PŁYWALNIE
| < Poprzednie | Następne > |
PŁYWALNIE. Od połowy XIX wieku pojawiły się w Gdańsku wydzielone miejsca do zażywania publicznych kąpieli wodnych. Początek dało wojsko, tworząc kąpieliska-pływalnie w wodach fos miejskich dla potrzeb gdańskich jednostek. Żołnierze korzystali z nich nie tylko w celach rekreacyjnych, higienicznych, ale i w ramach ogólnych ćwiczeń fizycznych i nauki pływania przydatnej żołnierzom jednostek saperskich oraz piechoty. Fosy, pełne różnych odpadków i ścieków komunalnych, nie były jednak dobrym miejscem do takich ćwiczeń.
Po 1850 istniały dwa wojskowe kąpieliska zlokalizowane w fosie miejskiej: koło bastionu Braun Ross (Gniady Koń), w rejonie Kielgraben (ul. Na Stępce; utonął tu 27 VI 1859 jeden z żołnierzy), zwane w 1874 Pionier-Schwimm-Anstalt (Pływalnią saperską), zamknięte po 1890, oraz działające już przed 1850 kąpielisko wojskowe (Militär-Schwimm-Anstalt) w fosie obok bastionu Ochs (Wół). Wejście do niego prowadziło z Langgarter Wall (nieistniejąca obecnie ul. Reduta Żbik) obok Bramy Długich Ogrodów (Żuławskiej). Nad brzegiem znajdował się budynek z szatnią i zapleczem. Działało do końca I wojny światowej, jego likwidację spowodowała trwająca od 1920 rozbiórka wałów i zasypywanie fos w tym rejonie Gdańska. Oba kąpieliska dostępne były odpłatnie od połowy czerwca do połowy września każdego roku dla osób cywilnych. Bezpłatnie można było wchodzić od godziny 12 do 13.30 i po 18. Korzystała z tego głównie młodzież męska, rzadziej mężczyźni w sile wieku. W 1864 kąpielisko odwiedziło 50 977 osób, z tego bezpłatnie w wyznaczonych godzinach 37 790 osób. Bilet wstępu kosztował sześć fenigów.
Swoim kąpieliskiem dysponowały także władze miasta. Powstało ono w miejscu styku fosy z Motławą koło bastionu Braun Ross w rejonie obecnej ul. Długa Grobla. Otwarte 15 VIII 1867; wydzielona strefa miała odpowiednio zabezpieczone brzegi, pomosty, schodki, wieżę do skoków oraz zaplecze z szatniami i bufetami. Wybór miejsca nie był przypadkowy, wodę odświeżał bowiem nurt płynącej obok Motławy. Kąpielisko to czynne było każdego roku od około 20 maja do około 25 września, w zależności od pogody. W pierwszym roku istnienia skorzystało z niego ponad 11 tysięcy osób. Kobiety przebywały na pływalni wyłącznie jako osoby towarzyszące. W 1868 dzienną frekwencję tylko tego kąpieliska oceniano na 1200 osób, a w całym sezonie na kilkadziesiąt tysięcy osób, co świadczy o dużym zainteresowaniu gdańszczan tą formą rekreacji, a działały także dostępne dla nich obiekty wojskowe. Odpłatnie na basenie prowadzona była przez doświadczonych instruktorów nauka pływania.
W następnych latach, wraz ze wzrostem liczby ludności miasta, rosła też liczba osób korzystających z tych miejskich obiektów. Konkurencją dla nich stały się po 1880 rozwijające się kąpieliska na Stogach, w Wisłoujściu, na Westerplatte i w Brzeźnie. Plan budowy przez władze miejskie całorocznego krytego basenu pływackiego, początkowo przy Lastadii 36B, a w 1914 na zakupionej działce przy Heumarkt 1–2 ( Targ Sienny) pokrzyżował wybuch I wojny światowej.
Po 1920 skończyły się czasy basenów kąpielowych w fosach miejskich. W ich miejsce powstały nowe kąpieliska miejskie na Opływie Motławy o charakterze „Umfluter” (obiekt nad bieżącą wodą). Pierwsze działało od około 1925–1926 roku na zapleczu stadionu sportowego Dolne Miasto (Kampfbahn Niederstadt, Stadion Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji tzw. „Stadion GKS Wybrzeże”), w rejonie obecnej ul. Zawodników, dysponując dwoma basenami oraz szatniami, łazienkami, bufetem w budynku zaprojektowanym przez miejskiego radcę budowlanego Karla Franza Fehlhabera. Reaktywowane po 1945, było miejscem pierwszych polskich zawodów pływackich w Gdańsku. Zaniedbane, przestało funkcjonować w końcu lat 50. XX wieku. Obok powstało kolejne, otwarte 26 VI 1929 w pobliżu ul. Kneipab (ul. Elbląska). Zaprojektowane przez miejskiego radcę budowlanego Karla Hella z przeznaczeniem do nauki pływania dla dzieci i młodzieży gdańskich szkół. Miało umocnione brzegi, basen dla młodzieży o długości 33,3 m, drewniane pomosty, wieżę do skoków, pawilon z szatniami i zapleczem sanitarnym. Drugi basen, 50-metrowy, wydzielony z nurtu wodnego pomostami, przeznaczono dla doświadczonych pływaków. Oba czynne były w sezonie letnim, od maja do września każdego roku. Opiekę sportową nad oboma kąpieliskami powierzono klubowi pływackiemu (Schwimmclub) „Neptun”. Zapewniał on dyżurnych ratowników oraz instruktorów do nauki pływania dla młodzieży szkolnej przychodzącej na basen w zorganizowanych grupach. Wstęp był płatny.
Po 1960 powstało w Gdańsku kilka krytych całorocznych basenów 25-metrowych, głównie szkolnych. W 1966 w Stoczni Gdańskiej powołano społeczny komitet do spraw budowy basenu krytego w Gdańsku przy Zasadniczej Szkole Budowy Okrętów we Wrzeszczu (Stocznia gwarantowała udział w 50% budowy), inicjatywa nie powiodła się. Najstarsze zrealizowane tego typu obiekty rekreacyjno-sportowe to: basen Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu przy ul. Górskiego 1 (oddany do użytku 7 I 1963, 12,5 x 25 m), Politechniki Gdańskiej przy al. Zwycięstwa 12 (otwarty w 1972; zob. Centrum Sportu Akademickiego Politechniki Gdańskiej), klubu sportowego Start przy ul. Wajdeloty 12 (kamień węgielny wmurowano 11 X 1972, otwarty w czerwcu 1974, zamknięty w 2015 po przejęciu przez prywatnego inwestora)).
Po 1970 otwarto baseny przy gdańskich szkołach: XV Liceum Ogólnokształcącym przy ul. Pilotów 7 na Zaspie, Zespole Szkół przy ul. Subisława 22 na Żabiance, Zespole Szkół Energetycznych przy ul. Reja 25 w Młyniskach, Szkole Podstawowej nr 42 przy ul. Czajkowskiego 1 na Suchaninie (1989), Szkole Podstawowej nr 76 przy ul. Jagiellońskiej 14 (basen od 1970) i Zespole Szkół Zawodowych nr 9 przy ul. Dąbrowszczaków 35 na Przymorzu, Szkole Podstawowej nr 2 przy ul. Marusarzówny 10 w Pieckach-Migowie. Późniejsze obiekty to basen Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji (MOSiR, od marca 2017 Gdański Ośrodek Sportu (GOS)) przy Szkole Podstawowej nr 3 przy ul. Chałubińskiego 13 na Chełmie (od 2004), przy Pozytywnej Szkole Podstawowej im. Arkadiusza Arama Rybickiego przy ul. Azaliowej 18 w Kokoszkach (otwarty 1 VII 2015), przy Szkole Podstawowej nr 81 przy ul. Siedleckiego 14 w Osowej (otwarty 5 IV 2017, administrowany przez GOS), przy Szkole Podstawowej nr 11 przy ul. Stryjewskiego 28 na Stogach (otwarty 29 I 2018, administrowany przez GOS), przy Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 2 w Gdańsku-Oruni przy ul. Smoleńskiej 5/7 (otwarty 27 VII 2018, 12,5 x 25 m).
Baseny rekreacyjne znajdują się także w gdańskich hotelach: Posejdon (ul. Kapliczna 30), Novotel-Marina (ul. Jelitkowska 20), Hilton (Targ Rybny 1) oraz w centrum biurowy Alchemia przy al. Grunwaldzkiej 411 (od 16 I 2014). Miasto nie dysponuje ogólnodostępnym basenem pełnowymiarowym (długość 50 m) o charakterze wyczynowym, z miejscami dla widzów i odpowiednim zapleczem, który mógłby być miejscem zawodów o randze ogólnopolskiej czy międzynarodowej. Brak też obiektu typu aquapark.
