VIII 1927 w Gimnazjum Męskim Matematyczno-Przyrodniczym w Grudziądzu. 14 XII 1926 uzyskał uprawnienia nauczyciela szkół średnich do nauczania matematyki i fizyki. Od 1 IX 1927 do 31 XII 1928 w Gimnazjum Męskim im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, skąd urlopowany został do podjęcia pracy w gdańskim Gimnazjum Polskim.
W Gdańsku zamieszkał w grudniu 1928, od 13 XII 1928 do 29 VIII 1939 był nauczycielem fizyki i matematyki w Gimnazjum Polskim, od 1 X 1933 do 4 VII 1936 referentem wychowawczym (sprawującym pieczę nad całokształtem spraw wychowawczych), od października 1933 także członkiem Komisji Wychowawczej (ciała doradczego przy dyrektorze). Od 1 IX 1934 do 30 VIII 1936 był również wychowawcą w internacie. Od grudnia 1928 należał do Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, w latach 1935–1937 pełnił funkcję wiceprezesa. Po konsolidacji z Gminą Polską (23 V 1937) od 12 VI 1937 do 30 VI 1939 pełnił funkcję wiceprezesa organizacji po wyborze przez Radę Delegatów i ukonstytuowaniu Zarządu Głównego. Kierował pracami kulturalno-oświatowymi, w latach 1936–1939 prowadził referat wychowawczy. Przyczynił się do konsolidacji środowiska gdańskiej Polonii, wygłaszał liczne prelekcje dla Polaków.
30 VIII 1939 wyjechał do Warszawy. Od 1 IX 1939 do kwietnia 1940 uczył w Szkole Powszechnej nr 85, od 1 IX do 31 VII 1940 w Państwowej Szkole Elektrycznej II stopnia. Brał udział w tajnym nauczaniu: od 15 XI 1939 do 30 VI 1944 na Wydziale Elektrycznym Wyższej Szkoły Inżynierskiej im. Wawelberga. Od 1 I 1942 żołnierz Polskiego Związku Wolności, od lutego 1942 Armii Krajowej, współpracował z konspiracyjnym Polskim Związkiem Zachodnim w Warszawie w referacie gdańskim. 13 VIII 1944 aresztowany wraz z żoną, został wywieziony do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. 23 VIII 1944 zmuszony do wyjazdu z obozu, dotarł do Przeręby koło Radomia, od 30 IX 1944 przebywał w Zakopanem. Od 1 II do 28 III 1945 był nauczycielem w tamtejszym Gimnazjum i Liceum im. Oswalda Balzera.
Po wyzwoleniu Krakowa 18 I 1945 nawiązał kontakt z Grupą Operacyjną Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów Ministerstwa Oświaty i Stanisławem Turskim. 18 IV 1945 wyjechał z Krakowa, 20 IV 1945 powrócił do Gdańska. Od 1 V 1945 do 15 IX 1949 pracował w Kuratorium Okręgu Szkolnego Gdańskiego jako wizytator szkół zawodowych i od 1 IX 1945 do 15 IX 1946 kierownik Ośrodka Metodycznego.
Od 1945 jednocześnie pracownik PG. Od 23 VI 1947 doktor (przewód na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego), od 1 IX 1952 zastępca profesora, od 1954 docent, od 1957 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1967 profesor zwyczajny. W latach 1950–1969 był kierownikiem III Katedry Matematyki na Wydziale Chemicznym, 1964–1967 członkiem Senatu. Jednocześnie w latach 1947–1962 pracował w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP), był jednym z jej założycieli, w 1946–1948 kierownikiem sekcji (kierunku) matematyczno-fizycznego, w latach 1949–1952 dziekanem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii, od 1952 profesorem kontraktowym, 1952–1959 kierownikiem Katedry Matematyki. Od 31 XII 1970 na emeryturze.
Był jednym z twórców naukowego ośrodka matematycznego w Gdańsku po 1945. W 1952 zorganizował pierwsze w Polsce koło matematyczne dla młodzieży szkół średnich z województwa gdańskiego. Autor i współautor m.in. programów nauczania matematyki w szkołach średnich i wyższych, czterech skryptów, na przykład Elementy geometrii analitycznej i algebry (1946) – pierwszego po wojnie polskiego skryptu wydanego przez Bratnią Pomoc Studentów Politechniki Gdańskiej, ponadto autor pracy Matematyka dla studiów technicznych (1972).
Należał do Polskiego Towarzystwa Matematycznego (1928–1939, 1946–1992, przewodniczący oddziału gdańskiego w latach 1953–1957, od 1984 członek honorowy), Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (1952–1992), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (od 1956), a także Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (1950–1990), od 1990 sopockiego koła Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i Byłych Więźniów Politycznych.
Ze względów osobistych i zdrowotnych nie wyraził zgody na procedurę przyznania mu doktoratu honoris causa PG. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1938, 1948), Odznaką Grunwaldzką (1946), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1958), odznaką honorową „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1972), medalem pamiątkowym 50-lecia Gminy Polskiej i Macierzy Szkolnej w Gdańsku (1974), dyplomem: „Zasłużył się dobrze w walce o sprawę polską w byłym Wolnym Mieście Gdańsku” (1958).
Żonaty dwukrotnie: po raz pierwszy od 1926 z Marią z domu Wotke ( 18 VII 1892 Stanisławów – 13 VIII 1944 Warszawa), doktorem filozofii w zakresie historii po Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, nauczycielką historii i geografii od 1918 w Gimnazjum Sióstr Urszulanek we Lwowie, od 1921 w gimnazjum w Nakle, od 1923 w gimnazjum w Gródku Jagiellońskim, z mężem w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, skąd została urlopowana i od 13 XII 1928 do 29 VIII 1939 nauczycielką w Gimnazjum Polskim w Gdańsku, zamordowaną 13 VIII 1944 roku podczas powstania warszawskiego. Po raz żonaty był z Anną z domu Topolnicką (1917 Tomaszówka, Podole – 2010 Sopot), absolwentką WSP w Gdańsku, nauczycielką matematyki m.in. w Liceum Handlowym i Technikum Ekonomicznym w Sopocie. Pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.
Bibliografia:
Janik Bernard, Życiorysy pracowników Gimnazjum Polskiego w Gdańsku, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1976, s. 193–194 (Maria Tarnawska z domu Wotke), s. 194–195 (Eustachy Tarnawski).
Parteka Witold, Tarnawski Eustachy (1902–1992), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 52, 2019, s. 347–349.
