LUDWIG STANISŁAW, redaktor, wicedyrektor Wydawnictwa Morskiego
| < Poprzednie | Następne > |
STANISŁAW LUDWIG (30 VIII 1915 Płock – 23 I 2008 Gdynia), pseudonim Mariusz, żeglarz, redaktor, wicedyrektor Wydawnictwa Morskiego. Syn Brunona i Ludwiki z domu Plocer. Podczas wojny polsko–rosyjskiej jego dom rodzinny w Płocku został spalony, wyjechał wraz z rodziną do Gdyni, później do Warszawy, gdzie był uczniem Gimnazjum im. Stanisława Staszica. Od 1929 ponownie w Płocku, w 1934 zdał tam maturę w Gimnazjum im. Władysława Jagiełły. Od 1934 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1931 żeglarz, w latach 1934–1935 był instruktorem na kursach Kierownictwa Harcerskich Drużyn Żeglarskich (HDŻ) w Jastarni. Od 1935 do 1939 odbył 10 rejsów w charakterze asystenta, oficera III, II i I, był oficerem flagowym na żaglowcu „Zawisza Czarny” z kapitanem Mariuszem Zaruskim w podróżach po Morzu Bałtyckim i Morzu Północnym. W latach 1937–1939 w Kierownictwie HDŻ w Głównej Kwaterze Harcerstwa. W 1939 uzyskał patent kapitana
jachtowego żeglugi morskiej.
We wrześniu 1939 walczył w rejonie radiostacji Babice w obronie Warszawy, wzięty do niewoli i osadzony w Stalagu IV A w Elsterhorst, zwolniony. Od czerwca 1940 w Warszawie działał w konspiracji, był żołnierzem Komendy Głównej Armii Krajowej (AK) Wydziału Marynarki Wojennej kryptonim „Alfa” (od czerwca 1944 – „Ostryga”). Opracowywał materiały szkoleniowe do wychowania morskiego po zakończeniu wojny. W stopniu mata brał udział w powstaniu warszawskim w Zgrupowaniu „Krystka”, plutonu „Szczupak” na Czerniakowie i w Śródmieściu, gdzie był redaktorem periodyku „Robotnik”. Uniknął niewoli, od września 1944 do kwietnia 1945 robotnik przymusowy w „MEW Bauunten Karl Bartel” w Vogelensang (Brandenburgia). Uciekł z ewakuacyjnego konwoju w kwietniu 1945, przepłynął Odrę, dotarł do wsi Studzianki koło Tomaszowa Mazowieckiego, gdzie przebywała jego żona z córką. Od maja 1945 ponownie w Warszawie. Po wznowieniu studiów na Wydziale Prawa UW współredagował czasopismo „Żeglarz”, od 1 czerwca do 30 listopada 1945 był twórcą i redaktorem periodyku „Młodzież Morska”. W tym samym roku ukończył studia.
Po przyjeździe do Gdyni od stycznia do sierpnia 1946 zatrudniony był w Instytucie Bałtyckim jako redaktor „Gospodarczego Archiwum Morskiego”. Od lutego 1946 do 31 XII 1950 pracował jako instruktor w Państwowym Centrum Wychowania Morskiego Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP) w Gdyni. Od 1 VIII 1950 do 31 XII 1951 był kierownikiem Wydziału Wychowania Morskiego, redaktorem i twórcą pisma „Żeglarz”, w latach 1946–1948 także „Młodego Żeglarza”, w 1949–1951 innych pism o tematyce morskiej. Po rozwiązaniu Centrum – od stycznia do marca 1951 – przygotowywał pomoce nawigacyjne do zajęć z prawa drogi morskiej dla Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni . Od 2 IV 1951 do 31 I 1954 zatrudniony był jako redaktor w Wydawnictwie Morskim w Gdańsku przy ul. Jaśkowej Dolinie, od marca do lipca 1953 był tam kierownikiem Wydawnictw Działu Żeglugi. Zwolniony jako bezpartyjny. Od 1 II 1954 do 31 I 1959 był kierownikiem Działu Dokumentacji i Wydawnictw w redakcji „Techniki i Gospodarki Morskiej”.
W latach 1959–1968 ponownie pracował w Wydawnictwie Morskim, kierował redakcją literatury fachowej i naukowej. Od 1 VIII 1968 do 30 IV 1972 w Komitecie Badań Morza Polskiej Akademii Nauk (PAN), w 1971 organizował czasopismo „Oceanologia” i serię „Studia i Materiały Oceanologiczne”. Od 1972 do emerytury w marcu 1982 ponownie w Wydawnictwie Morskim, był zastępcą dyrektora. Był jednym z współtwórców programu telewizyjnego dla młodzieży „Latający Holender”. Od 1 X 1982 do lipca 1986 kierownik w Pracowni Historii Książki Morskiej w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, przygotował wystawy książek morskich (np. 13–19 V 1985 „Francuska książka morska”, grudzień 1984 „Polskie książki o żeglarstwie morskim 1925–1983”). Od 1 I 1985 do 31 XII 1991 pracował w Bibliotece Uniwersytetu Gdańskiego (UG), był kustoszem ds. Centralnej Biblioteki Morskiej. W 1989 podjął się redagowania w „Nautologii” nowego, polsko-angielskiego działu, „Libri Martimi”, którym kierował do 1995.
W serii „Monografie Miast Morskich”, wydawanych przez Związek Gospodarczy Miast Morskich, opublikował Derłów na Pomorzu Zachodnim (Szczecin 1946), w serii „Miniatur Morskich” Wydawnictwa Morskiego pozycję Żagle znikają z oceanów (1965). Autor artykułów na temat marynistyki, biogramów (m.in. Ludwika Kaczanowskiego, Józefa Conrada), wspomnień z konspiracji, pracy w Państwowym Centrum Wychowania Morskiego, także artykułów w „Nautologii”, „Z kręgu książki morskiej”, „Technice i Gospodarce Morskiej”, „Gdańskim Roczniku Kulturalnym”, „Rybaku Morskim”, „Żeglarzu”, „Morzu”, „Roczniku Gdańskim”. Autor wielu wystaw książek morskich m.in. „Polska Książka Morska 1512–1967 w Pałacu Opatów od maja do czerwca 1967, w Bibliotece UG w Sopocie i w Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni.
W latach 1964–2008 należał do Polskiego Towarzystwa Nautologicznego (od 1996 członek honorowy). W 1960 był jednym z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Morskiego, w latach 1969–1974 zasiadał w Zarządzie, w 1983–1992 i 2001–2004 w Komisji Rewizyjnej. Od 1968 do 1975 był członkiem Zarządu Sekcji Conradowskiej Towarzystwie Przyjaciół Centralnego Muzeum Morskiego. Był także członkiem Ligi Morskiej i Kolonialnej, Stowarzyszenia Kapitanów Żeglugi Wielkiej w Gdyni, Stowarzyszenia Działaczy Kultury Morskiej, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W 2001 mianowany na stopień podporucznika Marynarki Wojennej. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Ligi Morskiej i Rzecznej „Pro Mari Nostro”, złotą odznaką „Zasłużony Pracownik Morza”, „Za zasługi dla transportu” (1994).
Żonaty był z Jadwigą z domu Wawrykiewicz (28 III 1919 Warszawa – 16 III 2008 Gdynia), wraz z małżonką byli moderatorami Ruchu „Światło–Życie” w Gdyni. Ojciec Marii, redaktorki Wydawnictwa Morskiego (14 VII 1944 Warszawa – 18 VI 1981 Gdynia) i Jana (15 X 1945 Gdynia – 1 I 2019 Gdynia), magistra inżyniera budowy okrętów, kapitana żeglugi wielkiej jachtowej, oficera i kapitana „Zawiszy Czarnego”, rzeczoznawcy Polskiego Rejestru Statków. Pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni. W 2024 poświecono mu w Rewie tablicę w Alei Zasłużonych Ludzi Morza, grób znajduje się ewidencji Instytutu Pamięci narodowej (IPN) jako grób weterana.
Bibliografia:
35 lat Biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego. Bibliografia, Gdańsk 2001.
Chrzanowski Bogdan, Gąsiorowski Andrzej, Wydział Marynarki Wojennej „Alfa” Komendy Głównej Armii Krajowej, Gdańsk 2001.
Encyklopedia Gdyni, t I. red. Małgorzata Sokołowska, Izabella Greczanik-Filipp, Wiesława Kwiatkowska, Gdynia 2006.
Jarmołowicz Barbara, Popularne czasopisma i wydawnictwa morskie – ważny komponent budowania świadomości morskiej społeczeństwa polskiego w latach 1945–1956, „Rocznik Bezpieczeństwa Morskiego” 2016, nr 10, s. 101–108.
Laskowska Jolanta, Ruch wydawniczy w Trójmieście po Ii wojnie światowej (1945–1989), Gdańsk 2009.
Kadry Morskie Rzeczypospolitej, t. II, cz. 1, red. Jan Kazimierz Sawicki, Gdynia 1996.
Państwowe Centrum Wychowania Morskiego. Szkoła Jungów 1946–1951, opr. Roman Watras, Gdynia 2004.
Parteka Witold, Związek Gospodarczy Miast Morskich, w: Morze nasze i nie nasze. Zbior studiów, red. Piotr Kurpiewski, Tadeusz Stegner, Gdańsk 2011, s. 227.
Ruta Anna, Czasopiśmiennictwo morskie dla młodzieży w latach 1947–1952, „Roczniki Historii Prasy Polskiej” 2013, z. 2, s. 69–79.
Nekrologi (2008): „Nautologia”, „Dziennik Bałtycki”.
