CHYCHŁA ZYGMUNT, bokser, olimpijczyk, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
_w_walce_z_Siergiejem_Szczerbakowem,_1947.JPG)
w przegranej walce z Siergiejem Szczerbakowem podczas meczu Polska–ZSRR (6:10) na Stadionie Wojska Polskiego w Warszawie,
12 X 1947
ZYGMUNT CHYCHŁA (6 XI 1926 Gdańsk – 26 IX 2009 Hamburg), bokser (waga półśrednia i lekka), olimpijczyk, honorowy obywatel Gdańska. Jeden z sześciorga dzieci Józefa Chychły (Chychło) (18 III 1890 – 28 I 1954 Gdańsk), woźnego w szkole senackiej w II Wolnym Mieście Gdańsku przy Weidengasse (ul. Łąkowa), odznaczonego Brązowym Krzyżem Zasługi (1953). Brat między innymi Praksedy, Cecylii (18 V 1919 – 17 IX 1981 Gdańsk), Zofii (3 V 1924 Gdańsk – 14 XII 2009 Gdańsk) i Jana (ur. 1922), aresztowanego wraz z ojcem 3 IX 1939, przez więzienie w Victoriaschule, obozy w Grenzdorfie (Granicznej Wsi) i w Stutthofie skierowanego do karnych oddziałów pracy na froncie wschodnim, gdzie zmarł na tyfus w 1944.
W 1938 rozpoczął treningi w Gedanii pod kierunkiem Brunona Karnatha, później Jana Biangi, zadebiutował w walce pokazowej w listopadzie 1938 w przedmeczu KS Siła Wejherowo – Gedania. Podczas II wojny światowej, w latach 1939–1943 zawodnik Polizei-SV Danzig, w 1941 finalista młodzieżowych mistrzostwach III Rzeszy we Wrocławiu w wadze muszej. W 1944 wcielony do Wehrmachtu; po wzięciu do niewoli we Francji służył następnie w szeregach 2. Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa we Włoszech (również dwukrotny mistrz korpusu w wadze lekkiej).
W latach 1946–1953 ponownie był zawodnikiem Gedanii. Dwukrotnie uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich (IO): w 1948 w Londynie (ćwierćfinalista, V–VIII miejsce) i w 1952 w Helsinkach, gdzie zdobył złoty medal (pierwszy polski złoty medal olimpijski po II wojnie światowej). Dwa razy został mistrzem Europy: w 1951 (Mediolan) i 1953 (Warszawa). Po tym, jak w finale w 1953 pokonał Siergieja Szczerbakowa, żołnierza i bohatera rosyjskiego, w pięć minut po ogłoszeniu werdyktu kierownictwo polskiej ekipy zgłosiło ustny protest do Międzynarodowej Federacji Boksu Amatorskiego (AIBA), uznając przyznanie zwycięstwa polskiemu zawodnikowi za przejaw dywersji ze strony AIBA i stronniczych sędziów, a przewodniczący Głównego Komitetu Kultury Fizycznej Włodzimierz Reczek poinformował o proteście stronę radziecką i Artura Starewicza, kierownika Wydziału Propagandy KC PZPR. W Mistrzostwach Europy (ME) w 1947 (Dublin) doszedł do ćwierćfinału (w okresie przygotowań przesunięty z wagi półśredniej do lekkiej), w ME w 1949 (Oslo) nie brał udziału z powodu kontuzji (złamanie prawego kciuka), był obserwatorem z ramienia Polskiego Związku Bokserskiego.
Czterokrotnie został indywidualnym mistrzem Polski: w 1948 (waga półśrednia), 1949, 1950 i 1952 (waga lekka), w 1947 (waga półśrednia) odpadł w ćwierćfinale. W 1949 z Gedanią zdobył tytuł drużynowego mistrza Polski, w 1950 i 1952/1953 wraz z drużyną wywalczył brązowy medal. Indywidualny mistrz Wybrzeża w 1947, 1948, 1949 (bez walki, został awansowany od razu do finału, w którym miał stoczyć pojedynek z Gerardem Musiałem z Gedanii, ten się jednak nie stawił) i w 1953. W 1950 po wygraniu pierwszej walki przez nokaut zrezygnował z udziału w mistrzostwach Wybrzeża.
W gdańskim turnieju Błękitna Wstęga Bałtyku (28–29 VI 1947), w którym brali udział reprezentanci Gdańska, Warszawy, Łodzi i Katowic, został indywidualnym mistrzem Bałtyku. W 1947 i 1951 mistrz Polski Zrzeszenia Kolejarz, 24 IX 1950 wygrał w wadze półśredniej turniej z okazji 30-lecia boksu w Łodzi.
Siedemnaście razy wystąpił w reprezentacji Polski – odniósł 15 zwycięstw, poniósł dwie porażki. Walczył ponadto w spotkaniach reprezentacji okręgowych i reprezentacji Polski Związków Zawodowych (Centralna Rada Związków Zawodowych (CRZZ)). Stoczył 264 walki: odniósł 237 zwycięstw (mistrzostwo Polski w Gdańsku w 1950 zdobył w 207 walce), 12 razy zremisował, 15 razy przegrał.
W początkach 1951 zdiagnozowano u niego postępującą gruźlicę. Ze względu na utrzymujący się podwyższony stan gorączkowy nie został dopuszczony do marcowego turnieju z okazji VI Rocznicy Wyzwolenia Gdańska w 1951, nie wytrzymał też trudów turnieju w Moskwie w 1952 (brał udział w dwóch z czterech spotkań polskiej kadry), podczas IO w 1952 tracił szybkość w trzeciej rundzie. Po igrzyskach w 1952 był w stanie powrócić do treningów dopiero po trzech miesiącach. Pierwszą walkę po przerwie wygrał – było to jubileuszowe, 250 spotkanie I ligi bokserskiej Kolejarz/Gedania Gdańsk – Gwardia Warszawa (10:10); zawody odbyły się w Elblągu. Nie wziął udziału w indywidualnych Mistrzostwach Polski w 1953, co oficjalnie tłumaczono chorobą jego żony. Opinia publiczna, nie znając przyczyny absencji, zarzucała Chychle, że nie chce stawiać się na każde międzynarodowe spotkanie polskiej reprezentacji (to było powodem obniżenia przez „Przegląd Sportowy” jego pozycji w corocznym konkursie na najlepszego sportowca roku).
Przed Mistrzostwami Europy w 1953 twierdzono, że jego choroba minęła, jednak po mistrzostwach Chychła zakończył karierę w wieku 27 lat. W 1954 wraz z Feliksem Stammem opiekował się jedną z grup wiekowych adeptów boksu w Cetniewie. Jako instruktor trenował też bokserów Gedanii (1954–1958). W 1955 został włączony w skład plenum Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Trenował zespoły w Wejherowie, Lęborku, w Marynarskim Klubie Sportowym Gdynia.
W czasie kariery sportowej był pracownikiem Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. Po mistrzostwach w Mediolanie w 1952 awansował na podporucznika Służby Ochrony Kolei (SOK). W latach 1954–1958 zasiadał w gdańskiej Miejskiej Radzie Narodowej, w 1954 wchodził w skład Komitetu Organizacyjnego Obchodów 500-lecia Powrotu Gdańska do Polski, był również członkiem prezydium Miejskiego Komitetu Frontu Narodowego (sekcja imprez sportowych).
Propaganda PRL wykorzystywała jego sukcesy i popularność. 28 I 1951 w Gdańsku przed spotkaniem Kolejarz/Gedania – Gwardia Warszawa w I lidze musiał odczytać odezwę sławiącą podpisaną właśnie umowę pomiędzy Polską i Niemiecką Republiką Demokratyczną w sprawie granic państwowych. Po IO w 1953 na pierwszej stronie „Przeglądu Sportowego” ukazał się artykuł, w którym poparł apel proradzieckiej Światowej Rady Pokoju w sprawie zakazu używania i rozpowszechniania broni atomowej, o którym wcześniej nic nie wiedział. W marcu 1953 „Dziennik Bałtycki” opublikował kondolencje, które rzekomo złożył radzieckim sportowcom po śmierci Józefa Stalina.
W Gdańsku mieszkał z rodziną przy ul. Kochanowskiego. W 1958 po raz pierwszy wystąpił o zgodę na wyjazd do Niemiec, na zaproszenie brata żony, który po II wojnie światowej osiadł w Hamburgu. W następnych latach był inwigilowany, przesłuchiwany, jego korespondencję kontrolowała Służba Bezpieczeństwa, zdegradowany ze stopnia kapitana SOK i zwolniony z pracy. Był tragarzem w porcie, by utrzymać rodzinę sprzedawał swoje trofea. Od 1972 w Hamburgu, pozbawiony obywatelstwa polskiego. Po przemianach 1989 sporadycznie przyjeżdżał do Gdańska (między innymi na pogrzeb siostry), także z żoną do Sopotu (groby teściów). W Niemczech pracował na kolei, a pod koniec życia przebywał w Domu Seniora w Hamburgu.
Żonaty był z Anną Marią z domu Duczyńską (1926 – 2018 Hamburg), mieszkającą od 1945 z rodzicami w Sopocie uciekinierką z Królewca, do którego wyemigrowali z Wielkopolski w 1933, florecistką, urzędniczką bankową. Ojciec trzech synów: Joachima (ur. 1952), technika w biurze konstrukcyjnym, Zygmunta (ur. 1954), prawnika, prezesa stowarzyszenia najemców lokali w Hamburgu, oraz Edwina (ur. 1956), ucznia gdańskiej Szkoły Podstawowej nr 70, w 1972 mistrza Polski juniorów do lat 17 we florecie, fotografika. Pochowany na cmentarzu Nienstedtener Friedhof w Hamburgu.
Za ME w Mediolanie otrzymał w 1951 tytuł „Mistrza Sportu”, za sukces na IO w Helsinkach – tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu (1952). Po ME w Warszawie w 1953 otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. W 1966 otrzymał medal "20-lecie kultury fizycznej w województwie gdańskim". Zwycięzca w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski za rok 1951 i 1952 (za 1948 – na ósmej pozycji, 1950 – na piątej, 1953 – na czwartej). Drugi (za Januszem Sidło) w plebiscycie „Dziennika Bałtyckiego” na najlepszego sportowca Wybrzeża za rok 1954. Również w plebiscycie „Dziennika Bałtyckiego” został sklasyfikowany na V miejscu wśród najlepszych trenerów Wybrzeża za rok 1956. W plebiscycie tego samego dziennika w 1970 uznano go za najlepszego sportowca Wybrzeża 25-lecia. W rankingu 90-lecia Polskiego Związku Bokserskiego, ogłoszonym w 2013, przyznano mu II miejsce wśród wszystkich dotychczasowych polskich bokserów wagi półśredniej i XIV miejsce na liście stu najlepszych. Polski Związek Bokserski ogłosił rok 2014 rokiem Zygmunta Chychły.
W 2003 nadano mu honorowe obywatelstwo Gdańska (odebrał je syn, Zygmunt junior). Od 2009 jest patronem jednej z ulic na Chełmie. 25–26 VI 2011 na Długim Targu odbył się I Międzynarodowy Turniej Bokserski im. Zygmunta Chychły, przygotowany przez klub Seko i Urząd Miasta Gdańska; impreza jest organizowana corocznie. 20 VII 2012 jego grób na cmentarzu w Nienstedten został udekorowany przez delegację Polskiego Komitetu Olimpijskiego z udziałem wicekonsula Marka Sorgowickiego. W 2018 przyznano mu pośmiertnie medal „Za zasługi dla gdańskiego sportu”. 1 IV 2022 jego imię otrzymał gdański tramwaj Pesa Duo 128 NG nr 1080.
| Data | Przeciwnik | Wynik |
|---|---|---|
| 9 sierpnia | Fred Wijngaard (Holandia) | wygrana 3:0 na punkty |
| 10 sierpnia | Alexander Obeyesekere (Cejlon) | wygrana w drugiej rundzie przez ko |
| 11 sierpnia | Alessandro Dottavio (Włochy) | przegrana 0:3 na punkty |
| Data | Przeciwnik | Wynik |
|---|---|---|
| 29 lipca | Pierre Wouteres (Belgia) | wygrana na punkty 3:0 |
| 30 lipca | Jose Davalos (Meksyk) | wygrana na punkty 3:0 |
| 31 lipca | Julius Torma (Czechosłowacja) | wygrana na punkty 2:1 |
| 1 sierpnia | Gunter Heidemann (RFN) | wygrana na punkty 2:1 |
| 3 sierpnia | Sergey Szczerbakow (ZSRR) | wygrana na punkty 3:0 |
| Data i miejsce | Przeciwnik | Wynik |
|---|---|---|
| 12–17 V 1947 Dublin, przesunięty przed ME z wagi półśredniej do wagi lekkiej | I seria: Henry Darby (Anglia), ćwierćfinał: Svend Wade (Dania) |
wygrana na punkty 3:0 przegrana na punkty 1:2 |
| 13–18 VI 1949 Oslo | kontuzjowany, pojechał jako obserwator | |
| 14–19 V 1951 Mediolan, mistrz Europy w wadze półśredniej | eliminacje: Franz Buchler (RFN) ćwierćfinał: Pierre Wouters (Belgia) półfinał: Gerth Strahle (Szwecja) finał: Hans Kohlberger (Austria) |
wygrana na punkty 3:0 wygrana na punkty 3:0 wygrana w trzeciej rundzie przez przewagę wygrana na punkty 3:0 |
| 19–24 V 1953 Warszawa, mistrz Europy w wadze półśredniej | eliminacje (19 maja): Renzo Ruggeri (Włochy) ćwierćfinały: Ghunter Heidemann (RFN) półfinały: Nicolae Linca (Rumunia) finał: Sergiej Szczerbakow (ZSRR) |
wygrana na punkty 3:0 wygrana na punkty 2:1 wygrana na punkty 3:0 wygrana na punkty 2:1 |
| Data i miejsce | Wynik |
|---|---|
| 8–11 IV 1948 Warszawa, mistrz Polski w wadze półśredniej | ćwierćfinał: wygrana z Wiklińskim (Bydgoszcz) półfinał: przeciwnik (Sztolc–Wrocław), niedopuszczony do walki finał: wygrana z Olejnikiem (Łódź) |
| 5–8 V 1949 Wrocław, mistrz Polski, waga półśrednia | I seria – wolny los ćwierćfinał – wygrana z Rudzińskim (Olsztyn) przez poddanie w drugiej rundzie półfinał – wygrana z Rutkowskim (Szczecin) finał – wygrana z Olejnikiem (Łódź) w trzeciej rundzie przez nokaut techniczny (z powodu przewagi Chychły walka przerwana przez sędziego) |
| 20–23 IV 1950 Gdańsk, mistrz Polski w wadze półśredniej | I seria – wygrana z Zielińskim (Lublin) ćwierćfinał – wygrana z Maciejewskim (Śląsk) półfinał – wygrana z Musiałem (Gdańsk), poddanie po pierwszej rundzie finał – wygrana z Debiszem (Łódź) |
| 11 V 1952 Opole, eliminacje, 23–25 V 1952 Warszawa, finały |
wygrana z Chodorowskim (Kraków) wygrana z Nowakowskim, wygrana z Kaźmierczakiem w drugiej rundzie przez przewagę |
| 1953 | nie startował, oficjalnie z powodu choroby żony |
| Data i miejsce | Wynik | Przeciwnik |
|---|---|---|
| 12 X 1947 Warszawa | Polska–ZSRR 6: 10, półśrednia | przegrał ze Szczerbakowem |
| 18 XI 1947 Praga | Czechosłowacja–Polska 12:4 | wygrał z Koudelą |
| 28 XII 1947 Poznań | Polska–Węgry 8:8 | przegrał z Mortonem (głosami 1:2) |
| 17 X 1948 Budapeszt | Węgry–Polska 8:8 | wygrał z Bene |
| 7 XI 1948 Poznań | Polska–Czechosłowacja 12: 4 | wygrał z Krocakiem |
| 27 X 1949 Helsinki | Finlandia–Polska 10:6 | wygrał z Klausem Tijlanderem (aktualny mistrz Finlandii) |
| 8 X 1950 Wrocław | Polska–Finlandia 12:4 | wygrał z Laine |
| 12 XI 1950 Budapeszt | Węgry–Polska 14:2 | wygrał z Budajem (jako jedyny w polskiej ekipie) |
| 10 XII 1950 Łódź | Polska–Czechosłowacja 12:4 | wygrał z Koudelą |
| 27 I 1952 Poznań | Polska–Węgry 8:12 | wygrał z Zahorskim |
| 17 II 1952 Wrocław | Polska–Czechosłowacja 14:6 | wygrał z Koudelką |
| 7 III 1952 Moskwa* | ZSRR–Polska 18:2 | wygrał ze Szczerbakowem |
| 8 III 1952 Moskwa, turniej czterech państw | Polska–NRD 14:6 | wygrał z Kaczorowskym |
| 10 III 1952 Moskwa | Polska–Czechosłowacja 12:8 | wygrał z Capkiem |
| 7 XII 1952 Warszawa | Polska–Finlandia 14:6 | wygrał z Pentti Olavim Kontulą |
| *Turniej czterech państw (Polska zajęła drugie miejsce za ZSRR). **Turniej czterech państw. |
| Data i miejsce | Przeciwnik | Wynik |
|---|---|---|
| 26 I 1947 Gdańsk | Gdańsk–Łódź 7:9 | wygrał z Kalińskim w półśredniej |
| 24 VIII 1947 Szczecin | Szczecin–Wybrzeże 4:12 | wygrał (trzecia runda przez nokaut) |
| 7 IX 1947 Bydgoszcz | Pomorze–Wybrzeże 2:12 | wygrał |
| 21 XI 1947 Bratysława | Słowacja (Czechosłowacja Południowa) – Polska 9:7 | zremisował z Koudelą |
| 25 XI 1947 Poznań | Poznań–Gdańsk 10:6 | wygrał z Adamskim |
| 29 I 1948 Budapeszt* | Budapeszt–Warszawa 10:6 (zespoły oparte o reprezentacje krajów) | przegrał z Mortonem przez dyskwalifikację |
| 2 II 1948 Budapeszt* | Budapeszt–Warszawa 8:8 | zremisował z Martonem |
| 29 IV 1948 Gdańsk | Gdańsk–Warszawa 5:11 | wygrał z Janiszewskim (choć w trzeciej rundzie znalazł się na deskach) |
| 16 VI 1948 Gdańsk | Gdańsk–Helsinki 12:4 | wygrał z Karlssonem |
| 1 II 1949 Helsinki | Finlandia – polska reprezentacja Związków Zawodowych 6:10 | przegrał z Lakko |
| 5 II 1949 Salo | Finlandia Północna – polska reprezentacja Związków Zawodowych (bez punktowania) | decyzją sędziów przegrał z Suominenem, po odwołaniu przyznano mu zwycięstwo |
| 2 III 1949 Gdańsk | Polska II – Węgry 8:8 | wygrał z Zachorskym |
| 13 III 1949 Wielkie Zamki | Słowacja–Polska 5:11 | wygrał z Kovacesem |
| 2 III 1949 Gdańsk | Polska II – Węgry 8:8 | wygrał z Zachorskym |
| 13 III 1949 Wielkie Zamki | Słowacja–Polska 5:11 | wygrał z Kovacesem |
| 30 X 1949 Lappeenrata | Finlandia II – Polska 4:12 | wygrał z Maleniusem |
| 4 XII 1949 Gdańsk | Wybrzeże Śląsk 11:5 | wygrał z Ponantą |
| 18 XII 1949 Paryż | reprezentacja Robotniczych Związków Zawodowych Francji – polska reprezentacja Związków Zawodowych 6:10 | wygrał z Huriem |
| 20 XII 1949 Paryż | Paryż–Warszawa 0:8 (reprezentacje związków zawodowych) | wygrał z Huriem |
| 1 I 1950 Metz (Francja) | reprezentacja Polonii francuskiej – polska reprezentacja Związków Zawodowych 2:8 | wygrał z Olejniczakiem przez przewagę w drugiej rundzie |
| 26 I 1950 Sztokholm | reprezentacja Robotniczych Klubów Szwecji – polska reprezentacja Związków Zawodowych 0:16 | wygrał z Wiklanderem |
| 29 I 1950 Norrkoping | reprezentacja Robotniczych Klubów Szwecji – polska reprezentacja Związków Zawodowych 6:10 | wygrał z Larsonem |
| 31 I 1950 Eskilstuna | reprezentacja Robotniczych Klubów Szwecji – polska reprezentacja Związków Zawodowych 4:12 | wygrał ze Stenbergiem (mistrzem Szwecji) |
| 17 IX 1950 Wrocław | Wrocław–Gdańsk 6:10 | wygrał z Pietrygą przez przewagę w drugiej rundzie |
| 23–24 IX 1950 Łódź | Turniej Jubileuszowy Łódzkiego Okręgu Związku Bokserskiego | I seria: wygrał z Nogajskim (Łódź) finał: wygrał z Ponantą (Śląsk) |
| 24 XI 1950 Drancy pod Paryżem | Robotnicze Związki Zawodowe Francji – polska reprezentacja Związków Zawodowych 4:12 | wygrał z Fornierem |
| 26 XI 1950 Frences koło Valanciennes | Robotnicze Związki Zawodowe Francji – polska reprezentacja Związków Zawodowych 1:13 | wygrał z Hermierem |
| 29 XI 1950 Piennes koło Metzu | reprezentacja Polonii francuskiej – polska reprezentacja Związków Zawodowych 1:11 | wygrał z Urbanem |
| 5 IV 1951 Wrocław | reprezentacja CRZZ – reprezentacja Robotniczej Szwecji 20:0 | wygrał z Froidem |
| 9 II 1952 Szczecin | Szczecin–Gdańsk 8:12 | wygrał z Giedą przez poddanie |
| *W ramach turnieju z okazji obchodów „Tygodnia Polskiego”. |
