LINDE ADRIAN von der, I, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
ADRIAN von der LINDE I (16 XII 1579 Gdańsk – 14 XII 1631 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Był synem Adriana von der Linde (13 II 1544 Gdańsk – 2 IX 1611 Gdańsk), od 25 IX 1575 posiadającego obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), ławnika (od 1591) i rajcy (od 1606) oraz Korduli, córki Heinricha Schwartzwalda, ławnika (zm. 1561). Bratanek burmistrza Johanna Lindego.
Pośród ogółem dziesięciorga rodzeństwa miał trzech młodszych od siebie braci: Ernsta (1588–1657), studenta protestanckich uniwersytetów w Gießen (immatrykulacja 30 III 1610) i Tybindze (Tübingen), kupca i współdzierżawcę podgdańskiego Łapina, bezżennego; Heinricha (1589–1621 Gdańsk), studiującego inżynierię na katolickim uniwersytecie we Florencji, następnie oficera garnizonu gdańskiego, również bezżennego; Carla (1592–1624), po ukończeniu uniwersytetów w Gießen (zapisany z brtaem Ernstem), Tybindze, Florencji i Sienie gdańskiego kupca, żonatego od 1619 z Elisabeth Dalmer, bezdzietnego. Z sześciu sióstr pięć osiągnęło wiek dojrzały i wyszło za mąż, najczęściej za zamożnych kupców gdańskich: Anna (ur. 1578) poślubiła w 1597 Georga Rosenberga (ławnika od 1611, rajcę od 1613, burgrabię królewskiego w Gdańsku w 1620); Elisabeth (ur. 1582) wyszła w 1599 za Nicolausa Schmidta (i była matką Johanna (Schmidta) Fabriciusa); Regina (ur. 1584) poślubiła w 1603 kupca Johanna Bloemke, w 1620 wyszła za Caspara Scharta; Kordula (ur. 1594) od 1624 była żoną kupca z Rygi, wdowca Caspara Wiebera; Catharina (ur. 1600) poślubiła w 1622 kupca z Rewalu (obecnie Tallin) Hansa Koeniga. Koligacje te zapewniały rodzinie von der Linde odpowiednie wpływy i zaplecze do prowadzenia gospodarczych interesów.
W młodości wysłany został do Korony w celu nauki języka polskiego. Być może tam również ukończył szkołę średnią. Studiował od grudnia 1594 na luterańskim uniwersytecie w Rostock (zapisał się z krewniakiem Johannem), już 1 III 1595 przyjęty został na kalwiński uniwersytet w Lejdzie (Leyden), a także i w Strasburgu. W czasie ośmioletniej podróży edukacyjnej odwiedził Niderlandy, Francję, Anglię i Włochy. Mimo tej wyznaniowej w toku edukacji różnorodności (jego bracia studiowali również na katolickich uniwersytetach we Florencji i Sienie) pozostał, jak i cała jego rodzina, luteraninem.
Od 1611 był ławnikiem, w 1615 conseniorem (razem z innym ławnikiem, Georgiem Rogge), od 1617 rajcą, w 1626-1628 kamlarzem (przełożonym kasy miejskiej), na przełomie 1629/1630 Panem Palowym, pobierającym w imieniu miasta i króla cło w porcie. Wybranie go do Ławy w sytuacji, gdy jego ojciec był członkiem Rady, a stryj, Johann von der Linde, pierwszym burmistrzem, świadczyło o wyjątkowym znaczeniu rodziny, jednocześnie dokumentowało końcową fazę rozgrywki o władzę w Gdańsku między partią luterańską (kierowaną wówczas przez Johanna von der Linde) a partią kalwińską (na czele m.in.z Brandesami). Edykt króla polskiego Zygmunta III z 1612, rezerwujący najwyższe godności w mieście dla luteran i katolików z pominięciem kalwinistów, bardzo mocno wsparł pozycję tych pierwszych. W 1618 reprezentował Gdańsk na sejmiku pruskim w Grudziądzu, w 1621 w Toruniu, w 1626 dwukrotnie w Grudziądzu, w 1629 w Chełmnie i 1630 – raz jeszcze w Grudziądzu. W 1623 z burmistrzem Johannem Speimannem zarówno witał parę królewską w Gdańsku jak i następnie ją żegnał, za każdym razem tworząc honorową oprawę i eskortę dla orszaku królewskiego, co miało podkreślić polepszenie stosunków między monarchą a miastem (w pożegnaniu uczestniczyli także burmistrz Arnold von Holten i rajca Ernest Kerl). Jego misje i działania podczas sejmików sprowadzały się do ochrony interesów Gdańska i wzmocnienia w nim pozycji luteranizmu.
W okresie wojny ze Szwedami o ujście Wisły (1626-1629) i blokady Gdańska jako rajca – kamlarz pobierał tak zwane kolekty hiszpańskie, pieniądze mające służyć stworzeniu wspólnej floty polsko-hiszpańsko-austriackiej na Morzu Bałtyckim. Zamiar jej utworzenia nie doszedł jednak do skutku. Podczas rokowań pokojowych w Starym Targu (Altmark) w 1629 wymieniał korespondencję między innymi z Axelem Oxenstierną, kanclerzem i głównym strategiem polityki zagranicznej Królestwa Szwecji w tym czasie. W 1628, jeszcze jako rajca, pełnił urząd burgrabiego królewskiego w Gdańsku. W 1630 objął urząd trzeciego burmistrza (wyboru gratulował mu wierszowanym utworem m.in. lektor języka polskiego Martin Deyk), w 1631 drugiego. Zarówno obiór na stanowisko burmistrza (1630), jak i jego rychła śmierć (1631) zostały uczczone szeregiem okolicznościowych elegii, epitafiów i panegiryków. Był właścicielem kamienicy przechodniej przy Langgasse 25 (ul. Długa) i m.in. Lisewa koło Tczewa, współdzierżawcą Łapina pod Gdańskiem. Duże zyski czerpał przede wszystkim z rozległej działalności kupieckiej. W krytycznym momencie wojny o ujście Wisły był w stanie pożyczyć miastu 40 000 guldenów.
Poślubił 27 II 1607 córkę kupca ze szkockiego Dundee Jacoba Gellentina, Catharinę (zm. 15 IX 1666). Około 1630 małżonkowie, wspólnie z siostrą/szwagierką Cathariną Koenig i córką Florentine, ufundowali kamienną misę chrzcielnicy do szpitalnego kościoła Bożego Ciała. Doczekał się dziewięciorga dzieci, jednak spośród trzech chłopców tylko najstarszy, Adrian, dożył wieku dojrzałego i został burmistrzem. Spośród sześciu córek za mąż wyszły cztery: Florentine (5 IV 1612 – 15 II 1631) poślubiła w 1628 wdowca Heinricha von Peschwitza i była matką Gottfrieda; Kordula (24 VIII 1620 – 26 XI 1655) była bezdzietną żoną wdowca Daniela Friedrichsa (1597–1650), po jego śmierci wyszła powtórnie 7 I 1652 za mąż za kupca Gerharda Bartscha (4 VIII 1614 Demuth (Demity powiat Braniewo) – 15 VII 1660 Gdańsk), ojca jej dwojga dzieci, od 1654 ławnika, spadkobiercy majątków Nestempol (Niestępowo) i Richthof (Sulmin), którego żałobnymi wierszami żegnali w dniu pochówku 19 VII 1660 Peter Voget oraz kantor Gimnazjum Akademickiego i kościoła św. Trójcy Michael Conovius; Dorothea (3 III 1623 – pochowana 21 VIII 1671 wraz z mężem) poślubiła (6?) 21 I 1644 Ernesta von Bodecka (10 II 1611 Gdańsk – pochowany 6 III 1670 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) pod płytą nagrobną nr 327), ławnika (od 1657) i rajcę (od 1664), właściciela podgdańskich Goszyna, Arciszewa i Chudomina, miała z nim syna i trzy córki, z których Catharina Benigna (12 VII 1645 – 1692 na dżumę), od 26 II 1673 żona Georga Wiedera (1634–1697), pochowana została w kościele św. Piotra i Pawła; najmłodsza, Anna Maria (ur. 29 V 1625) wyszła w 1664 za mąż za dowódcę twierdzy w Wisłoujściu, Szkota, pułkownika Wilhelma Pattersona.
Pochowany 17 XII 1631 w krypcie w kościoła NMP, pożegnalne kazanie wygłosił pastor Johann Jacob Cramer.
Bibliografia:
Die Matrikel der Universität Gießen 1608–1707, hrsg. Ernst Kleiwitz, Karl Ebel, Gießen 1898, s. 170.
Die Matrikel der Universität Rostock, hrsg. Adolph Hofmeister, Bd. 2, Rostock 1891, s. 248.
Album studiosorum Academiae Lugduno-Batavae MDLXXV–MDCCCLXXV. Accedunt nomina curatorum et professorum per eadem secula, ed. Willem N. Du Rieu, Hagae Comitum 1875, s. 42.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 308.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 199.
