PACZEŚNIAK JERZY, profesor Politechniki Gdańskiej
| < Poprzednie | Następne > |
JERZY SZCZĘSNY PACZEŚNIAK (21 I 1909 Jezierzany (dawne województwo tarnopolskie, obecnie Ukraina) – 5 II 1990 Sopot), projektant statków handlowych, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Franciszka (26 VIII 1879 Staroniwa (obecnie dzielnica Rzeszowa) – po 1939 ZSRR), inżyniera, przedsiębiorcy, majora saperów Wojska Polskiego, senatora V kadencji II RP (1938–1939), i Zofii z domu Łabędzkiej. Brat Marii Andrzejewskiej-Pacześniak.
W 1927 zdał maturę w Państwowym Gimnazjum Męskim w Rzeszowie, 28 października tegoż roku rozpoczął studia na gdańskiej Technische Hochschule Danzig w specjalizacji projektowanie i architektura okrętów. Podczas studiów pracował fizycznie między innymi w porcie gdańskim; odbył służbę w Wojsku Polskim. W 1939, już po złożeniu pracy dyplomowej, usunięty z uczelni. Podczas II wojny światowej nauczyciel w okolicach Rzeszowa; sześć tygodni więziony przez Niemców; pracownik leśny, wstąpił do Armii Krajowej.
W Gdańsku ponownie w 1945, w sierpniu zgłosił się do pracy w Zjednoczeniu Stoczni Polskich jako czwarty pracownik zalążka biura projektowo-konstrukcyjnego. Rok później na PG otrzymał tytuł inżyniera, do 1949 tamże asystent i jednocześnie nauczyciel w Technikum Budowy Okrętów Conradinum, inspektor Polskiego Rejestru Statków, do 1962 główny konstruktor w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych.
Od 1962 profesor tytularny, do 1970 kierował Katedrą Statków Śródlądowych i Specjalnych na Wydziale Budowy Okrętów PG, 1970–1979 w Zakładzie Projektowania Okrętów Instytutu Okrętowego PG, 1964–1965 prodziekan Wydziału Budowy Okrętów, od 1979 na emeryturze. Członek rad techniczno-ekonomicznych Polskich Linii Oceanicznych, Polskiej Żeglugi Morskiej, Zjednoczenia Morskich Stoczni Remontowych.
Główny projektant: 1951–1952 pierwszego pełnomorskiego statku handlowego zbudowanego i zaprojektowanego po II wojnie światowej w Polsce (węglowiec typu B-31, 5000 DWT, długość całkowita 108,25 m, szerokość 14,6 m; napędzany maszyną parową o mocy 2255 KM, prędkość 11,5 węzła; pod nazwą „Donbass” zwodowany w listopadzie 1951, w 1952 przekazany ZSRR; w sumie według tego projektu zbudowano 87 statków (w większości dla armatorów zagranicznych), za co wraz z zespołem odebrał w 1952 Nagrodę Państwową I stopnia); autor nowatorskiej metody odwzorowania przekrojowych linii wodnych z pozbawionego dokumentacji poniemieckiego rudowęglowca s/s „Nordlicht” (przemianowanego na „Kolno”, według tego projektu zbudowano 41 statków); 1956–1957 przełomowej w powojennej historii konstrukcji motorowca-drobnicowca B-54 (10 000 DWT, 41 zbudowanych statków
w kilku wersjach, używanych głównie na liniach dalekowschodnich i australijskich, pierwszy z serii: m/s „Marceli Nowotko”, zwodowany w Stoczni Gdańskiej 15 XI 1955, ukończenie budowy 31 X 1956) będącego symbolem polskiego przemysłu okrętowego; 1960–1961 pierwszego w kraju zbiornikowca B-70, skomplikowanej technologicznie jednostki, kolejnego dużego osiągnięcia w rozwoju polskiego przemysłu okrętowego (20 000 DWT; „Profesor Huber”, przed ukończeniem budowy – już z nazwą zmienioną na „Bauska” przekazany ZSRR), także pierwszego masowca B-32 (3200 DWT, 41 zbudowanych statków).
Wiele jego prac projektowych nie zostało praktycznie wykorzystanych, między innymi: projekt koncepcyjny statku pasażerskiego, który miał być planowanym następcą transatlantyka m/s „Batory” (na zlecenie PLO, 1959); studium nad optymalizacją zbiornikowca do przewozu ropy naftowej z portów nad Zatoką Perską do Gdyni (na zlecenie PLO, 1968) czy studium nad optymalizacją statku wielozadaniowego – roporudomasowca, OBO (na zlecenie PŻM, koniec lat 60. XX wieku). Autor podręczników dotyczących optymalizacji projektowania okrętów.
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1955). Żonaty ze Stanisławą (17 IX 1909 – 28 IV 2003). Pochowany wraz z żoną na Cmentarzu Katolickim w Sopocie.
Bibliografia:
Truszkowski Andrzej, Jerzy Pacześniak (1909–1990) – projektant polskich statków handlowych typu B-31, B-54 i B-70, w: Historia Stoczni Gdańskiej, Gdańsk 2018.
