STUDIUM WOJSKOWE POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ
| < Poprzednie | Następne > |
STUDIUM WOJSKOWE (SW) POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ. Po zakończeniu II wojny światowej szkolenie wojskowe studentów prowadzono od 1946 w ramach Legii Akademickiej wzorowanej na modelu funkcjonującym na uczelniach w II Rzeczypospolitej. W 1948 zlikwidowano ją jako relikt „burżuazyjny i sanacyjny”. Nowy obowiązek wojskowego szkolenia studentów szkół wyższych oraz organizacji studium wojskowego, programu, porządku wykładów oraz zajęć praktycznych, wprowadziło rozporządzenie ministra obrony narodowej z 12 IX 1949 o szkoleniu studentów w specjalności „piechota”. W 1950 wprowadzono specjalność „łączność”, w 1957 wprowadzono specjalności techniczne: samochodowe, chemiczne, inżynieryjne, drogowe, kolejowe i „marynarka wojenna”, zróżnicowane w zależności od konkretnego wydziału szkoły wyższej. W 1959 zajęcia poszerzono o dwa cykle: taktyki i ogniowy. W 1967 wprowadzono dwa cykle nauczania: ogólnowojskowy i powszechnej samoobrony. W 1973, rozkazem ministra obrony narodowej, studenci odbywali roczne szkolenie w toku studiów, po uzyskaniu dyplomu uczelni roczną praktykę w jednostce wojskowej. Niezdolni do służby wojskowej zostali objęci szkoleniem obrony cywilnej.
Od 1953 szkoleniem objęto studentów Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie (w 1970 jednej z części składowych powołanego Uniwersytetu Gdańskiego) (UG), Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (PWSM) (od 1982 Akademia Muzyczna) i Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (PWSSP) (od 1992 Akademia Sztuk Pięknych). Szkoleniem wojskowym objęto studentów w ramach zajęć na roku I i II, ze zwolnieniem studentów, którzy odbyli służbę wojskową i zdobyli stopnie oficerskie. W latach 60. XX wieku (1965?) wprowadzono comiesięczny cykl „Informacji Politycznych” na zajęciach prowadzonych przez wykładowców. Była to polityczna indoktrynacja zgodna z ideologią Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR).
Na PG siedziba SW mieściła się w Gmachu Głównym na poziomie „0”, w zajmowanych pomieszczeniach znajdował się m.in. magazyn broni ćwiczebnej, na korytarzu wywieszano specjalne gabloty, które m.in. od lat 70. XX wieku wypełniały repliki broni, od najdawniejszych do współczesnych czasów. W latach 60. XX wieku studenci w czasie zajęć nosili mundury wydawane z magazynów wojskowych, a pochodzące jeszcze z okresu II wojny światowej. W lecie były to cienkie drelichy zapinane na guziki, z kołnierzem na haftki, które od spodu miał sztywny materiał chroniący przed potem, buty były skórzane z podeszwami z metalowymi podbiciami z gwoździków. Zimą noszono płaszcze (szynele) z zielonego grubego materiału, czapki typ rogatywki z orłem. W rękawach znajdowały się specjalne głębokie kieszenie na zeszyty. Skórzane raportówki mieli tylko np. studenci szefowie kompanii.
Wieloletnimi praktykami były poranne apele kompanii wydziałowych przed Gmachem Głównym PG i przemarsz studentów SW do budynków poszczególnych Wydziałów. Studentów, którzy przed studiami nie odbyli zasadniczej służby wojskowej, obowiązywały zajęcia ogólne i specjalistyczne. Zajęcia w terenie odbywały się na terenie Gdańska-Zaspy, zawody strzeleckie na terenie strzelnicy Ligi Obrony Kraju w okolicach Placu Zebrań Ludowych. Ponadto obowiązywały ich letnie miesięczne obozy wojskowe w różnych rodzajach wojsk i stacjonowania jednostek wojskowych w zależności od specjalizacji i kierunku studiów. Studenci Wydziału Chemicznego odbywali obozy w Orzyszu, w wojskach chemicznych, także w Grudziądzu i Słupsku, Wydziału Budownictwa Wodnego i Wydziału Architektury w Szczecinie, Wydziału Budownictwa Lądowego w Nisku, w wojskach saperskich, Wydziału Mechanicznego, Budowy Maszyn w Chełmie, w wojskach samochodowych, Wydziału Elektryczny i Elektroniki w Bydgoszczy, w wojskach łączności, Wydziału Budowy Okrętów odbywali służbę na okrętach marynarki wojennej w Helu, Ustce i w Gdyni. Niezaliczenie zajęć z praktyk oraz obozów wojskowych prowadziło do skreślenia z listy studentów.
Każdy zatrudniony oficer-wykładowca sporządzał szczegółowe konspekty zajęć, akceptowane przez kierownika SW. Konspekty były sporządzane w zeszytach z ponumerowanymi stronami luzem przewiązane sznurkiem i z pieczątką SW. Tematyka zajęć obejmowała: szkolenie z obsługi i czyszczenia broni, zwłaszcza karabinu maszynowego ((KBK AK (Krótki Bojowy Karabin Automatyczny Kałasznikowa), tzw. kałasznikow), zajęcia taktyczne, reakcje na atak broni atomowej, biologicznej i chemicznej (tzw. broni ABC), specyfikę prac saperskich (ładunki wybuchowe, mosty, przeprawy) itp., w zależności od wydziału modyfikowane. W programie nauczania były też takie przedmioty jak m.in.: rodzaje uzbrojenia, organizacja sił zbrojnych, taktyki walki, historia wojskowości, historia polityczna Polski Ludowej.
W latach 1969–1980 kierownicy SW zasiadali w senacie PG. W 1980 w strukturze SW zatrudniano 34 osoby, podoficerów, oficerów i pracowników administracyjnych. Wykładowcy rekrutowali się często z Departamentu Wojskowego MON, Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego, z rezerwy Ludowego Wojska Polskiego. W SW kultywowano obchody powstania Studium, obchodzono uroczystości 10, 15, 20 (1963, zorganizowano defiladę), 40-lecia (1989, wybito medal przedstawiający fragment Gmachu Głównego PG), powstania Ludowego Wojska Polskiego, Święta Żołnierza (Dnia Ludowego Wojska Polskiego) 12 października (daty bitwy pod Lenino w 1943).
W 1989 zmniejszono ilość godzin zajęć do kwartału, w marcu 1991, w oparciu o zarządzenia ministra obrony narodowej, SW przestało istnieć. Akta osobowe i materiały SW PG w 1991 przekazano do Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie-Rembertowie.
| Lata | Imię i nazwisko | Uwagi |
|---|---|---|
| listopad 1949 – październik 1956 | płk. Gereon Grzenia, pseud. Józef Romanowski (1916–1983) | od lutego 1969 kierownik Studium Wojskowego Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie, od 1970 do lipca 1973 Uniwersytetu Gdańskiego |
| 1957–1970 | płk rez. mgr inż. Józef Oleszkiewicz | żołnierz LWP, od 1944 walczył z UPA, w latach 1945–1947 w Wojskach Ochrony Pogranicza w południowowschodniej Polsce, od 1950 wykładowca i zastępca kierownika SW PG, od 1974 wykładowca |
| 1970–1972 | płk dr Edward Motak | od 1944 w LWP, walczył z UPA |
| 1973–1986 | płk dypl. Czesław Urban | |
| 1987–1991 | płk dypl. Stanisław Wiśniowski | |
Bibliografia:
Relacje mgr Krystyny Daggi (byłej kierowniczki Archiwum PG) i prof. Tomasza Parteki z PG.
Nawrot Dariusz, Akademia Marynarki Wojennej. Zarys dziejów 1922–2012, s. 218–219, Gdynia 2012.
Mazurkiewicz Bolesław, Chronologia wydarzeń, w: Zarys dziejów Politechniki w Gdańsku 1904–2004, red. Roman Beger, Jerzy Kulas, Janusz Rachoń, Gdansk 2004, s. 85.
Świsulski Dariusz, Medale Politechniki Gdańskiej, cz.1, „Pismo PG”, nr 9, 2011, s. 39.
Politechnika Gdańska. Skład osobowy w roku akademickim 1979–1980 według stanu na dzień 1 I 1980, Poznań 1980, s. 238–240.
Skład osobowy Politechniki Gdańskiej według stanu na 32 XII 1988, Gdańsk 1989.
Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Koło przy Politechnice Gdańskiej. Członkowie, Gdańsk 1974, s. 23.
Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i byłych Więźniów Politycznych. Koło przy Politechnice Gdańskiej, Gdańsk 1994, s. 34.
