WEICKHMANN JOACHIM SAMUEL, rektor uniwersytetu w Wittenberdze
| < Poprzednie | Następne > |
TEOPHIL JOACHIM SAMUEL WEICKHMANN (pierwszego imienia nie używał) (18 IV 1712 Gdańsk – 18 X 1774 Wittenberga), teolog, rektor uniwersytetu w Wittenberdze. Syn pastora kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP) Joachima Weickhmanna i jego drugiej żony, Elisabeth z domu Böckmann. Brat m.in. kaznodziei kościoła św. Jakuba i diakona kościoła NMP Carla Friedricha, burmistrza Gottlieba Gabriela i lekarza Johanna Leonharda.
Uczeń szkoły mariackiej, 18 I 1729 zapisany został do ostatniej klasy (primy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Od 16 IV 1733 student filozofii uniwersytetu w Wittenberdze, mieszkał u swojego wuja, Johanna Wilhelma von Bergera (1672–1751), tamtejszego profesora poezji i retoryki, który wywarł znaczący wpływ na jego wykształcenie i karierę. Uczęszczał na wykłady m.in. orientalisty Karla Gottloba Sperbacha (1694–1772), historyka Johanna Wilhelma Hoffmanna (1710–1739), filozofia Georga Friedricha Schröera (1663–1739), specjalisty prawa naturalnego, międzynarodowego oraz kanonicznego Augustina Leysera (1683–1752). Po śmierci ojca w 1736, wraz z braćmi Carlem Friedrichem i Johannem Leonhardem, dołączyli swoje żałobne wiersze do drukowanego kazania, wygłoszonego na ojcowskim pogrzebie przez drugiego pastora kościoła NMP Daniela Gradiusa.
17 X 1739 uzyskał tytuł magistra filozofii. Pozostając na uczelni, rozprawą De Fontibus veritatis sacrae in rivulis profanis sparsae (O źródłach świętej prawdy w świeckich źródłach rozproszonych) zyskał prawo do wygłaszania publicznych wykładów z filozofii. Habilitował się na podstawie rozprawy De animorum immortalitate platonica (O platońskiej nieśmiertelności dusz), został prywatnym docentem i od 16 IX 1741 adiunktem Wydział Filozoficznego. Po publikacji polemicznego pisma Silentium liturgiarum priscarum de sanctorum invocatione ex caussis suis erutum (Milczenie starożytnych liturgii na temat wzywania świętych ze swoich przyczyn usunięte) przyjęty został na Wydział Teologii jako kandydat (porównywalne do matury z teologii). Po przeprowadzeniu dysputy De cultu imaginum relative (O względności kultu obrazów) pod kierunkiem egzegety i homiletyka, prof. Karla Gottloba Hoffmanna (1703–1774), od 16 XI 1741 licencjat teologii. W 1742 doprowadził do wydania w Gdańsku dzieła o egzegezie katechizmu Catechetische Erklärung des Göttlichen Sitten-Gesetzes (Katechetyczne wyjaśnienie Boskiego prawa moralnego ...), dzieła o egzegezie katechizmu przygotowanego przez swojego ojca, a które to wydanie opatrzył własną przedmową. W 1743 profesor nadzwyczajny filozofii, w 1744 mianowany został przez księcia-elektora Fryderyka Augusta II profesorem zwyczajnym teologii. By sprostać formalnym wymaganiom potrzebnym do zajmowania tego stanowiska, 19 XI 1744 obronił napisany pod patronatem prof. Christopha Heinricha Zeibicha (1677–1748) doktorat z teologii De Theologis Tridentinis, alia loquentibus, alia sentientibus (O teologach trydenckich, którzy jedno mówią, a co innego czują).
Od 1748 superintendent przy kościele zamkowo-uniwersyteckim Wszystkich Świętych (znanym z tego, że to na jego drzwiach Marcin Luter miał przybić swoje 95 tez) i asesor miejscowego konsystorza. Po zniszczeniu tego kościoła w 1760 czynił usilne starania do jego odbudowy. W semestrach zimowych 1746, 1750, 1756, 1762 i 1768 był rektorem uniwersytetu wittenberskiego. Wspierał swych bratanków, Gabriela Joachima oraz Joachima Wilhelma, gdy ci odbywali swoje studia na wittenberskim uniwersytecie.
Mimo propozycji objęcia wielu funkcji w różnych miastach, m.in. ze strony Gdańska w 1759 odrzucił trzykrotnie ponawiane powołanie na seniora Ministerium Duchownego i pastora kościoła NMP, pozostał w Wittenberdze do końca życia. Nie zerwał jednak kontaktu z Gdańskiem, w 1760 publikując tu rozprawę wysławiającą znaczenie cnót obywatelskich gdańszczan w 100-rocznicę zawarcia pokoju oliwskiego, zaś rok później w Malborku gratulacje z okazji tej rocznicy. Pochowany w kościele zamkowym w Wittenberdze, gdzie na trzecim przęśle północnej ściany nawy znajduje się jego epitafium.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 313.
Lebensgeschichte Herrn D. Joachim Samuel Weickhmanns, weiland Doctores und Professors der Theologie und Probstes zu Wittenberg, w: Wittenberger Wochenblatt, 1775, s. 342.
Löschin Matthias G., Die Familie Weickhmann und ihre Verdienste um Danzig, Danzig 1839, s. 28–29.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 5, 145.
