WIEN MAX WERNER CARL, profesor Technische Hochschule Danzig
| < Poprzednie | Następne > |
MAX WERNER CARL WIEN (25 XII 1866 Królewiec – 24 II 1938 Jena), naukowiec, fizyk. Syn współwłaściciela firmy eksportu zboża Ottona, kuzyn noblisty Wilhelma Wiena (1864–1928). Od 1884 studiował w Królewcu, pół roku we Fryburgu i od 1885 do 1887 w Berlinie u Augusta Kundta (1839–1894) i Hermanna von Helmholtza (1821–1894). Po służbie wojskowej w 3. pułku kirasjerów w Królewcu i powrocie do Berlina w 1888 obronił doktorat w oparciu o dysertację Messung der Tonstärke mit dem Helmholtz-Resonator mit daran angebrachter Barometerkapsel (Pomiar siły dźwięku za pomocą rezonatora Helmholtza z dołączoną kapsułą barometryczną). Od 1892 pracował na uczelni technicznej w Würzburgu jako asystent Wilhelma Röntgena (1845–1923). Od 1893 doktor habilitowany na podstawie pracy Über eine neue Form der Induktionswaage (O nowej formie równowagi indukcyjnej). Od 1898 na Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule w Akwizgranie (RWTH Aachen), tamże od 1899 profesor nadzwyczajny. W latach 1904–1911 profesor w Technische Hochschule Danzig. Od 1911 do emerytury w 1935 pracował na uniwersytecie w Jenie, gdzie był dyrektorem Instytutu Fizyki.
Zajmował się elektrotechniką wysokich częstotliwości, głównie emisją i odbiorem fal elektromechanicznych, akustyką i przewodnością elektrolitów. W 1891 stworzył oscylator, tzw. mostek Wiena (udoskonalony później jako mostek Wiena-Robinsona). W 1902 w Akwizgranie rozpoczął pracę nad nową dziedziną, telegrafią bezprzewodową. W 1905 dokonał krytycznej oceny rezonansowej teorii słuchu Helmholtza, która weszła do literatury przedmiotu jako Zarzut Wiena (Wienscher Einwand). Jego imieniem (efekt Wiena (Wien-Effekt)) nazwano także zachowanie elektrolitów w silnym polu elektrycznym. Podczas pracy w Gdańsku wynalazł (1906–1909) tzw. Löschfunkensender (iskrowy nadajnik radiowy), w 1907 udoskonalił nadajnik telegraficzny (wynalazek zastosowała firma Telefunken, do I wojny światowej wykorzystywany był w łączności transatlantyckiej). Na początku I wojny światowej został kierownikiem wydziału naukowego ds. sprzętu radiowego dla wojska. Jesienią 1914 brał udział w planowaniu broni dalekiego zasięgu. Z Ferdinandem von Zeppelinem omawiał możliwości sterowania łodzią z obiektu latającego. Pod koniec 1914 był jednym z 16 sygnatariuszy prośby swojego kuzyna Wilhelma Wiena, aby zaprzestać cytowania w publikacjach Anglików częściej niż Niemców. W 1936, wraz z Wernerem Heisenbergiem i Hansem Geigerem, napisał memorandum, podpisane przez 75 profesorów, przeciwko atakom na współczesną fizykę teoretyczną przedstawicieli fizyki niemieckiej skupionych wokół Johannesa Starka i Philippa Lenarda.
Od 1921 członek rzeczywisty Saksońskiej Akademii Nauk (Sächsische Akademie der Wissenschaften). W latach 1924–1925 był przewodniczącym Niemieckiego Towarzystwa Fizycznego (Deutsche Physikalische Gesellschaft), od 1937 jego członkiem honorowym. Od 1929 członek korespondent Akademii Nauk w Getyndze (Göttinger Akademie der Wissenschaften), od 1934 członek Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina (Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina). W 1937 odznaczony Medalem Goethego za sztukę i naukę (Goethe-Medaille für Kunst und Wissenschaft).
W historii elektroniki znany jest także tzw. oscylator mostkowy Wiena, jakkolwiek jest on dziełem Williama Hewletta, będąc przedmiotem jego pracy doktorskiej na Uniwersytecie Stanforda (1939). Użył on mostka Wiena jako sieci sprzężenia zwrotnego wokół wzmacniacza lampowego do stworzenia oscylatora, który szybko opatentował i aby wypromować swój wynalazek, wraz z Davidem Packardem założył firmę Hewlett-Packard. Jej pierwszym produktem był oscylator mostkowy Wiena HP200A, uznany potem za podstawę firmy Hewlett-Packard.
